Năm nay là mùa giải lần thứ 11 của Giải văn hóa Phan Châu Trinh do Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh khởi xướng. Việc trao Giải thưởng văn hóa Phan Châu Trinh hằng năm là một trong những hoạt động văn hóa quan trọng của quỹ nhằm vinh danh các cá nhân xuất sắc đã và đang có những nỗ lực không mệt mỏi cho sự nghiệp canh tân văn hóa và giáo dục Việt Nam.
Lan tỏa tri thức và học từ quá khứ
Nhạc sĩ Dương Thụ, một người miệt mài không chỉ trong sáng tác, các công trình khảo cứu âm nhạc Việt Nam mà còn đóng góp rất lớn trong việc quảng bá văn hóa và tri thức tinh hoa đã được vinh danh ở hạng mục Giải Vì sự nghiệp văn hóa-giáo dục.
Ngoài vai trò nhạc sĩ, chuỗi những điểm Cà phê thứ bảy của nhạc sĩ Dương Thụ chủ trì đã trở thành điểm đến của văn hóa, tri thức cho TP.HCM và Hà Nội. Gần 10 năm qua, tại Cà phê thứ bảy đã có khoảng 800 buổi sinh hoạt văn hóa từ những chủ đề như âm nhạc, văn học đến đổi mới giáo dục, triết học…
“Dương Thụ cũng là người có lòng tin sâu sắc ở sức mạnh của nghệ thuật khi nó đi được vào đại chúng và phải đi vào đại chúng ở dạng tinh hoa”. nhà nghiên cứu văn hóa Nguyên Ngọc, Chủ tịch hội đồng khoa học Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh, nhận định về nhạc sĩ Dương Thụ.
Nhiều người có mặt ở giải thưởng đã đùa rằng năm nay showbiz lấn sân vào giải Phan Châu Trinh. Tuy nhiên, việc vinh danh nhạc sĩ Dương Thụ đã đánh dấu sự ghi nhận cởi mở hơn của giải thưởng trong việc chú trọng đến sự lan tỏa tri thức, nhận thức của xã hội chứ không chỉ dừng lại ở việc vinh danh những con người chọn độc hành trong nghiên cứu.
Các cá nhân được giải văn hóa Phan Châu Trinh vinh danh năm 2018. Ảnh: QUỲNH TRANG
Cùng với nhạc sĩ Dương Thụ, họa sĩ Phan Cẩm Thượng, một cây bút quen thuộc trên nhiều mặt báo cũng được vinh danh ở Giải nghiên cứu bởi những đóng góp của ông trong việc đào sâu nghiên cứu văn hóa dân gian Bắc bộ. Như nhận định của nhà nghiên cứu văn hóa Nguyên Ngọc thì Phan Cẩm Thượng “là người lang thang trong đời thường và trong văn hóa dân gian, say mê và đầy ý thức để cho sự sống ấy ngấm vào mình, thành máu thịt và thành trí tuệ, đến uyên bác”.
Hành trình của nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng mang câu chuyện của một người nghiên cứu thời nay tìm về quá khứ để đọc và học từ nó. Ông cho rằng: “Thời gian thay đổi, một thời đại qua đi để lại những di vật, thượng tầng là nghệ thuật, hạ tầng là đồ dùng. Tôi nghĩ phải đọc từ đấy những thông điệp của quá khứ qua đồ vật tầm thường nhất, bởi con người ghi dấu ấn lên lao động và vật dụng mà họ làm ra, phản ánh các mức độ và tình trạng xã hội đương thời”.
| Quỹ văn hoá Phan Châu Trinh cũng chính thức tôn vinh nhà văn hoá Phạm Quỳnh vào Dự án Tôn vinh Danh nhân Văn hóa Việt Nam thời hiện đại. Nhạc sĩ Phạm Tuyên, người con thứ chín của nhà văn hoá Phạm Quỳnh chia sẻ khi được vinh danh: « Như thế là giờ đây, Phạm Quỳnh - con người suốt đời trung với nước, hiếu với dân, mặc dù có số phận oan nghiệt đã có thể ngậm cười nơi chín suối”. |
Ý nguyện kiên trì theo tinh thần Phan Châu Trinh
GS Chu Hảo, Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh, là người đọc diễn văn khai mạc lễ trao giải; theo lời GS Chu Hảo thì ngày 24-3 hằng năm là ngày mất của nhà văn hóa lỗi lạc Phan Châu Trinh. Chúng ta học từ nhà văn hóa Phan Châu Trinh tinh thần khai sáng, triết lý phát triển, ngày nay chúng ta vẫn đau lòng chứng kiến sự đi xuống của văn hóa, tâm lý bầy đàn mà đôi khi họ hồ hởi kiểu “lên đồng” tập thể.
Nói những điều đó để thấy rằng những nỗ lực của chúng ta chưa đầy đủ để xứng đáng là hậu duệ của nhà tư tưởng Phan Châu Trinh. “Vào những dịp này, chúng ta lại sum họp ở đây để cùng nhau chào đón các tân khoa của giải và cùng biểu lộ ý nguyện kiên trì đi theo tinh thần khai sáng và triết lý phát triển của Phan Châu Trinh” - GS Chu Hảo nhấn mạnh.
Giải văn hóa Phan Châu Trinh mùa thứ 11 cũng công bố những cá nhân nhận giải có được một khoản tiền thưởng 20 triệu đồng/giải. Đây là sự cố gắng rất lớn từ Quỹ văn hóa Phan Châu Trinh bởi những người được vinh danh hầu hết là những nhà nghiên cứu, văn hóa, học giả… có những nỗ lực thầm lặng không mệt mỏi cho sự nghiệp canh tân văn hóa, giáo dục.
| Các hạng mục Giải văn hoá Phan Châu Trinh năm nay 1. Giải Vì Sự nghiệp Văn hóa - Giáo dục: Nhóm dịch sách Nhất nghệ tinh vì đóng góp quan trọng trong lĩnh vực giáo dục công kỹ nghệ và nhạc sĩ Dương Thụ vì đóng góp đặc sắc quảng bá văn hóa và tri thức tinh hoa. 2. Giải Nghiên cứu: Nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng vì những công trình đặc sắc nghiên cứu văn hóa dân gian và nhà nghiên cứu Lữ Phương vì những công trình nghiên cứu sâu sắc về chủ nghĩa Marx. 3. Giải Dịch thuật: Dịch giả Nguyễn Tùng vì những công trình dịch thuật đặc sắc về nhân học. 4. Giải Việt Nam học: Nhà nghiên cứu Daniel Hémery (Pháp) và nhà nghiên cứu Pierre Brocheux (Pháp) vì thành tựu đặc sắc về Việt Nam học. |
