Số trước Pháp Luật TP.HCM có bài “Báo động xét xử bất nhất hành vi cưa cây rừng” phản ánh cùng hành vi cưa cây trong rừng đặc dụng nhưng chỉ vụ năm công dân ở Kon Tum là bị xét xử về tội trộm cắp tài sản. Điều đáng nói là họ từng được TAND tỉnh Kon Tum tuyên không phạm tội nhưng TAND Cấp cao tại Đà Nẵng đã xử giám đốc thẩm hủy án, yêu cầu tòa tỉnh xử lại theo hướng có tội. Các cán bộ tố tụng và lãnh đạo Cục Kiểm lâm (Bộ NN&PTNT) không đồng tình về quan điểm xử lý này.
Kiểm lâm: Chỉ xử phạt hành chính
Kiểm lâm là cơ quan chuyên môn về bảo vệ rừng, theo quy định lực lượng này có cả chức năng xử phạt hành chính và có thẩm quyền khởi tố vụ án liên quan đến các hành vi xâm hại rừng.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, Quyền Cục trưởng Cục Kiểm lâm (Bộ NN&PTNT) Đỗ Quang Tùng cho biết khi xem xét, xử lý đối với hành vi xâm hại rừng thì trước hết phải xác định đó là loại rừng trồng hay rừng tự nhiên. Từ đó căn cứ tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi sẽ áp dụng các chế tài tương ứng. Nếu hành vi vi phạm ở thời điểm trước ngày 10-6-2019 thì áp dụng Nghị định 157/2013 của Chính phủ (về xử phạt hành chính trong quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản) để xử lý.
Ông Tùng nhấn mạnh: Đối với hành vi vào rừng đặc dụng cưa gỗ trắc đã chết khô (thuộc nhóm IIA) với khối lượng 0,123 m3 (tức dưới 5 m3) thì ngành kiểm lâm sẽ căn cứ vào Điều 12 Nghị định 157 nói trên để xử phạt hành chính. Bởi Nghị định 157 quy định hành vi khai thác trái phép là người có hành vi lấy lâm sản trong rừng không được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc được phép nhưng đã thực hiện không đúng quy định.
PV hỏi: TAND Tối cao từng có công văn hướng dẫn UBND tỉnh Kon Tum về hành vi chặt trộm gỗ trắc tại rừng đặc dụng Đăk Uy có giá trị 50-100 triệu đồng thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 189 BLHS 1999 (tội hủy hoại rừng), Cục Kiểm lâm đánh giá sao quan điểm này.
Ông Đỗ Quang Tùng cho rằng đây là văn bản của TAND Tối cao trao đổi với UBND tỉnh Kon Tum để tham khảo trong quá trình áp dụng pháp luật nên Cục Kiểm lâm không có ý kiến. Nhưng ông Tùng cho rằng theo Điều 189 thì đó là hành vi đốt rừng, phá rừng trái pháp luật hoặc hành vi khác hủy hoại rừng gây thiệt hại lâm sản. Trong trường hợp không tính được về diện tích đốt rừng hoặc phá rừng hoặc hành vi khác hủy hoại rừng có trị giá từ trên 50 triệu đồng trở lên thì người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Cơ quan kiểm lâm chỉ khởi tố vụ án hình sự theo thẩm quyền theo quy định của pháp luật hình sự. Riêng đối với vi phạm về rừng mà cho rằng đó là tội trộm cắp tài sản thì lực lượng kiểm lâm không có thẩm quyền khởi tố.
Kiểm lâm Phan Tiến Dũng (một trong năm bị cáo) chỉ một cây gỗ trắc chết khô trong rừng đặc dụng Đăk Uy. Ảnh: MINH TÂM
“Không thuyết phục được chúng tôi!”
Một lãnh đạo TAND tỉnh Gia Lai (nơi từng xét xử nhiều vụ án liên quan đến xâm hại rừng) khẳng định tòa tỉnh này chưa xử lý bị cáo nào có hành vi vào rừng tự nhiên chặt cây về tội trộm cắp tài sản. “Quan điểm của Trung tướng Trần Văn Độ (nguyên Phó Chánh án TAND Tối cao) qua bài phân tích trên báo Pháp Luật TP.HCM vào ngày 5-10-2017 là rất sắc sảo và đúng bản chất của tội danh liên quan đến lâm luật” - vị này dẫn chứng.
Theo đó, đối tượng của các tội xâm phạm sở hữu (bao gồm tội trộm cắp) phải là tài sản thỏa mãn các điều kiện: Có giá trị, giá trị tài sản đó phải do đầu tư sức lao động của con người tạo ra, tài sản đó đang thuộc sở hữu của người khác. Trong khi đó rừng đặc dụng là rừng tự nhiên, không phải là rừng trồng, rừng khoanh nuôi tái sinh. Năm công dân vào đây để cưa cây gỗ, đây là tài sản tồn tại dưới dạng tài nguyên, không phải do con người bỏ sức lao động tạo ra thì phải áp dụng các điều luật tương ứng trong BLHS liên quan tới rừng.
| Nhiều vụ vi phạm tương tự xảy ra tại rừng đặc dụng Đăk Uy (nơi năm công dân cưa gỗ khô) chỉ bị xử phạt hành chính. Cụ thể, năm 2014 xảy ra 48 vụ (có 37 vụ khai thác trái phép tổng số 9,924 m3 gỗ trắc) thì cả 48 vụ đều xử lý hành chính. Đầu tháng 7-2017, xảy ra vụ cưa cây gỗ trắc sống trị giá hơn 20,1 triệu đồng nhưng cũng xử phạt hành chính. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần vào cuộc Tôi theo dõi thông tin vụ án cưa gỗ trắc chết khô bị xử tội trộm cắp khá kỹ và cho rằng hành vi tương tự nhau thì không thể mỗi tòa xử một tội. TAND Tối cao kháng nghị giám đốc thẩm theo quan điểm trái ngược những bản án trước đó đã có hiệu lực pháp luật. Tôi nghĩ Ủy ban Thường vụ Quốc hội cần vào cuộc, giải thích pháp luật để các tòa có sự áp dụng cho thống nhất. Chánh án tòa một quận tại TAND TP.HCM Không thể xử tội trộm cắp Tôi từng xét xử bị cáo vào rừng cưa cây (tương tự vụ cưa gỗ khô) trong rừng đặc dụng Vườn quốc gia Chư Mon Ray (Kon Tum) thấy rằng không thể xử hành vi này về tội trộm cắp tài sản được. Lý do, căn cứ vào khách thể xâm phạm thì rừng này là rừng đặc dụng không cho phép khai thác mà lại vào khai thác. Chỉ có thể xử tội trộm cắp khi đó là rừng sản xuất thuộc một chủ thể nhất định có thể là cá nhân, tổ chức mà họ đã đầu tư để trồng rừng. Một thẩm phán thuộc TAND tỉnh Kon Tum |
Cụ thể, theo hướng dẫn tại Mục IV.1.1.2.b Thông tư liên tịch số 19/2007 (giữa các cơ quan trung ương) thì chỉ có thể xử người vi phạm tại chương XIV các tội xâm phạm sở hữu (trong đó có tội trộm cắp tài sản) khi cây gỗ trắc mà các bị cáo cưa thuộc rừng trồng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh. Từ đó vị này chốt: “TAND Tối cao ban hành kháng nghị và TAND Cấp cao tại Đà Nẵng xử giám đốc thẩm theo hướng xử tội trộm cắp không thuyết phục được chúng tôi”.
Viện trưởng VKSND của một huyện thuộc tỉnh Đắk Lắk thông tin từ trước tới nay ở địa phương chưa truy tố trường hợp nào xâm hại về rừng đặc dụng về tội trộm cắp. Khách thể bị xâm phạm là sự quản lý của Nhà nước về rừng nên chúng tôi xác định rằng đây là lâm sản khai thác không được phép của cơ quan nhà nước. Nếu rừng trồng mà khai thác khi không được sự đồng ý của chủ sở hữu lâm sản thì mới xử tội trộm cắp.
Rừng đặc dụng là cây gỗ tự nhiên, không được bất cứ cơ quan có thẩm quyền nào cho phép khai thác, tận thu, không được giao cho cơ quan, tổ chức nào được sử dụng định đoạt. Tức là ban quản lý rừng đặc dụng không phải chủ sở hữu rừng mà chỉ được giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, phát triển rừng theo quy định của pháp luật”. Không có việc họ được giao quyền sở hữu nên không thể xử lý người xâm phạm rừng về hành vi trộm cắp tài sản.
| Hoãn xử phúc thẩm lần thứ ba Sáng 22-7, TAND tỉnh Kon Tum đã đưa vụ án cưa gỗ khô ra xét xử phúc thẩm lần thứ ba theo dự kiến. Nhưng trong phần thủ tục phiên tòa, một luật sư bảo vệ cho các bị cáo có đơn xin hoãn và người làm chứng vắng mặt. Sau khi hội ý, HĐXX quyết định hoãn phiên tòa và sẽ mở lại vào ngày 9-8, vì các bị cáo kêu oan nên cần thiết phải có mặt luật sư bảo vệ. Theo quyết định đưa vụ án ra xét xử, HĐXX gồm: Phó chánh án TAND tỉnh làm chủ tọa, hai thẩm phán khác là chánh tòa hình sự và chánh tòa dân sự. Phiên xử có sáu thẩm phán dự khuyết, trong đó có cả phó chánh án, chánh án TAND tỉnh, chánh tòa hành chính và phó chánh tòa dân sự. Như đã nhiều lần phản ánh, kiểm lâm Phan Tiến Dũng để cho anh Lê Quốc Khánh, Nguyễn Ngọc Bình, Nguyễn Văn Thụ và Nguyễn Văn Bảy vào rừng đặc dụng Đăk Uy cưa 0,123 m3 cây gỗ trắc đã chết khô (trị giá hơn 19 triệu đồng). Đây là hành vi sai trái nhưng theo Thông tư liên tịch số 19/2007 nói trên thì chưa tới mức bị xử lý hình sự mà chỉ có thể xử phạt hành chính theo Nghị định 157/2013. TAND Tối cao hướng dẫn không xử lý tội trộm cắp Tháng 10-2011, TAND Tối cao từng có công văn gửi UBND tỉnh Kon Tum trao đổi việc áp dụng pháp luật khi xử lý các vụ chặt gỗ trắc tại rừng đặc dụng Đăk Uy. Trong công văn này, TAND Tối cao nêu rõ nếu giá trị thực vật rừng nguy cấp, quý hiếm bị chặt phá từ trên 50 đến100 triệu đồng đối với nhóm IIA (gỗ trắc là nhóm IIA) thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điểm d khoản 2 Điều 189 BLHS (tội hủy hoại rừng). Đối chiếu với hướng dẫn này thì hành vi của năm công dân nói trên chưa đủ định lượng để khởi tố tội hủy hoại rừng. |
