Nhiều cơ quan, địa phương chưa trích lập nguồn cải cách tiền lương đúng quy định

Chiều 30-5, tiếp tục phiên làm việc, Quốc hội nghe báo cáo và thẩm tra báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2022, trong đó có báo cáo việc thực hiện quy định tại Nghị quyết 91/2023 của Quốc hội về phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước năm 2021 và Nghị quyết 94/2019 về khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp ngân sách nhà nước.

Thu ngân sách vượt 407.000 tỉ đồng

Theo báo cáo quyết toán ngân sách 2022 của Chính phủ, việc thu ngân sách năm 2022 đạt hơn 1,82 triệu tỉ đồng, vượt gần 407.000 tỉ so với dự toán giao.

Trong đó, riêng thu thu dầu thô vượt 177% dự toán do giá dầu tăng cao vượt 74,5% so với thời điểm lập dự toán và dự kiến sản lượng dầu của PVN thấp so với khả năng thực hiện.

Tuy vậy, báo cáo cho thấy còn một số khoản thu đạt thấp, như thuế bảo vệ môi trường đạt hơn 72% dự toán. Khoản thu hồi vốn, cổ tức, lợi nhuận sau thuế, chênh lệch thu chi ngân hàng Nhà nước đạt 83,5% dự toán do số thu hồi vốn ngân sách đầu tư tại các tổ chức kinh tế chỉ đạt gần 13% dự toán giao.

Qua kiểm toán quyết toán ngân sách 2022, Kiểm toán Nhà nước nhận xét còn tình trạng hạch toán và kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí… và cơ quan kiểm toán kiến nghị tăng thu ngân sách hơn 3.800 tỉ đồng.

Cũng theo cơ quan kiểm toán, việc quản lý thu của các cơ quan thuế còn hạn chế, như chưa kiểm tra đủ các loại hồ sơ khai thuế với người nộp; chưa quản lý thuế với hoạt động thương mại điện tử với các hộ, cá nhân có doanh thu trên 100 triệu đồng/năm.

Riêng với xử lý thuế với khoản thu từ thuế, sử dụng đất, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra tình trạng cơ quan quản lý chưa xử lý thu hồi đất thuê theo quy định đối với các trường hợp tổ chức cá nhân được nhà nước cho thuê đất đã bỏ địa chỉ kinh doanh nhiều năm.

Cạnh đó, chưa điều chỉnh hoặc chậm điều chỉnh đơn giá thuê đất khi hết thời kỳ ổn định đơn giá thuê đất; xác định giá đất hoặc vị trí thửa đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chưa phù hợp với quy định.

Thậm chí, còn trường hợp miễn, giảm tiền thuê đất không đúng đối tượng; miễn tiền thuê đất vượt thời gian quy định; giảm tiền sử dụng đất không đúng quy định.

Khoanh nợ với gần 705.000 người nộp thuế

Về quản lý nợ thuế, tổng nợ thuế do cơ quan thuế quản lý (chưa gồm nợ dầu thô và nợ ngoài ngành thuế) đến 31-12-2022 tăng 36% so với năm 2021, đạt gần 159.000 tỉ đồng. Một số địa phương không đạt chỉ tiêu thu nợ do Tổng cục Thuế giao.

Việc khoanh, xóa nợ theo Nghị quyết số 94/2019, ngành thuế đã khoanh nợ gần 705.000 người nộp thuế, số tiền gần 28.400 tỉ đồng; xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp 390.074 người nộp thuế, số tiền gần 8.800 tỉ đồng.

Tuy vậy, kết quả kiểm toán cho thấy còn tình trạng khoanh, xóa chưa phù hợp. Một số trường hợp người nộp thuế có ngày thay đổi thông tin gần nhất sau ngày cơ quan hải quan ban hành quyết định khoanh nợ. Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị cơ quan thuế, hải quan rà soát việc khoanh, xóa nợ thuế để xử lý theo quy định.

Ở đầu chi ngân sách, số Chính phủ đề nghị quyết toán là hơn 1,75 triệu tỉ đồng, bằng hơn 94% dự toán. Trong đó, chi đầu tư phát triển được quyết toán hơn 615.600 tỉ đồng.

Qua kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước nhận thấy vẫn tồn tại 44 dự án nguồn ngân sách trung ương được kéo dài thời gian giải ngân, thanh toán từ năm 2021 sang năm 2022. Sau đó, số dự án này vẫn không giải ngân hết trong năm 2022, phải hủy bỏ với số tiền gần 349 tỉ đồng và tiếp tục được bố trí kế hoạch vốn năm 2022 nhưng vẫn không giải ngân được, phải kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân sang năm 2023 là 611 tỉ đồng hoặc hủy bỏ hơn 1.400 tỉ đồng.

Một số đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các bộ chưa trích lập nguồn cải cách tiền lương, sử dụng nguồn này chi không đúng quy định. 8 trong số 60 địa phương báo cáo chưa đầy đủ nguồn cải cách tiền lương được để lại. Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị Bộ Tài chính giảm dự toán năm sau số tiền gần 83 tỉ đồng từ nguồn chi chưa đúng này.

Ngoài ra, theo cơ quan kiểm toán, một số đơn vị của các địa phương chưa trích lập đủ hoặc xác định nguồn cải cách tiền lương chưa đúng quy định 3.200 tỉ đồng. Kiểm toán Nhà nước kiến nghị giảm dự toán năm sau tại 23 địa phương hơn 1.847 tỉ đồng.

Tương tự, cơ quan thẩm tra của Quốc hội cũng chỉ ra một số đơn vị của các bộ, địa phương chưa trích lập hoặc chưa trích lập đủ nguồn cải cách tiền lương; sử dụng nguồn này chi không đúng quy định. Việc theo dõi, quản lý nguồn cải cách tiền lương không chính xác.

Chi chuyển nguồn tăng, kỷ cương tài chính chưa nghiêm

Về chi chuyển nguồn, theo Kiểm toán Nhà nước, tổng chi này là hơn 1,14 triệu tỉ đồng, tăng gần 48%, tương đương hơn 370.000 tỉ đồng so với 2021. Nếu không tính chuyển nguồn cải cách tiền lương, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thì chuyển nguồn năm 2022 sang năm 2023 là gần 427.000 tỉ đồng, tăng gần 56.000 tỉ đồng so năm 2021.

Qua kiểm toán, một số địa phương chuyển nguồn kinh phí không phù hợp quy định gần 11.800 tỉ. Có 10 địa phương chuyển thiếu gần 12.670 tỉ đồng nguồn cải cách tiền lương 2022 sang 2023 và một số nơi thiếu thủ tục khi chi chuyển nguồn.

Về điểm này, khi thẩm tra, Ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng số chi chuyển nguồn ngân sách Trung ương 2022 sang năm 2023 (sau khi trừ số chi chuyển nguồn cải cách tiền lương gần 134.160 tỉ đồng) vẫn là trên 245.000 tỉ đồng (85,3% số quyết toán bội chi ngân sách trung ương). Do đó, cần được đánh giá kỹ về cơ chế, chính sách và quản lý chặt chẽ việc sử dụng số chuyển nguồn này.

Cơ quan này cũng lo ngại khi một số địa phương chi chuyển nguồn rất lớn, xấp xỉ trên 70% như Thái Nguyên, Bắc Giang... Một số địa phương chuyển nguồn cao hơn dự toán chi ngân sách địa phương, như Hà Nội, Vĩnh Phúc.

Tồn tại này, Ủy ban Tài chính ngân sách cho rằng đã kéo dài nhiều năm, chưa được xử lý dứt điểm. Cùng đó, nhiều tồn tại trong lập, dự toán, quyết toán ngân sách.