Chiều 4-3, tại buổi họp báo thường kỳ tháng 2 của Bộ Công Thương, ông Nguyễn Mạnh Quân (ảnh), Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng, cho biết sau khi dừng dự án xây dựng cảng Kê Gà (Bình Thuận) phục vụ hai dự án alumin Tân Rai (Lâm Đồng) và Nhân Cơ (Đắk Nông), Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đã đề xuất điều chỉnh lại quy hoạch hai dự án bauxite.
Theo đó, các hạng mục như giá đất bồi thường, phí môi trường sẽ điều chỉnh giảm so với dự án ban đầu. Bên cạnh đó, quy hoạch phát triển tổng thể dự án bauxite nói chung sẽ điều chỉnh theo hướng đến năm 2015 sẽ chỉ phát triển nhà máy Tân Rai và Nhân Cơ, đến năm 2020 nếu các nhà máy này vận hành tốt thì mới tính đến việc nhân rộng thêm các dự án khác.
Chi phí tăng, giá bán giảm
. Phóng viên: Tình hình mới nhất về dự án bauxite hiện nay ra sao?
Bên cạnh đó, nhà máy tuyển quặng công nghệ không phù hợp, trong quá trình chạy thử nhà máy tuyển quặng này thì bùn đỏ không lắng và toàn bộ quặng nguyên khai không đạt yêu cầu. Nguyên nhân chính là do đơn vị thi công khai thác tận thu các quặng nguyên khai trong quá trình xây dựng đường sá, làm hồ bùn đỏ, san mặt bằng,… Các quặng này quá nhiều sắt nên khi đưa vào vận hành chạy thử đầu vào không phù hợp.
. Trả lời báo giới trước đây, đại diện Bộ Công Thương và Vinacomin khẳng định dự án bảo đảm hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, tại sao giờ phải tính lại câu chuyện kinh tế? Sản lượng và giá cả trong suốt mấy năm qua thay đổi nhiều so với dự toán ban đầu không?
+ Về hiệu quả kinh tế, Chính phủ chỉ đạo Vinacomin rà soát và tính lại hiệu quả để có những đề xuất chính sách cho dự án Tân Rai. Kết quả kiểm tra tháng 12-2012, mức đầu tư đã tăng 30% so với thời điểm tháng 9-2009 (thời điểm dự án được phê duyệt) do tăng tỉ giá, tăng phí tài nguyên môi trường, giá nguyên vật liệu, tiền lương tăng. Đặc biệt giá bán lại giảm, tại thời điểm tháng 12-2012 là 326 USD/tấn, so với giá ban đầu dự án là 365 USD/tấn, giảm 42 USD/tấn. Ngoài ra do ảnh hưởng suy thoái kinh tế, sản xuất nhôm chững lại, một loạt các khoáng sản khác đều giảm mạnh; với giá đó, dự án này chưa hiệu quả, có nhiều rủi ro lớn.
Bộ Công Thương cho biết tại thời điểm thẩm định thì dự án có hiệu quả nhưng với điều kiện hiện nay, các dự án bauxite có rủi ro lớn.Trong ảnh: Nhà máy alumin Tân Rai (Lâm Đồng). Ảnh: TTXVN
Phí môi trường: 5.000 đồng/tấn?
. Được biết sau khi dừng dự án cảng Kê Gà, Bộ Công Thương và Vinacomin sẽ trình Chính phủ điều chỉnh lại quy hoạch hai dự án bauxite hiện tại. Hướng điều chỉnh thế nào, thưa ông?
+ Chính phủ giao cho Vinacomin rà soát lại cơ chế chính sách hiện hành, sẽ có một số điểm cần phải xem xét và điều chỉnh cho hợp lý. Theo đó, các hạng mục như cơ chế bồi thường diện tích khai thác quặng bauxite, phí tài nguyên môi trường,… Vinacomin đề xuất sẽ giảm đi.
Đặc thù khai thác quặng bauxite là rất nông, độ dày khoảng 4 m, thời gian khai thác sẽ hồi lại trong 2-3 năm. Trong khi đó, giá bồi thường hiện nay lại tính lâu dài với khoảng 800 triệu đồng đến 1 tỉ đồng/ha. Vì vậy, Vinacomin đề xuất xem xét lại và chỉ bồi thường hoa màu và hỗ trợ người dân khoảng 250 triệu đồng/ha. Bên cạnh đó, phí môi trường hiện nay 30.000 đồng/tấn alumin là quá cao so với chi phí chủ đầu tư bỏ ra đầu tư trang thiết bị phục vụ việc bảo đảm môi trường cho dự án. Vinacomin đề xuất giảm phí môi trường xuống 5.000 đồng/tấn.
Phát triển thận trọng, lấy ý kiến dư luận
. Thế còn quy hoạch tổng thể ngành bauxite thì sao?
+ Quy hoạch phát triển ngành bauxite sẽ điều chỉnh theo định hướng là phát triển ngành một cách thận trọng, đi từng bước từ thử nghiệm với quy mô lớn nhưng đảm bảo hiệu quả tổng thể từ an ninh, quốc phòng đến kinh tế. Từ nay đến 2015, Chính phủ chỉ tập trung vào hai dự án hiện tại với mục tiêu thử nghiệm và hoàn thiện. Đến năm 2020, nếu kết quả hai dự án trên bảo đảm điều kiện cho phép thì sẽ nhân rộng dự án khác với sản lượng hàng triệu tấn/năm. Quy hoạch dự án mới sẽ lấy ý kiến dư luận trước khi trình Bộ Chính trị.
Hiện chủ đầu tư đã đàm phán xong với một DN Việt Nam mua ngay tại mỏ với giá 340 USD/tấn, so với giá dự án có cao hơn chút. Bên cạnh đó, dự án Tân Rai sẽ tận dụng bùn đỏ để thu hồi sản phẩm quặng sắt để triển khai cho ngành công nghiệp. Điều này sẽ làm giảm chi phí khoan hồ bùn đỏ bởi chi phí khoan này rất lớn. Về lâu dài, theo dự báo giá alumin sẽ tăng. Đó là cơ sở đáng mừng và tin cậy về tương lai cho hiệu quả kinh tế.
Đối với dự án Nhân Cơ, hiện đã có công ty tư nhân chấp nhận chủ trương xây dựng nhà máy điện phân nhôm tại Đắk Nông và sử dụng toàn bộ sản phẩm alumin của Nhân Cơ. Đây là DN có nhiều tâm huyết. Chúng tôi hy vọng dự án này và đang lập báo báo đầu tư xây dựng công trình để hỗ trợ cho Nhân Cơ. Thêm vào đó, thời gian tới dự án Nhân Cơ sẽ áp dụng chính sách hợp lý, tiết giảm chi phí, cộng chi phí giá gia tăng thì hiệu quả tương lai của Nhân Cơ là có cơ sở tin cậy.
. Dự án cảng Kê Gà đã dừng xây dựng. Với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước trực tiếp, trách nhiệm thẩm định dự án của Bộ Công Thương như thế nào?
+ Đây là dự án Chính phủ chỉ thông qua và hiệu quả do chủ đầu tư chịu trách nhiệm. Mặt khác, tôi xin nói thêm, bauxite là dự án nhạy cảm, Vinacomin là tập đoàn kinh tế nhà nước, Chính phủ đã chỉ đạo kiểm tra lại các dự án, nhất là dự án Nhân Cơ để xem xét có khởi công dự án hay không. Bộ Công Thương đã vào làm việc với dự án cùng với hơn 40 chuyên gia đầu ngành, cơ quan phản biện thẩm tra để thẩm định. Tại thời điểm thẩm định là có hiệu quả nhưng với điều kiện hiện nay, các dự án bauxite có rủi ro lớn. Vinacomin đang hoàn chỉnh tiếp và trình Chính phủ về hiệu quả để có bước đi và điều chỉnh thích hợp giúp dự án hoạt động hiệu quả.
TRÀ PHƯƠNG
