Phiên tranh luận giữa Tổng thống Mỹ Joe Biden và cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tối 27-6 qua đã khiến nhiều cử tri và đảng viên Dân chủ quan ngại về khả năng chiến thắng của đương kim tổng thống so với người tiền nhiệm trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng tháng 11 tới. Từ đó rộ lên nhiều ý kiến nên thay ông Biden, song đây là một quy trình đầy phức tạp.
Nội bộ Dân chủ chao đảo nên giữ hay thay ông Biden
Theo đài MSNBC, nhiều đảng viên Dân chủ (cả công khai và riêng tư) đang đặt câu hỏi liệu đảng này nên thay thế hay tiếp tục giữ Tổng thống Biden làm đại diện đối đầu ông Trump trong cuộc bầu cử Mỹ năm nay. Nhiều đảng viên Dân chủ rất quan ngại về tuổi tác và năng lực của ông Biden.
Ngày 30-6, Hạ nghị sĩ Dân chủ bang Maryland - ông Jamie Raskin lên tiếng rằng "có vấn đề lớn đối với màn thể hiện của ông Biden trong phiên tranh luận”. Theo ông Raskin, “có những cuộc đối thoại rất thẳng thắn, nghiêm túc đang diễn ra ở mọi cấp độ trong đảng của chúng tôi”.
Cùng ngày, cựu phó chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ R.T. Rybak cho rằng người ủng hộ phải thúc đẩy các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ thay thế ông Biden. Ông Rybak cho rằng “các quan chức được bầu của nước Mỹ đang im lặng một cách đáng ngạc nhiên trước người dân về vấn đề này".
Phần mình, cựu Thượng nghị sĩ Dân chủ Claire McCaskill cũng bày tỏ quan ngại lớn về khả năng chiến thắng của ông Biden trước đối thủ là ông Trump. "Tôi không phải là người duy nhất thất vọng. Có rất nhiều người đã xem chương trình này tối 27-6 và cảm thấy rất tệ cho ông Biden. Tôi không biết liệu có thể làm gì để sửa chữa điều này không" - ông McCaskill nói.
Nhiều đảng viên Dân chủ như ông Nicholas Kristof (tay bút chuyên chính trị của tờ The New York Times); ông Van Jones (nhà báo kỳ cựu của đài CNN);... cũng lên tiếng kêu gọi tổng thống phải rút khỏi cuộc đua hoặc ít nhất là xem xét khả năng này một cách nghiêm túc.
Tuy nhiên, cũng có một bộ phận đảng viên Dân chủ bảo vệ tổng thống đương nhiệm, bác bỏ khả năng chọn ứng viên thay thế ông Biden.
Thượng nghị sĩ Dân chủ bang Georgia - ông Raphael Warnock nói rằng hoàn toàn không có khả năng chọn ứng viên thay thế ông Biden. "Những cuộc tranh luận không tốt vẫn thường xảy ra. Câu hỏi đặt ra là ‘ông Trump đã từng xuất hiện vì ai ngoài chính ông ấy và những người như ông ấy hay chưa?' Tôi ủng hộ ông Biden, và nhiệm vụ của chúng tôi là đảm bảo rằng ông Biden thắng cử" - đài NBC dẫn lời ông Warnock.
Lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries thừa nhận rằng ông Biden có màn thể hiện không tốt trong phiên tranh luận, nhưng nhấn mạnh rằng đây "chỉ là bước đệm cho sự trở lại”, theo hãng tin Reuters.
Thượng nghị sĩ Dân chủ bang Delaware - ông Chris Coons chia sẻ trong chương trình This Week của đài ABC rằng ông Biden cần tiếp tục cuộc đua để đảm bảo ông Trump bị đánh bại.
"Tôi nghĩ ông ấy là ứng viên Dân chủ duy nhất có thể đánh bại ông Trump" - Thượng nghị sĩ Dân chủ bang Delaware, ông Chris Coons.
Ngoài ra, đội ngũ tranh cử của ông Biden cũng cật lực xử lý vấn đề này bằng cách gửi email trấn an cử tri, gọi điện thoại thuyết phục các nhà tài trợ,...
Quy trình phức tạp
Theo Reuters, việc thay thế ông Biden bằng một ứng viên khác nếu có cũng sẽ đòi hỏi một quy trình vô cùng phức tạp.
Theo bà Elaine Kamarck - thành viên cấp cao tại viện nghiên cứu Brookings, thành viên Ủy ban Quốc gia Dân chủ (DNC), đảng Dân chủ hiện tại không có kế hoạch B nào thay ông Biden đại diện đảng tham gia cuộc bầu cử tổng thống năm nay, vì khi tranh cử sơ bộ, đương kim tổng thống gần như không có đối thủ.
Bà Kamarck cho biết việc có đổi người đại diện hay không phần lớn phụ thuộc vào chính bản thân Tổng thống Biden. “Ông ấy sẽ phải đồng ý từ chức hoặc có một đối thủ thách thức buộc ông ấy phải làm như vậy. Tuy nhiên cho đến nay, ông Biden vẫn chưa có dấu hiệu muốn từ bỏ và cũng không có đối thủ nào trực tiếp thách thức ông” - bà Kamarck nói.
Trong trường hợp ông Biden bỏ cuộc trước khi tổ chức Đại hội toàn quốc đảng Dân chủ tháng 8 tới, các đại biểu mà ông đã giành được ở các cuộc bầu cử sơ bộ trước đó sẽ bầu chọn cho ứng viên tiềm năng thay thế, khi đó có thể sẽ có một cuộc cạnh tranh giữa các ứng cử viên Dân chủ khác để trở thành người đại diện.
Các ứng cử viên sẽ phải có chữ ký của 600 đại biểu đại hội để được đề cử. Năm nay đảng Dân chủ dự kiến sẽ có khoảng 4.672 đại biểu, gồm 3.933 đại biểu cam kết và 739 siêu đại biểu (gồm các lãnh đạo cấp cao của đảng và các quan chức đã được bầu của đảng, nhóm này không bỏ phiếu trong bầu cử sơ bộ).
Nếu muốn đại diện đảng, ứng viên phải giành được sự ủng hộ ít nhất 1.968 đại biểu cam kết. Trong trường hợp không ứng viên nào đạt được 1.968 đại biểu ủng hộ, thì nhóm siêu đại biểu sẽ thương lượng với lãnh đạo đảng để tìm ra người đại diện.
Theo bà Kamarck, có nhiều ứng cử viên có thể tham gia tranh cử, song hiện vẫn chưa thấy nhân vật nào thực sự nổi bật. Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris gần như chắc chắn sẽ đứng đầu danh sách này, song bà hiện cũng đang gặp phải những vấn đề khó khăn trong công việc và tỉ lệ bỏ phiếu cho bà cũng không khả quan, theo cuộc thăm dò ý kiến cử tri của đài ABC News.
Tiếp đó, Thống đốc bang California Gavin Newsom, Thống đốc bang Michigan Gretchen Whitmer, Thống đốc bang Kentucky Andy Beshear và Thống đốc bang Illinois JB Pritzker đều được coi là những ứng cử viên thay thế tiềm năng. Tuy nhiên, các nhân vật này hiện là những người ủng hộ trung thành của ông Biden và đang nỗ lực giúp đương kim tổng thống tái đắc cử trong cuộc đua Nhà Trắng năm nay.
Trong trường hợp ông Biden bỏ cuộc sau khi tổ chức đại hội, 435 thành viên của Ủy ban Quốc gia Dân chủ sẽ chọn một ứng cử viên mới. Các thành viên sẽ gặp nhau trong một phiên họp đặc biệt để chọn ra người đại diện.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ đưa ra đề nghị 'sốc' về ông Biden
Ngày 28-6, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson kêu gọi xem xét bãi nhiệm Tổng thống Joe Biden sau khi nhiều người thất vọng về màn thể hiện của ông Biden trong phiên tranh luận với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump một ngày trước đó, tờ The Hill đưa tin.
“Có rất nhiều người yêu cầu viện dẫn Tu chính án thứ 25 để bãi nhiệm ông Biden ngay bây giờ. Cần làm như vậy vì tình hình hiện tại rất đáng báo động. Giống như chúng ta, các đối thủ của Mỹ đều nhìn thấy điểm yếu trong Nhà Trắng” - ông Johnson nói.
Ông Johnson kêu gọi các thành viên trong nội các của Tổng thống Biden “tự vấn lòng mình”, cho biết nếu ông là một đảng viên Dân chủ, ông cũng sẽ cảm thấy “hoảng loạn”.
“Đó không chỉ là vấn đề chính trị. Không chỉ liên quan đảng Dân chủ. Đó là vấn đề của cả nước Mỹ. Chúng ta có một tổng thống đang cho thấy mình không thể làm tròn nhiệm vụ. Đây là một thời điểm rất nghiêm trọng trong lịch sử nước Mỹ” - ông Johnson nhấn mạnh.
Theo The Hill, Tu chính án thứ 25 của Hiến pháp Mỹ quy định rằng khi phó tổng thống và đa số nội các cho rằng tổng thống “không thể thực hiện các quyền hạn và nhiệm vụ”, họ có thể trình vấn đề này lên quốc hội Mỹ để bỏ phiếu về khả năng phó tổng thống lên nắm quyền thay tổng thống.
