Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận thanh tra về việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường tại các tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên Huế cung cấp cho các dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Cam Lộ - La Sơn.
Chậm tiến độ, phải gia hạn 5 lần
Sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết về việc áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường cung cấp cho dự án, UBND các tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên - Huế đã ban hành văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng của địa phương và phối hợp với Ban QLDA đường Hồ Chí Minh triển khai, thực hiện việc tháo gỡ các khó khăn về nguồn vật liệu sử dụng cho dự án.
 |
Cao tốc Cam Lộ - La Sơn thời điểm đang thi công. Ảnh: NGUYỄN DO |
Tuy nhiên, trong quá trình thi công, các gói thầu xây lắp đều bị chậm tiến độ, Bộ GTVT đã 5 lần gia hạn tiến độ thực hiện, trong đó các gói thầu XL02, XL05, XL06, XL11 bị chậm tiến độ có liên quan đến việc thiếu vật liệu đất đắp nền đường và điều chỉnh thiết kế kỹ thuật phải bổ sung nguồn vật liệu đất đắp nền đường; các gói còn lại phần lớn được sử dụng đất đắp điều phối nội bộ từ nền đào.
Nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ dự án là do số lượng mỏ quy hoạch cung cấp cho dự án nhưng chưa cấp phép, đến khi khởi công dự án mới tiến hành cấp phép thăm dò, cấp phép khai thác nên mất nhiều thời gian giải quyết các thủ tục hành chính, trong khi thủ tục cấp giấy phép phải qua 15 bước, thời gian thực hiện lên đến 405 ngày.
Ngoài ra vật giá thời điểm thi công tăng cao, nhà thầu thi công cầm chừng. Thời tiết trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và tỉnh Thừa Thiên - Huế trong các năm mưa nhiều, kéo dài ảnh hưởng đến công tác thi công các gói thầu; đặc biệt năm 2020 có bão lũ lịch sử gây ngập lụt bất thường kéo dài.
Phát hiện nhiều vi phạm
Theo kết luận này, với vai trò là Chủ đầu tư, Bộ GTVT chưa chính xác trong công tác điều tra khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ phục vụ dự án; một số mỏ có trong thiết kế, nhưng khi thi công không lấy được phải đi tìm mỏ khác hoặc đề nghị cấp mỏ mới; một số mỏ đá, cát thực tế không cung cấp, hoặc cung cấp ít hơn khối lượng thiết kế, làm tăng chi phí vận chuyển do điểm mỏ cung cấp vật liệu xa hơn, ảnh hưởng thời gian thi công của một số gói thầu.
 |
Cao tốc Cam Lộ - La Sơn đưa vào khai thác ngày 31-12-2022. Ảnh: NGUYỄN DO |
Là đại diện chủ đầu tư, Ban QLDA đường Hồ Chí Minh chưa phối hợp chặt chẽ với đơn vị tư vấn trong việc điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ đất đắp nền đường phục vụ dự án không chính xác, chưa phù hợp với thực tế thi công.
Đối với UBND tỉnh Quảng Trị đã phê duyệt bổ sung quy hoạch đối với một số mỏ khoáng sản và mỏ đất làm vật liệu san lấp trên địa bàn khi chưa lấy ý kiến tham gia của các bộ ngành theo quy định; ban hành các Quyết định khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản không đúng tiêu chí quy định.
Việc cấp phép khai thác khoáng sản đất làm vật liệu san lấp không có trong quy hoạch, không làm các thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản, không có báo cáo đánh giá tác động môi trường là không đúng theo quy định của Luật Khoáng sản (mỏ đất xã Hải Lệ, thị xã Quảng Trị);
Tại một số mỏ, chưa nộp hồ sơ đóng cửa mỏ theo quy định; khai thác vượt công suất, ngoài ra việc cho phép 3 hộ gia đình cải tạo, hạ độ cao đối với đất nông nghiệp và sử dụng đất làm vật liệu san lấp công trình, không đúng quy định.
Chưa thực hiện triệt để việc ưu tiên cung cấp vật liệu cho dự án và việc nâng công suất khai thác theo quy định của Chính phủ, dẫn đến một số gói thầu của dự án không mua được đá làm bê tông nhựa và phải mua tại các tỉnh Quảng Bình, tỉnh Hà Nam làm tăng chi phí vận chuyển và kéo dài thời gian thi công.
Đối với UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế việc phối hợp với Bộ GTVT và Ban QLDA đường Hồ Chí Minh trong việc cung cấp vật liệu đáp ứng nhu cầu, tiến độ dự án chưa đúng tinh thần theo Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ dẫn đến việc một số mỏ khi được cấp phép thì thời điểm thi công đắp nền đường đã kết thúc.
Việc cho phép Công ty Cổ phần Lâm nghiệp 1/5 tiến hành khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường (mỏ đất tại thôn Phường Hóp) khi chưa làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất, chưa được thuê đất, chiếm đất rừng sản xuất là vi phạm.
Với những vi phạm, thiếu sót trên, trách nhiệm thuộc Giám đốc các sở: TN&MT, Xây dựng; UBND các huyện, thị xã, thành phố có liên quan; Chủ tịch, Phó Chủ tịch phụ trách và các chủ mỏ được cấp phép khai thác khoáng sản.
Xem xét xử lý trách nhiệm
Thanh tra Chính phủ kiến nghị Bộ GTVT Chỉ đạo kiểm điểm trách nhiệm, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc lập, thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế chưa đảm bảo chính xác về nguồn cung cấp vật liệu (khối lượng, chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật) phục vụ dự án dẫn đến thiếu vật liệu đất đắp nền đường trong quá trình thi công.
 |
Cao tốc Cam Lộ - La Sơn được đầu tư với tổng kinh phí gần 7.700 tỉ đồng. Ảnh: NGUYỄN DO |
Đồng thời, chấn chỉnh, nâng cao chất lượng công tác điều tra, phê duyệt thiết kế kỹ thuật liên quan đến việc xác định các mỏ VLXDTT phục vụ dự án; xử lý nghiêm các Ban Quản lý dự án, đơn vị tư vấn đã để xảy ra sai sót trong công tác điều tra, khảo sát nguồn cung vật liệu xây dựng.
Chỉ đạo tiến hành kiểm tra, xác định cụ thể nguyên nhân, trách nhiệm trong việc chậm tiến độ thi công các gói thầu xây lắp của dự án để xử lý theo quy định, thực hiện đúng các quy định về quản lý đầu tư xây dựng dự án, trong đó tập trung vào các gói thầu xây lắp bị chậm tiến độ không liên quan đến vật liệu đất đắp nền đường; xử lý nghiêm đối với các nhà thầu thi công cầm chừng không đảm bảo tiến độ được phê duyệt.
UBND tỉnh Quảng Trị và UBND Thừa Thiên - Huế xem xét xử lý trách nhiệm theo đúng quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc thực hiện chưa triệt để Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Nghị quyết của Chính phủ.
Đối với Quảng Trị phải thu nộp số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản phải nộp đối với 3 hộ gia đình được cấp phép cải tạo, hạ độ cao đối với đất nông nghiệp và sử dụng đất làm VLSL.
Thừa Thiên - Huế xử lý dứt điểm khối lượng khai thác tồn kho đối với mỏ đá Khe Phèn; chỉ đạo xử lý nghiêm việc chưa làm thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất, chưa được thuê đất đã tiến hành khai thác khoáng sản làm VLXDTT và việc lấn chiếm đất rừng sản xuất đối với Công ty Cổ phần Lâm nghiệp 1/5.
Cũng theo kết luận này, Phó Thủ tướng Chính Phủ Lê Minh Khái yêu cầu, Bộ GTVT, TNMT và UBND tỉnh Quảng Trị, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế thực hiện các nội dung kiến nghị của Thanh tra Chính phủ; xử lý nghiêm các vi phạm, khắc phục các tồn tại, thiếu sót; báo cáo kết quả thực hiện đến Thanh tra Chính phủ để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 1-11-2023.
