Lãi giảm nhưng doanh nghiệp hết tài sản để vay

LTS: Ngân hàng Nhà nước tuyên bố lãi suất cho vay đã xuống mức thấp nhất trong vòng 20 năm qua. Nhiều ngân hàng thương mại cũng khẳng định lãi suất cho vay đã hạ nhiều so với năm ngoái. Trong khi đó, các công ty, doanh nghiệp cho biết không dám vay vì lãi suất đã giảm nhưng vẫn còn cao so với chi phí giá vốn, điều kiện vay chưa hợp lý, thủ tục vay phức tạp... Vì vậy, dù ngân hàng thừa tiền nhưng doanh nghiệp vẫn thiếu vốn để sản xuất, kinh doanh.

Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Công ty May DONY, kể cuối tuần qua nhận được điện thoại của nhân viên ngân hàng nơi công ty đang vay thông báo lãi suất cho vay mới chỉ còn 6,8%/năm với kỳ hạn sáu tháng.

Chi phí lãi vay giảm hơn 50%

“Đây là mức lãi suất thấp chưa từng có trong lịch sử 15 năm hoạt động kinh doanh trong ngành may mặc. Mức lãi suất thấp nhất mà doanh nghiệp (DN) chúng tôi từng vay cũng đã 8%/năm, lãi suất của khoản vay hiện tại đang là 9%/năm.

Nhận được thông báo lãi suất giảm sốc như vậy, tôi đáo hạn hợp đồng vay cũ để làm thủ tục vay mới liền” - ông Quang Anh bày tỏ.

Ông Quang Anh cho biết đối với DN, lãi suất ngân hàng chính là giá mua nguồn vốn. Nếu đầu năm 2023, giá mua nguồn vốn là 14,2%/năm, đến cuối năm xuống còn 9%/năm đã thấy giảm mạnh lắm rồi.

Vậy mà giờ giá mua nguồn vốn lại tiếp tục giảm xuống còn 6,8%/năm. Tức là chi phí lãi vay mới đang giảm 24% so với trước. Còn so sánh với đầu năm ngoái, thời điểm lãi vay lên tới 14,2%/năm, thì đến nay chi phí lãi vay đã giảm tới hơn 50%. Đây quả thực là một mức giảm gây sốc cho chính người đi vay.

“Lãi suất thấp đã thực sự hiện hữu trên thị trường chứ không còn là câu chuyện chỉ xuất hiện trên tivi, hay trên báo chí nữa. Nhờ vậy, chúng tôi cảm thấy áp lực lãi vay ngân hàng đã nhẹ gánh hơn trước rất nhiều” - ông Quang Anh chia sẻ.

Nhận định về tình hình lãi suất cho vay liên tục giảm, Tổng Giám đốc Ngân hàng VPBank Nguyễn Đức Vinh khẳng định: Hiện mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm về mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây, song nhu cầu vốn của thị trường chưa cao.

Số liệu của NHNN, tháng 1-2024, tín dụng giảm 0,6% so với cuối năm 2023. Trong đó, nhóm ngân hàng liên doanh giảm mạnh nhất, 3,41%; ngân hàng 100% vốn nhà nước giảm 2,2%; nhóm ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước giảm 0,88%; nhóm thương mại cổ phần giảm 0,51%; nhóm ngân hàng nước ngoài giảm 0,32%.

Theo ông Vinh, chi phí lãi vay không còn là gánh nặng đối với khách hàng DN trong bối cảnh hiện nay mà vấn đề chính là làm thế nào để kích cầu được sức mua của nền kinh tế.

“Mặc dù cần đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng, song tôi cho rằng các ngân hàng cũng phải thận trọng trong hoạt động cho vay để kiểm soát rủi ro nợ xấu, không đẩy mạnh tăng trưởng cho vay bằng mọi giá” - ông Vinh nêu quan điểm.

Ngân hàng tư nhân cũng mạnh tay cho vay thấp

Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đánh giá “lãi suất cho vay đang ở mức thấp nhất trong vòng 20 năm qua và nhiều ngân hàng thương mại cho biết lãi suất không thể thấp hơn được nữa”.

Mới đây, vào đầu năm 2023 lãi suất cho vay vẫn còn tăng chóng mặt, 13%-14%/năm, thậm chí gần 15%/năm nhưng hiện lãi vay đã giảm mạnh.

Hiện giờ mức lãi suất cho vay của các ngân hàng lớn đều giảm 1%-1,5% so với cuối năm ngoái, nếu so với cùng kỳ năm 2023, mức lãi vay thấp hơn 2%-4%/năm tùy từng nhóm khách hàng.

Cụ thể đối với nhóm big 4, lãi suất cho vay mua nhà trong thời gian ưu đãi lãi suất chỉ còn khoảng 4,5%/năm.

Tại Ngân hàng BIDV, từ nay đến 31-12-2024 sẽ triển khai hai gói tín dụng ngắn hạn và trung dài hạn với tổng quy mô 200.000 tỉ đồng dành cho khách hàng cá nhân phục vụ sản xuất, kinh doanh và vay tiêu dùng, lãi suất ưu đãi chỉ từ 4,5%/năm.

Trong đó, gói vay ngắn hạn (kỳ hạn dưới sáu tháng và 6-12 tháng) sản xuất, kinh doanh có quy mô là 100.000 tỉ đồng. Khách hàng vay gói này sẽ được hưởng mức lãi suất lần lượt là 5%/năm và 6%/năm.

Tương tự, tại Ngân hàng Agribank ngay từ đầu năm 2024 đã triển khai năm chương trình tín dụng lãi suất thấp cho khách hàng cá nhân và khách hàng DN quy mô gần 60.000 tỉ đồng.

Trong đó, 10.000 tỉ đồng cho khách hàng cá nhân có nhu cầu vay mua nhà ở, đất ở, sửa chữa nhà để ở, mua sắm đồ dùng sinh hoạt thiết yếu… với lãi suất thấp hơn tối đa 2,5%/năm so với sàn lãi suất cho vay của Ngân hàng Agribank.

Không chỉ ngân hàng thương mại nhà nước giảm lãi vay, mà các ngân hàng tư nhân cũng mạnh tay đưa những mức lãi suất cho vay rất thấp.

Đơn cử, từ ngày 20-2, Ngân hàng TMCP Nam Á (Nam A Bank) áp dụng mức lãi từ 7%/năm đối với khách hàng vay kinh doanh, 7,5%/năm với khách hàng vay tiêu dùng.

Mới đây, Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) vừa tung gói tín dụng quy mô 2.000 tỉ đồng cho DN xuất nhập khẩu vay ưu đãi từ 7,5%/năm và được miễn phí trả trước hạn.

Tiêu chí để tham gia gói vay ưu đãi này là DN cần có hoạt động xuất nhập khẩu trong vòng sáu tháng tính đến thời điểm đề xuất cấp tín dụng, DN và chủ DN cần có kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh tối thiểu hai năm. Mức ưu đãi này kéo dài từ nay đến hết năm 2024.

Bên cạnh giảm lãi vay đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh, giờ đây vay mua nhà cũng được các ngân hàng điều chỉnh giảm ngay từ những tháng đầu năm 2024. Điển hình, Ngân hàng Sacombank đưa mức lãi suất cho vay mua nhà rất cạnh tranh là 6,5%/năm.

Làm gì khi 41% DN hết tài sản thế chấp?

Báo cáo hai tháng đầu năm 2024 của Hiệp hội DN TP.HCM (HUBA) nêu rõ trước tình hình khó khăn về vốn, NHNN đã ban hành Thông tư 02/2023 cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn.

Đồng thời ngân hàng tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ 2% lãi suất vay theo Nghị định 31. Tuy nhiên, tình hình vay vốn của DN vẫn còn nhiều khó khăn.

Từ góc độ nhà điều hành chính sách tiền tệ, Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà thông tin: “Năm nay, NHNN xác định mức tăng trưởng tín dụng phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế và kiểm soát lạm phát khoảng 15%. Tuy nhiên thực tế triển khai đầu năm 2024, qua hai tháng, tín dụng tăng trưởng chậm hơn so với cùng kỳ, trong khi thanh khoản hệ thống rất dồi dào”.

Lý giải điều này, theo đại diện DN TP.HCM, phần lớn DN nhỏ và vừa không thể tiếp cận nguồn vốn do không đảm bảo yêu cầu về thế chấp tài sản hoặc không đủ điều kiện vay.

Nguyên nhân một phần do việc định giá tài sản đất nông nghiệp rất thấp, tài sản đất thuê hằng năm cũng không thế chấp được, các tài sản khác bị định giá thấp khi lạm phát gia tăng.

Đặc biệt, khảo sát của HUBA cho thấy có tới 41% DN đã không còn tài sản thế chấp đủ pháp lý để vay vốn.

Về nhiệm vụ tìm nguyên nhân giải pháp việc DN vẫn thiếu vốn, tại hội nghị triển khai nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ mới đây, Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú thông tin tới đây NHNN sẽ tiến hành nghiên cứu, sửa đổi quy định nhằm tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng và đơn giản hóa thủ tục, hồ sơ vay vốn, tài sản bảo đảm, tạo điều kiện thuận lợi cho DN nhỏ và vừa, người dân tiếp cận vốn; tiếp tục triển khai quyết liệt, hiệu quả các gói tín dụng 120.000 tỉ đồng, chương trình 1 triệu căn nhà ở xã hội.