Sáng nay, 21-11, TAND TP Hà Nội mở phiên tòa xét xử vụ án liên quan đến sai phạm trong việc mua thuốc Tamiflu để phòng chống dịch cúm A/H5N1. Đây là vụ án xảy ra cách đây đã 16 năm, có trách nhiệm liên đới đến hàng loạt cựu lãnh đạo, cán bộ thuộc Bộ Y tế.
 |
Cựu thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang đến toà |
Vụ án này, bốn người bị cáo buộc phạm tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, gồm Lương Văn Hóa (cựu tổng giám đốc), Nguyễn Thanh Tòng (cựu phó tổng giám đốc) và hai cựu cán bộ Công ty CP Dược phẩm Cửu Long.
Năm người bị truy tố tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng, phần lớn là cựu cán bộ thuộc Bộ Y tế, gồm Cao Minh Quang (cựu thứ trưởng), Dương Huy Liệu (cựu vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính), Nguyễn Việt Hùng (cựu cục phó Cục Quản lý Dược)…
Đáng chú ý, trước khi phiên tòa mở, bị cáo Nguyễn Thanh Tòng được xác định đã tử vong do bệnh lý.
 |
Ông Quang được luật sư dìu vào phòng xét xử |
Tại phần thủ tục, luật sư đề nghị triệu tập cựu thứ trưởng Bộ Y tế Trương quốc Cường và các thành viên của đoàn kiểm tra liên ngành Y tế - Tài chính với tư cách người làm chứng.
Luật sư cũng đề nghị làm rõ, nếu Bộ Y tế được xác định là nguyên đơn dân sự trong vụ án thì bị đơn sẽ là cá nhân, tổ chức nào?
Sau thời gian hội ý, HĐXX thông báo những người mà luật sư đề nghị triệu tập đã có lời khai trong hồ sơ vụ án; quá trình xét xử, tùy diễn biến, tòa sẽ cân nhắc xem xét.
Vẫn theo HĐXX, thiệt hại trong vụ án này được xác định là tiền của Nhà nước, do bộ Y tế quản lý, do vậy Bộ Y tế được xác định là nguyên đơn dân sự. Những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan có thể có hoặc không có nghĩa vụ bồi thường, sẽ được quyết định dựa trên kết quả phiên tòa.
Do nhiều bị cáo tuổi cao, sức yếu, HĐXX cho hay sẽ tạo điều kiện để nhóm này được ngồi khai báo.
Theo cáo trạng, Công ty Dược Cửu Long được thành lập năm 2004, ban đầu có vốn nhà nước chiếm 51,07%. Đến năm 2019, sau khi nhà nước thoái toàn bộ vốn, Dược Cửu Long trở thành công ty cổ phần 100% vốn tư nhân.
Năm 2005, dịch cúm A/H5N1 diễn biến phức tạp, Thủ tướng phê duyệt kế hoạch dự trữ thuốc Tamiflu và sản xuất thuốc Oseltamivir để phòng, chống dịch tại Việt Nam. Bộ Y tế được giao nhiệm vụ tổ chức triển khai, chỉ đạo, giám sát việc sản xuất thuốc, dự trữ thuốc theo kế hoạch.
Bộ Y tế sau đó giao Vụ Kế hoạch - Tài chính phối hợp cùng Bộ Tài chính xây dựng giá thuốc Oseltamivir sản xuất trong nước. Trong số các doanh nghiệp được Bộ Y tế đặt hàng sản xuất thuốc Oseltamivir, Dược Cửu Long là một lựa chọn.
Từ tháng 2 đến tháng 4-2006, Dược Cửu Long nhập 520 kg nguyên liệu Oseltamivir với giá 9,1 triệu USD của Công ty Mambo (Singapore). Dược Cửu Long đã thanh toán cho Mambo 5,25 triệu USD, còn lại 3,848 triệu USD được trả chậm sáu tháng kể từ ngày nhận hàng.
Về sau, giá nguyên liệu giảm, Lương Văn Hóa, cựu tổng giám đốc Dược Cửu Long chỉ đạo thuộc cấp đề nghị Công ty Mambo cho giảm giá số tiền 3,848 triệu USD; đồng thời, hoàn thiện giấy tờ để ngoài sổ sách số tiền trên.
 |
Các bị cáo tại tòa |
Trong nhiều lần làm việc với Bộ Y tế, ông Hóa không báo cáo và báo cáo sai sự thật về việc được giảm giá mua nguyên liệu. Khi bị phát hiện và yêu cầu báo cáo về việc thanh toán tiền mua nguyên liệu, bị can tiếp tục chỉ đạo cấp dưới làm các thủ tục lòng vòng để hợp thức hồ sơ thanh toán.
Cáo trạng xác định, số tiền mà Dược Cửu Long giữ lại không thanh toán cho Công ty Mambo là khoản tiền có nguồn gốc thuộc ngân sách nhà nước. Các bị can tại Dược Cửu Long đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao để làm trái công vụ, trái nguyên tắc tài chính, cố ý không báo cáo Bộ Y tế, Bộ Tài chính để hạch toán giảm nợ và ghi giảm giá vốn. Chuỗi hành vi dẫn tới ngân sách bị thiệt hại 3,848 triệu USD (tương đương hơn 61 tỉ đồng).
Về phía Bộ Y tế, VKSND Tối cao nhận định các bị can tại cơ quan này được giao nhiệm vụ ký kết hợp đồng, theo dõi việc thực hiện, thanh quyết toán hợp đồng và định kỳ kiểm tra, đánh giá việc mua bán nguyên liệu sản xuất thuốc giữa Dược Cửu Long và nhà cung cấp.
Tuy vậy, các bị can đã thiếu trách nhiệm, thực hiện không đúng, không đầy đủ chức trách, nhiệm vụ được giao, không xem xét, đánh giá việc thực hiện điều khiển đàm phán giá mua nguyên liệu, không kiểm tra báo cáo tài chính, chứng từ thanh toán… Hậu quả dẫn đến không phát hiện Dược Cửu Long được giảm giá và giữ lại số tiền 3,848 triệu USD.
Trong đó, ông Cao Minh Quang với tư cách trưởng ban chỉ đạo giải quyết những vấn đề liên quan đến thuốc Tamiflu và Oseltamivir, ký quyết định thành lập đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra tình hình mua, bảo quản, sử dụng thuốc.
 |
Phiên tòa dự kiến diễn ra trong năm ngày |
Tuy nhiên, khi được trưởng đoàn là ông Nguyễn Việt Hùng báo cáo về việc Dược Cửu Long chưa thanh toán cho nhà cung cấp 3,848 triệu USD, đồng thời cả Bộ Tài chính và Bộ Y tế đều có chỉ đạo kiểm tra đối với số tiền này, ông Quang đã không chỉ đạo kiểm tra, làm rõ.
Tại cơ quan điều tra, ông Quang khai khi được Bộ Y tế chỉ đạo kiểm tra số tiền 3,848 triệu USD, ông đã giao Cục Quản lý Dược tổng hợp ý kiến để báo cáo Thủ tướng, nhưng Cục Quản lý Dược không làm theo. Do bận nhiều việc, bị can không đề xuất hay giao đơn vị có chức năng kiểm tra tiếp.
Ông Quang còn cho rằng việc kiểm tra tài chính là nhiệm vụ của thứ trưởng Bộ Y tế phụ trách tài chính, không thuộc nhiệm vụ của mình. Dù vậy, ông thừa nhận có thiếu sót khi không thực hiện đầy đủ nhiệm vụ, chức trách được giao.
Sau khi kết thúc điều tra vụ án, ông Quang có đơn gửi cơ quan điều tra và VKS xác nhận sai phạm, đồng thời tự nguyện nộp 1,5 tỉ đồng để khắc phục hậu quả.
