Cuộc xung đột tại Gaza càng kéo dài, Israel càng phải đối phó nhiều vấn đề phát sinh. Trong đó, vấn đề mới nhất là cuộc chiến giữa Israel và máy bay bay không người lái (UAV) của các lực lượng thân Iran ở Trung Đông.
Theo tờ The Wall Street Journal, Israel gặp vấn đề trong việc đối phó UAV. Những phương tiện này thường nhỏ, khó phát hiện, không di chuyển theo quỹ đạo có thể dự đoán được hoặc cũng không phát ra nhiệt độ cao. Điều này khiến việc phát hiện và bắn hạ chúng là điều không dễ.
Trong khi đó, các nhóm chiến binh có quan điểm đối đầu với Israel đang sử dụng UAV ngày càng nhiều với cách thức ngày càng tinh vi.
Israel đối mặt thách thức UAV từ 2 phía
Kể từ khi xung đột Israel-Hamas nổ ra vào ngày 7-10-2023, Hezbollah (Lebanon) đã phát động các cuộc tấn công vào Israel. Trong đó, Hezbollah nhiều lần sử dụng UAV.
Nhóm này thường gửi nhiều UAV cùng một lúc, trong đó thường có ít nhất 1 UAV để do thám và 1 UAV khác được gắn thuốc nổ. Mục tiêu của các UAV này thường là các thị trấn biên giới phía bắc Israel và căn cứ quân sự. Các cuộc tấn công đã khiến nhiều dân thường và binh lính thương vong.
Hezbollah cũng đã tấn công các thiết bị quân sự nhạy cảm của Israel, bao gồm một khinh khí cầu giám sát radar có tên Sky Dew và một hệ thống chống UAV trị giá hàng triệu USD có tên Drone Dome.
Trong những tháng gần đây, để khiêu khích lực lượng Israel, Hezbollah đã cho UAV bay qua khắp miền bắc Israel, thu thập không ảnh của các địa điểm nhạy cảm và công bố chúng. Đây được xem là một cách Hezbollah cảnh báo về điểm yếu của Israel.
Hệ thống phòng không Vòm Sắt (Iron Dome) đã được sử dụng để đối phó các thách thức trên nhưng vẫn khá chật vật. Giải pháp thay thế là huy động tiêm kích để đối đầu UAV. Tuy nhiên, đây được xem là giải pháp tốn kém và khá nguy hiểm khi phi công phải bay ở tầm thấp ở các khu vực miền núi và dễ bị hệ thống phòng không của Hezbollah phát hiện.
Hôm 19-7, Israel đã để lọt một UAV của nhóm vũ trang Houthis (Yemen) đi vào lãnh thổ nước này. Theo phía Israel, chiếc UAV này đã bay hơn 1.600 km từ Yemen đến Tel Aviv (Israel) và phát nổ gần một trung tâm thương mại.
The Wall Street Journal dẫn lời một viên sĩ quan Israel cho biết UAV từ Yemen đã bay vào các tuyến bay thường được máy bay dân sự sử dụng nhưng UAV bay ở độ cao thấp hơn nhiều. Điều này càng gây thêm khó khăn cho Israel trong quá trình sử dụng radar để xác định UAV.
Theo các quan chức quân sự và quốc phòng Israel, khi mọi cách đều không phát huy tác dụng, binh lính Israel được lệnh phải sử dụng súng trường để bắn hạ UAV. Nhiều súng trường trong số này được trang bị thêm công nghệ để bắn chính xác hơn.
“UAV đã trở thành mối đe dọa chính đối với chúng tôi, vì hiện tại lực lượng Israel không có biện pháp phòng ngừa nào ngoại trừ sử dụng tiêm kích F-16. Chúng tôi rất lo lắng về điều đó” – ông Ariel Frisch, phó sĩ quan an ninh của TP Kiryat Shmona ở Israel (gần biên giới Lebanon).
Cuộc chiến cần tốc độ
Hezbollah đã triển khai khoảng 1.000 UAV vào Israel kể từ khi xung đột Israel-Hamas bắt đầu, chủ yếu nhắm vào các thị trấn và căn cứ quân sự trong phạm vi khoảng 5 km tính từ biên giới.
Theo trung tâm nghiên cứu và giáo dục Alma (Israel), Hezbollah có kho vũ khí gồm ít nhất 2.500 UAV và có khả năng lắp ráp thêm UAV từ các bộ phận do Iran cung cấp.
Việc bắn hạ UAV bằng tiêm kích đòi hỏi phi công phải xác định vị trí của UAV và phân biệt chúng với những phương tiện bay khác có mặt trên bầu trời lúc đó. Một phi công không quân Israel cho biết UAV có tín hiệu nhiệt thấp, nên tiêm kích cần phải ở phía sau chúng và càng gần càng tốt để có thể dùng tên lửa tấn công.
Ông Samuel Bendett – nghiên cứu viên cao cấp tại trung tâm nghiên cứu New American Security (Mỹ) cho rằng Israel có thể học hỏi từ kinh nghiệm của Ukraine. Theo đó, sau hơn 2 năm xung đột tại Ukraine nổ ra, nước này đã phát triển các giải pháp tiết kiệm chi phí hơn để phát hiện và đánh chặn UAV.
Các giải pháp này bao gồm việc thiết lập các cảm biến âm thanh trên khắp đất nước để thu âm thanh của động cơ UAV. Ukraine cũng đã thành lập các đơn vị phòng thủ di động chuyên dụng để đánh chặn UAV.
Theo bà Liran Antebi - thành viên Viện nghiên cứu An ninh Quốc gia Israel, hệ thống phòng thủ của Israel đã lường trước các mối nguy hiểm của UAV nhưng vẫn chưa phát triển giải pháp để đánh chặn chúng.
“Israel đã đánh giá thấp quy mô của mối đe dọa, số lượng hệ thống UAV, ý chí vận hành UAV của đối phương” – bà Antebi nói.
Giờ đây, Israel đã nhận thức được mối đe dọa từ cuộc chiến UAV.
Theo The Wall Street Journal, Bộ Quốc phòng Israel đã phân bổ số tiền lớn cho hệ thống phòng thủ nhiều lớp và đang hợp tác với các công ty quốc phòng để triển khai hệ thống này.
Ngoài ra, Israel cũng nghiên cứu giải pháp bắn tia laser để tiêu diệt các mối đe dọa trên không. Một quan chức quốc phòng Israel cho biết hệ thống này sẽ được triển khai vào khoảng năm 2025. Năng lượng sử dụng cho mỗi lần sử dụng tia laser dự kiến tốn khoảng 1 hoặc 2 USD, rẻ hơn đáng kể so với việc sử dụng tên lửa đánh chặn.
Tuy nhiên, hệ thống này vẫn có những điểm yếu. Hiệu quả của hệ thống này giảm xuống trong thời tiết xấu và nó chỉ có thể bắn hạ một mối đe dọa trong mỗi lần bắn.
Theo ông Moshik Cohen – doanh nhân công nghệ người Israel – cho biết Israel đang trong cuộc chạy đua công nghệ, không phải là một cuộc chiến chống UAV thông thường.
"Đây là một cuộc xung đột nhanh chóng, được quyết định bằng phần mềm. Bạn cần phải phát triển và hành động nhanh hơn để giành chiến thắng. Nếu không, bạn sẽ không có cơ hội” – ông Cohen nói.
