Người không rành luật pháp, viết theo luật… tình người

Nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển được nhiều người biết đến trong vai trò nhạc sĩ, nhà văn, nhà giáo, nhà báo với cây bút biếm lấy các bút danh Đồ Bì, Thầy Cãi, Đinh Ba, Đinh Mười Hai…; nhà Kim Dung học khi bình kiếm hiệp Kim Dung ở mức thượng thừa. Tuy nhiên, như nhà báo Nam Đồng, cựu Tổng Biên tập báo Pháp Luật TP.HCM, Phó Tổng Biên tập báo Tuổi Trẻ, thì “anh Sao Biển còn có làm mấy “nhà” mà ai cũng ngạc nhiên là nhà luật học và nhà y học”.

Đứng trên vai những người khổng lồ

Theo lời kể của nhà báo Nam Đồng, nhà báo Mạc Đại (bút danh khi viết về lĩnh vực pháp luật của nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển trên báo Pháp Luật TP.HCM) từng học sư phạm văn, Hán Nôm nên rất giỏi chữ Hán. Nhiều bài ông viết đầy ắp kiến thức pháp luật, phân tích điều này điều kia rành rẽ và minh oan được cho nhiều người dưới góc nhìn y học hay pháp y. Sở dĩ ông làm được điều đó bởi bên cạnh luôn có “hai ông chuyên môn rất giỏi, đó là TS-luật sư Phan Đăng Thanh. Mạc Đại cứ đi lấy tư liệu về hỏi ý kiến luật sư Thanh rồi ghi chép lại. Người thứ hai chính là BS pháp y Ngô Văn Quỹ. Ông Mạc Đại khéo léo khi đứng trên vai hai người khổng lồ đó”.

Trong trí nhớ nhà báo Nam Đồng, nhiều án oan được Mạc Đại xử lý bởi từ TS-luật sư Phan Đăng Thanh, BS Ngô Văn Quỹ, nhà báo Mạc Đại dẫn dắt đến các chính trị gia như: Bà Nguyễn Thị Bình (nguyên Phó Chủ tịch nước); bà Nguyễn Thị Hoài Thu (Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội)… Nhà báo Mạc Đại sẽ chuẩn bị đầy đủ hồ sơ để kéo “hai người khổng lồ” cùng gia đình nạn nhân kêu oan. Nhờ đó mà nhiều vụ án oan như vụ án vườn cam, vụ án vườn điều, Huỳnh Văn Nén… được xử lý.

Nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển (mang kính, giữa) cùng các nhà báo tại nhà ông Chín Chè (người Huỳnh Văn Nén làm thuê) vào ngày 15-6-2001. Ảnh: ĐÌNH QUÂN

Gỡ nút thắt án oan Huỳnh Văn Nén

Nhiều vụ án oan, nhà báo Mạc Đại đã có công gỡ những nút thắt quan trọng. Ví dụ vụ án hiếp dâm ở Đầm Dơi (Cà Mau) vào năm 2002. Trong vụ án, cô gái trẻ bị hiếp dâm và bị giết nhưng vụ án khép lại lọt người lọt tội, thủ phạm chính không bị truy tố.

“Ngay sau đó, gia đình cô gái trẻ bị hiếp và giết đó đã bới mả, bưng hòm đi kêu oan. Dù đó là hành vi mất an ninh trật tự địa phương nhưng nỗi oan quá lớn khiến nhóm phóng viên của báo, trong đó có ông Sao Biển tham gia điều tra lại và cuối cùng vụ án đã được lật lại” - nhà báo Nguyễn Đức Hiển, Phó Tổng Biên tập báo Pháp Luật TP.HCM, kể.

Trong ký ức của ông Nguyễn Thận - Chủ tịch UBND xã Tân Minh, huyện Hàm Tân, Bình Thuận thì vào năm 1998 ông có cơ hội làm quen với nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển. “Trước đó, phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án giết bà Lê Thị Bông vào ngày 31-8-2000 kết án Huỳnh Văn Nén với bản án tù chung thân. Qua lời tâm sự của tôi, anh đã thân chinh thu thập hai tài liệu rất quan trọng đó là bản cáo trạng và bản án số 96/HS của TAND tỉnh Bình Thuận vì lúc đó không ai có được hai văn bản này, kể cả gia đình Huỳnh Văn Nén. Đây được xem như là sự đột phá để soi rọi các dấu hiệu oan sai và cũng là khởi đầu cho cuộc hành trình đi kêu oan cho Huỳnh Văn Nén xuyên suốt hơn 15 năm”.

Chính nhà báo Mạc Đại đã là người kết nối ông Nguyễn Thận và gia đình Huỳnh Văn Nén với luật sư Phạm Thị Kim Anh để bào chữa miễn phí, đưa ra chứng cứ, lập luận quyết định thay đổi vụ án.

Giúp thoát án tử ở vụ án vườn cam

Báo Pháp Luật TP.HCM cũng từng lật lại án oan cho bị cáo Huỳnh Văn Minh trong vụ án vườn cam. Đó là vụ án giết người, hiếp dâm tại xã Phù Đức (Châu Thành, Bến Tre) năm 1995 do phóng viên Bảo Trâm và Mạc Đại thực hiện.

Chính phóng viên Bảo Trâm và Mạc Đại đã tìm ra được những chi tiết như vào đêm Minh bị coi là đã giết người ở vườn cam này, người ta nghe có tiếng ghe gắn máy Kohler đi vào. Tức là ngoài bị cáo, có thể có người khác xuất hiện và đó có thể là kẻ thủ ác nhưng cơ quan điều tra đã bỏ qua để kết tội Minh. Không có kết quả giám định tinh dịch trong người nạn nhân. Bỏ qua dấu vết khác như căn cứ vào vết cào xước để khép bị cáo hành vi phạm tội. Sau đó Mạc Đại và Bảo Trâm đã gặp BS pháp y Ngô Văn Quỹ, nêu các dấu vết sai phạm giám định pháp y để không đủ cơ sở buộc tội Huỳnh Văn Minh.

“Tôi vẫn nhớ đến ngày sắp thi hành án tử, trường bắn đã chuẩn bị, sẽ thi hành án tại Phú Đức, dù nhiều báo và báo Pháp Luật TP.HCM đã nêu nhưng tòa vẫn y án. Ngay lúc đó, ông Sao Biển đã dẫn gia đình đến gặp BS Ngô Văn Quỹ. Bác sĩ ôm luôn hồ sơ ra Hà Nội gặp Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình. Ngay lập tức, bà Bình đã viết thư cho Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Chủ tịch nước đã yêu cầu hoãn thi hành án. Dù sau này vẫn chứng cứ đó nhưng tòa không tự tin tuyên án tử hình và hạ xuống chung thân. Sau thời gian thụ án, hiện nay Huỳnh Văn Minh đã ra tù và lấy vợ” - nhà báo Đức Hiển kể.