Bộ GTVT đang lấy ý kiến về Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về lộ trình dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất lắp ráp (SXLR).
Bổ sung áp dụng tiêu chuẩn khí thải với xe mô tô, xe chở hàng bốn bánh
Tại tờ trình Dự thảo, Bộ cho biết ngày 10-10-2005, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 249/QĐ- TTg quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải (TCKT) đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Việc thực hiện kiểm soát khí thải xe cơ giới theo Quyết định số 249/QĐ-TTg, công tác kiểm soát khí thải được thực hiện một cách hiệu quả, duy trì tốt chất lượng khí thải của xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp.
Cùng với sự phát triển của kinh tế - xã hội, số lượng xe cơ giới không ngừng tăng lên và điều này dẫn đến lượng phát thải của phương tiện vào không khí lớn, mức độ ô nhiễm đã tăng lên rất nhiều.
Theo các báo cáo đánh giá chất lượng không khí, đặc biệt tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, các chỉ số NOx, CO là các hợp chất có trong thành phần khí thải của phương tiện cơ giới, đã vượt hơn nhiều mức cho phép.
Điều này tác động xấu đến sức khỏe người dân.
Tiếp theo đó, Chính phủ đã ban hành các Quyết định để nâng cao mức áp dụng TCKT và phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các – bon và khí mê – tan của ngành giao thông vận tải.
Như vậy, đối với sản phẩm xe cơ giới SXLR và nhập khẩu mới thì việc áp dụng các Quyết định trên theo lộ trình đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực về việc giảm phát thải, thông qua một số công việc như: cải tiến công nghệ sử dụng cho động cơ, kết cấu hệ thống xử lý khí thải trên xe; chất lượng khí thải của xe cơ giới SXLR, nhập khẩu mới; xe ô tô tham gia giao thông và xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu đã được nâng cao hơn rất nhiều. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của xe điện đã, đang và sẽ góp phần mạnh mẽ làm giảm ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường.
Đối với xe ô tô hiện tại Việt Nam đang áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 5, là top đầu của ASEAN, chỉ sau Singapore. Tuy nhiên, Singapore là nước không có ngành công nghiệp xe cơ giới.
Với sự chuyển biến mạnh mẽ sang xe ô tô điện như hiện nay thì việc nâng mức lộ trình TCKT đối với xe ô tô lên Mức 6, Mức 7 là chưa cần thiết hơn nữa để nâng cấp TCKT lên mức cao hơn. Việc này cũng sẽ đòi hỏi công nghệ khác hẳn so với hiện tại từ đó các chi phí từ nghiên cứu phát triển đến sản xuất phải đầu tư rất lớn có thể gây ảnh hưởng tới chi phí của doanh nghiệp sản xuất cũng như giá thành của ô tô, cơ quản quản lý, thử nghiệm cũng phải nâng cấp hệ thống thiết bị đầu tư rất lớn nhưng đánh giá hiệu quả đầu tư là không cao trong khi đó vẫn phải đầu tư thêm cơ sở vật chất thiết bị phục vụ kiểm tra, thử nghiệm cho xe điện và xe sử dụng năng lượng xanh.
Hiện có một số nước châu Âu đã nâng mức TCKT lên Mức 6 nhưng cũng đồng thời hạn chế các loại ô tô phát khí thải thay vào đó nhiều nước sản xuất sử dụng ô tô điện để giảm phát thải gây ô nhiễm môi trường. Với bối cảnh này Việt Nam cũng sẽ tiến tới hạn chế các loại ô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch thay khuyến khích và chuyển đổi sang nhiên liệu xanh và phát triển sang xe ô tô điện như các nước phát triển trên thế giới hiện nay.
Với các lý do và tác động ở trên đối với xe ô tô có thể không yêu cầu phải nâng cao mức tiêu chuẩn khí thải mà giữ nguyên mức TCKT như hiện tại.
Đối với xe mô tô, xe gắn máy trong khu vực ASEAN đa phần các nước đã áp dụng hoặc có lộ trình áp dụng Euro 4 (Mailaysia, Thailand, Singapore đang áp dụng Euro 4; Indonesia dự kiến áp dụng Euro 4 vào năm 2025, Philipine dự kiến áp dụng Euro 4 vào năm 2027).
Ở Việt Nam hiện nay, xe mô tô, xe gắn máy hai bánh, đang chiếm số lượng đáng kể với khoảng 70 triệu xe lưu hành (theo thống kê đến năm 2024) theo đó cũng đóng góp lượng phát thải đáng kể. Do vậy việc nâng mức tiêu chuẩn khí thải tiếp theo cho xe mô tô, xe gắn máy là cần thiết.
Thực tế một số nước ASEAN trước đây khi nâng mức khí thải lên Euro 4 cho xe mô tô xe gắn máy thì đa phần là không còn sản xuất xe gắn máy vì việc đáp ứng là rất khó khắn do ngưỡng khó khăn về công nghệ, hơn thế nữa xe điện hai bánh đang trong quá trình phát triển nhanh chóng về số lượng và tương lai sẽ tiến tới chuyển đổi thẳng lên xe điện.
Lượng xe gắn máy của việt nam hiện tại chiếm khoảng 5-7% thị trường. Vì vậy Việt nam xem xét nâng mức tiêu chuẩn khí thải lên từ Mức 3 lên Mức 4 cho xe mô tô hai bánh là phù hợp.
Bộ GTVT trình bày tại tờ trình
Bên cạnh đó, Bộ GTVT cũng cho biết trong dự thảo lần này cũng xem xét nâng tiếp tương ứng một mức tiêu chuẩn khí thải cho xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và xe chở người có gắn động cơ có tham gia giao thông
Theo như trình bày ở trên thì tiêu chuẩn khí thải áp dụng cho ô tô, xe gắn sẽ được chuyển tiếp và giữ nguyên so với hiện tại. Do vậy sau đây sẽ chỉ tập trung vào việc đánh giá tác động của việc nâng mức tiêu chuẩn áp dụng đối với xe mô tô, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ và xe chở người có gắn động cơ có tham gia giao thông
Lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải
Dự thảo quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải như sau:
Các loại xe ô tô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 5 trong thử nghiệm từ ngày Quyết định này có hiệu lực.
Các loại xe ô tô đã qua sử dụng nhập khẩu tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4 trong kiểm tra quy định tại TCVN 6438:2018 “Phương tiện giao thông đường bộ - Giới hạn lớn nhất cho phép của khí thải” kể từ ngày Quyết định này có hiệu lực.
Các loại xe gắn máy hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 2 trong thử nghiệm từ ngày Quyết định này có hiệu lực.
Các loại xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ sản xuất, lắp ráp tham gia giao thông áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 3 trong thử nghiệm và Mức 2 trong kiểm tra đối với ô tô quy định tại TCVN 6438:2018 “Phương tiện giao thông đường bộ - Giới hạn lớn nhất cho phép của khí thải” từ ngày 1-1-2028.
Các loại xe chở người bốn bánh có gắn động cơ sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu tham gia giao thông áp dụng tiêu chuẩn khí thải theo Mức 4 trong kiểm tra đối với ô tô quy định tại TCVN 6438:2018 “Phương tiện giao thông đường bộ - Giới hạn lớn nhất cho phép của khí thải” từ ngày 1-1-2028.
Các loại xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tiếp tục áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 3 trong thử nghiệm từ ngày Quyết định này có hiệu lực tới hết ngày 31-12-2027.
Các loại xe mô tô hai bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải Mức 4 trong thử nghiệm từ ngày 1-1-2028.
