Ông qua đời sau khoảng ba tuần nằm viện. GS Phan Huy Lê sinh năm 1934 tại làng Thu Hoạch, xã Thạch Châu, huyện Thạch Hà (nay là huyện Lộc Hà), tỉnh Hà Tĩnh. Ông là hậu duệ đời thứ 14 của dòng họ Phan Huy vốn nổi danh về khoa bảng với những tên tuổi lớn như Phan Huy Cẩn, Phan Huy Ích, Phan Huy Thực, Phan Huy Vịnh, Phan Huy Chú…
Từ năm 1988 đến nay, ông liên tục là chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam. Ngoài ra, ông còn là ủy viên của nhiều hội đồng quốc gia như Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa, Hội đồng Chính sách khoa học và Công nghệ Quốc gia, Hội đồng Lý luận Trung ương, Hội đồng Khoa học và Đào tạo Đại học Quốc gia Hà Nội, Hội đồng Học hàm Nhà nước, Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia...
Giáo sư Phan Huy Lê trong một lần tham dự hội thảo. Ảnh: V.THỊNH
Ông được phong học hàm giáo sư năm 1980, nhà giáo ưu tú (1988), nhà giáo nhân dân (1994); được tặng huân chương Kháng chiến hạng Nhì (1985); huân chương Lao động hạng Nhất (1998), hạng Nhì (1994), hạng Ba (1974); được tặng Giải thưởng Nhà nước (2000); Giải thưởng Quốc tế Văn hóa châu Á Fukuoka, Nhật Bản (1996); huân chương Cành cọ của chính phủ Pháp (2002); được trao danh hiệu Công dân ưu tú của thủ đô (2010); danh hiệu Viện sĩ Thông tấn nước ngoài của Học viện Pháp quốc (2011).
Ông cũng là người xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Việt Nam và giao lưu văn hóa, sáng lập khoa Đông phương học của ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội.
