Nhưng đến nay, hầu như DN Việt đều mạnh ai nấy làm. Họ cho rằng tự mình làm lợi hơn, chủ động hơn… nhưng thực ra không hiệu quả.
Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng liên kết giữa các DN ở Việt Nam rất khó thực hiện vì mặt bằng chung không sòng phẳng. Nếu ở các nước, các công ty lớn đều nhìn các DN vừa và nhỏ như là những vệ tinh và buộc phải có những liên kết thì ở Việt Nam, những DN FDI, DN Nhà nước có xu hướng hoạt động theo kiểu khép kín.
DN Nhà nước khép kín trong phạm vi hoạt động của họ, đồng thời tự lập ra tập đoàn kinh tế. Khi tập đoàn cần nguồn cung nào thì lại tự mở thêm các công ty sân sau. Do đó, họ không quan tâm đến phát triển và gắn bó thực sự với DN khu vực tư nhân.
Còn DN FDI vào Việt Nam cũng vậy. Ban đầu sự có mặt của DN này được kỳ vọng sẽ lan tỏa tác động đến DN trong nước, các DN trong nước có thể trở thành vệ tinh của họ nhưng đến nay cho thấy mô hình đó dường như không tồn tại. Phần lớn DN FDI cho biết, hiện nay 70%-80% nguyên liệu đầu vào họ phải mua từ các nước.
Cụ thể như Samsung với kim ngạch xuất khẩu 23 tỉ USD/năm nhưng chỉ có năm DN Việt tham gia cung cấp một phần nhỏ cho Samsung, chẳng hạn như thùng carton, in nhãn hàng, bao bì… Những phần về kỹ thuật DN Việt hoàn toàn không có. Đó là chưa tính việc khu vực tư nhân với số lượng nhiều nhưng thiếu nguồn lực nên không thể nào tạo được liên kết.
Bên cạnh đó, nội bộ khu vực DN tư nhân cũng có sự chia rẽ nhất định. Một DN xuất khẩu gỗ ở tỉnh Bình Dương cho biết quy mô công ty không đủ để nhận hết các đơn hàng. DN này muốn tìm các DN khác chia sẻ đơn hàng song “cực nhọc vô cùng” vì nhiều DN tư nhân liên kết hay dùng những nguyên liệu dưới chuẩn, làm hỏng hết lô hàng, ảnh hưởng uy tín cả hợp đồng của DN. Thế nên dù muốn cũng không dám liên kết.
Cũng có trường hợp liên kết được rồi, sau đó DN liên kết giật mất hợp đồng của “đồng đội”. Rốt cuộc chẳng DN nào lớn lên được. Muốn tìm được người vừa đủ độ tin cậy, lại vừa đủ năng lực liên kết với mình là chuyện không dễ dàng.
TÚ UYÊN
