Mỹ phải có hành động quân sự về vấn đề biển Đông nếu Trung Quốc tiến hành cải tạo bãi cạn Scarborough, Tổng thống Philippines Benigno S. Aquino III trả lời phỏng vấn ba cơ quan truyền thông lớn của Mỹ là báo New York Times, báo Wall Street Journal, và tạp chí Time ngày 19-5.
Bãi cạn Scaborough nằm trong cách bờ biển Philippines 185 hải lý, là địa điểm tranh chấp giữa Philippines và Trung Quốc, Đài Loan. Bãi cạn Scarborough vốn thuộc quyền kiểm soát của Philippines nhưng đã bị phía Trung Quốc chiếm từ tháng 6-2012. Vì hành động này của Trung Quốc, Philippines đã đệ đơn lên án trọng tài quốc tế kiện tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông. Dự kiến phán quyết sẽ có trong vài tuần nữa.
Tổng thống Philippines Aquino và bản đồ thể hiện tranh chấp bãi cạn Scarborough giữa Philippines với Trung Quốc. Ảnh: SMCP
Tổng thống Aquino không khẳng định Trung Quốc đã có kế hoạch cải tạo bãi cạn Scarborough, tuy nhiên cho biết Philippines sẽ chuẩn bị sẵn sàng đối phó với hành động này và quyết liệt rằng một khi Trung Quốc làm vậy sẽ phải nhận phản ứng cứng rắn.
Ông cho rằng trong trường hợp này Mỹ sẽ buộc phải có hành động quân sự bảo vệ Philippines, bằng không Mỹ sẽ mất uy tín trong khu vực. “Mỹ phải giữ uy thế của mình và cũng phải giữ niềm tin của Philippines - một trong những đồng minh của Mỹ”.
Những năm gần đây Trung Quốc đã có nhiều bước đi tăng cường hiện diện của mình ở biển Đông, cải tạo các đảo đá để củng cố tuyên bố chủ quyền của mình ở biển Đông.
Nếu Trung Quốc thành công trong việc biến bãi cạn Scarborough thành một tiền đồn chiến lược thì sẽ là một mối lo rất lớn với quân đội Philippines và Mỹ, vì vị trí bãi cạn Scarborough quá gần. Vì lo ngại và muốn tăng khả năng kiềm chế Trung Quốc, gần đây Philippines đã cho phép Mỹ đưa quân đến năm căn cứ quân sự của mình.
Vài tuần gần đây, nhiều nhà bình luận quân sự Trung Quốc đã đề cập đến khả năng Trung Quốc sẽ bắt đầu cải tạo bãi cạn Scarborough, khả năng là sẽ xây dựng một đường băng trên đó.
Dù Tổng thống Aquino tin tưởng Mỹ sẽ hành động quân sự nếu Trung Quốc cải tạo bãi cạn Scarborough nhưng theo nhiều chuyên gia thì dù Philippines và Mỹ có hiệp ước phòng thủ chung nhưng hiệp ước này sẽ không được áp dụng trừ trường hợp quân đội Trung Quốc vô cớ tấn công Philippines.
Trong cuộc phỏng vấn, Tổng thống Aquino ví tranh chấp biển Đông như một cuộc đấu quyền Anh. Và ông thừa nhận Trung Quốc với sức mạnh vượt trội về mọi mặt (con người, kinh tế, quân đội) hoàn toàn có khả năng đánh bại Philippines bất cứ lúc nào. “Tôi nghĩ rằng sẽ là liều mạng vô ích nếu chúng ta dồn tất cả nguồn lực cho vũ khí để đấu với Trung Quốc” - ông nói.
Tổng thống Aquino sẽ mãn nhiệm vào ngày 30-5 tới. Ảnh: TELEGRAPH
Về đồn đoán tổng thống đắc cử Roddrigo Duterte sẽ có quan điểm mềm mại hơn với Trung Quốc quanh tranh chấp lãnh thổ, Tổng thống Aquino không cho là như vậy, tin tưởng ông Duterte sẽ xác định được đường hướng rõ ràng sau khi có đầy đủ thông tin về vấn đề này.
Ông dự đoán thực tế cầm quyền tới đây sẽ khiến ông Duterte thay đổi thái độ cứng rắn của mình trong các phát biểu vừa qua.
Tổng thống Aquino sẽ mãn nhiệm vào tháng tới sau sáu năm cầm quyền. Khi được hỏi về điều nuối tiếc trong thời gian làm tổng thống, ông nói rằng giá như ông dành nhiều thời gian hơn để giải thích công việc mình với người dân. Ông cho biết thỉnh thoảng cảm thấy ức chế vì mình bị người dân quy trách nhiệm cho những việc xảy ra ngoài tầm kiểm soát của ông.
“Nhiều người dân vẫn xem tổng thống là người siêu quyền lực bao trùm mọi vấn đề, giống như thời độc tài. Cho nên khi xảy ra những việc như trần sân bay hỏng sụp họ cũng quy đó là lỗi của tôi” - Tổng thống Aquino nói với một nụ cười.
