Ngày 28-3, UBND tỉnh Gia Lai phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Vua Lửa - Huyền thoại và hiện thực”, giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị Di tích Plei Ơi (xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện).
Tham dự hội thảo có hơn 40 nhà nghiên cứu, nhà khoa học đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học, bảo tàng… và hai phụ tá của Vua Lửa đời thứ 14 (vị Vua Lửa cuối cùng của người Jrai trên Tây Nguyên) là ông Siu Phơ, Rơlan Hieo.
Bà Nguyễn Thị Thanh Lịch, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai, cho biết các nhà nghiên cứu, khoa học trên cả nước đã dành nhiều quan tâm và đã có 39 bài viết, công trình nghiên cứu tham gia hội thảo, làm sáng tỏ thêm về hiện tượng Vua Lửa - huyền thoại và hiện thực.
Đồng thời, bà Lịch bày tỏ mong mỏi các nhà khoa học sẽ giới thiệu kết quả nghiên cứu, đưa ra những nhận định, đánh giá mới về vai trò, vị trí của Vua Lửa và việc thực hành nghi lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui.
Từ đó, nêu bật những giá trị của di tích, của nghi lễ trong quá khứ và hiện tại; đề xuất giải pháp nhằm tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích lịch sử quốc gia Plei Ơi trong thời gian tới, góp phần phát triển du lịch cho địa phương.
Tại hội thảo, có nhiều tham luận nổi bật, như của PGS.TS Nguyễn Khắc Sử, Hội Khảo cổ học tiếp cận vấn đề dưới góc nhìn khảo cổ học về “Cơ tầng địa - khảo cổ của hiện tượng văn hóa - tín ngưỡng Pơtao Apui ở Gia Lai”; TS Phạm Thị Thủy Chung, Viện Nghiên cứu Tôn giáo với tham luận “Thần lửa trong các tôn giáo châu Á và huyền thoại Vua lửa ở Tây Nguyên”.
PGS.TS Nguyễn Đức Nhuệ, Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Sử học Việt Nam có bài viết “Thủy xá, Hỏa xá - lịch sử hình thành và quan hệ với các triều đại phong kiến Việt Nam”.
Các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều ý kiến trao đổi để làm rõ hiện tượng Vua Lửa, giá trị và ý nghĩa của việc thực hành nghi lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui.
Đồng thời tham vấn cho địa phương một số hướng đi để nâng tầm và phát huy giá trị của di tích; các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị di tích Plei Ơi ở huyện Phú Thiện. Các đại biểu cũng thống nhất cao việc đề nghị nâng cấp Di tích lịch sử - văn hoá quốc gia Plei Ơi thành di tích quốc gia đặc biệt.
Năm 1993, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ VH-TT&DL) công nhận làng Plei Ơi (nơi các Vua Lửa sinh sống) là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Trải qua năm thế kỷ, các Vua Lửa được kế tục qua 14 đời vua. Vị vua cuối cùng là Siu Luynh mất vào năm 1999. Mặc dù không còn Vua Lửa, nhưng huyền tích của các vị vua vẫn được bảo tồn nguyên giá trị.
Lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui
Ngày 27-3, tại Khu di tích lịch sử - văn hóa quốc gia Plei Ơi, trên đỉnh núi thần Chư Tao Yang (xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) đã diễn ra lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui do ông Siu Phơ, Rơlan Hieo (phụ tá đời Vua Lửa thứ 14) cùng hội đồng già làng, nghệ nhân phụ trợ thực hiện nghi lễ.
Đây là hoạt động thường niên cầu cho mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, buôn làng ấm no, đẩy lùi thiên tai địch họa.
Năm 1993, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Bộ VH-TT&DL) công nhận Plei Ơi là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp quốc gia. Năm 2015, "Lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui" được Bộ VH-TT&DL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Giáo sư sử học người Pháp ra mắt cuốn sách 'Lịch sử khai khẩn Cao nguyên An Khê'
(PLO)- Giáo sư sử học người Pháp Andrew Hardy đã dày công nghiên cứu và viết sách về "Lịch sử khai khẩn Cao nguyên An Khê" giai đoạn triều Nguyễn.
