Sáng 7-6, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang tham gia giải trình chất vấn của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực dân tộc mà Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh đã trả lời.
Phó Thủ tướng nói Bộ trưởng Hầu A Lềnh đã trả lời trực tiếp, thẳng thắn, trách nhiệm và cũng gần như đầy đặn tất cả ý kiến của các ĐBQH.
"Không biết làm thế nào cho đúng"
Phó Thủ tướng là người được phân công, chỉ huy ba chương trình mục tiêu quốc gia nên ông nhận trách nhiệm trước QH. “Đặc biệt xin nhận khuyết điểm trước bà con đang sống ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi vì chương trình này và hai chương trình còn lại đã thực hiện không đúng theo yêu cầu đặt ra. Hay nói giản dị là rất chậm” - Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng cũng đề cập đến những khu vực đồng bào dân tộc thiểu số đang sống vùng biên cương, phên dậu của đất nước và cho rằng: “Chúng tôi cũng nhận thấy trách nhiệm của mình rất nặng nề trong việc này”.
Về những vướng mắc, theo Phó Thủ tướng, có ba vấn đề chính. “Từ hôm qua đến nay chúng ta bàn nhiều về cơ chế chính sách. Mọi người đang tranh luận với nhau là chồng chéo hay xung đột, hay như thế nào về câu chữ chúng tôi nghĩ điều đó cũng không quan trọng lắm. Vấn đề là chúng ta phải tháo gỡ để nó chạy và chạy thật nhanh trong thời gian tới”- Phó Thủ tướng nhấn mạnh.
Cả ba chương trình mục tiêu quốc gia tổng cộng lại có đến 73 văn bản. Có chương trình được tích hợp từ 118 chính sách, 10 dự án, 22 tiểu dự án với 55 nội dung thành phần và chịu sự quản lý của 23 bộ ngành. “Cho nên sẽ còn việc chồng chéo và thậm chí xung đột với nhau” - Phó Thủ tướng cho hay.
Về phía địa phương, Phó Thủ tướng cho biết đã khảo sát ở bốn khu vực và tổ chức hội nghị trực tuyến, yêu cầu các địa phương báo cáo về ba chương trình thì nhận được 339 thắc mắc của cơ sở.
 |
Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang giải trình trước QH về lĩnh vực dân tộc. Ảnh. P.THẮNG |
“Họ không biết làm thế nào cho đúng” - Phó Thủ tướng nói và cho hay Thủ tướng đã có Công điện 71/2023, qua hơn hai tháng thực hiện 18/18 bộ ngành đã có 59 văn bản trả lời, giải quyết 261/339 thắc mắc này (chiếm khoảng 70%). Phần còn lại với 78 nội dung, chúng tôi đang sửa đổi Nghị định 27, ban hành một số thông tư và điều chỉnh một số thông tư”.
“Cũng phải nói thật lòng với các đồng chí là tôi có hứa với Thủ tướng và Chủ tịch Quốc hội rằng trong quý I-2023 là xong việc này nhưng cũng phải mất thêm 2,5 tháng nữa mới có thể báo cáo...” - Phó Thủ tướng trần tình.
Theo ông, có những vấn đề thuộc về địa phương thì giải quyết nhanh nhưng với những quy định “của chúng ta thì nó rất là lằng nhằng”.
Vướng mắc thứ 2 là không phải địa phương nào cũng quan tâm đến chương trình như nhau. Và cuối cùng là trình độ của cán bộ trực tiếp triển khai chương trình này ở địa phương, đặc biệt vùng sâu vùng xa còn rất hạn chế.
“Trình độ hạn chế, thủ tục lằng nhằng, chậm và có nguy cơ là rất dễ dẫn đến sai sót” - Phó Thủ tướng nêu.
Thay vì 30 hồ sơ thì phải làm 400 hồ sơ
Sau khi nêu ba lý do khiến chương trình mục tiêu quốc gia chậm, Phó Thủ tướng thẳng thắn nhìn nhận cả ba chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án triển khai ở nhiều nơi rất manh mún, dàn trải.
Lý do là “nguồn lực cơ bản không nhiều, không thể đáp ứng được tất cả các nhu cầu, mong muốn của mọi người nên chia ra mỗi nơi một ít. Anh em ở địa phương thấy nơi nào cũng khó nên có tâm lý “hoa thơm mỗi người hưởng một tý", để đâu đó ổn định và cũng đều vui vẻ”.
Mặt khác, theo Phó Thủ tướng, một số quy định cũng bắt buộc gây ra sự dàn trải này. “Chúng tôi đi khảo sát ở một tỉnh khu vực Tây Nguyên thì cả nhiệm kỳ địa phương này được phân bổ 200 tỉ đồng của chương trình. Tuy nhiên, có tới 40 dự án, tức là mỗi dự án chỉ tầm 500 triệu đồng.
Đối với một dự án hạ tầng ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, 400-500 triệu đồng làm một đoạn đường thì khó mà kết nối được, việc phát huy giá trị rất kém” - Phó Thủ tướng phân tích.
Hệ lụy là thay vì 30 bộ hồ sơ thì giờ phải cần đến 400 bộ hồ sơ. Khối lượng hồ sơ rất nhiều nên riêng việc làm hồ sơ cũng phải tốn vài tháng, thậm chí cả năm. “Cũng phải nói thật lòng là với trình độ anh em như vậy nên khả năng rủi ro là rất lớn. Có khi chúng ta sẽ mất cán bộ bởi chính sự dàn trải này” - Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang chia sẻ.
Liên quan đến Nghị định 27, Phó Thủ tướng nói Nghị định này giải quyết được năm việc lớn.
Thứ nhất, ở địa phương có lồng ghép rất nhiều nguồn vốn. Nghị định 27 sẽ giúp các địa phương lồng ghép các nguồn vốn này để gia tăng nguồn lực, tránh dàn trải, manh mún.
Thứ hai, hiện có câu chuyện vốn sự nghiệp theo Luật Ngân sách không phân bổ kiểu vốn trung hạn chi cho đầu tư phát triển. Tuy nhiên, địa phương lại yêu cầu phải đối ứng 10%. Đối với dự án kéo dài nhiều năm thì năm kế tiếp không biết được Trung ương phân bổ vốn bao nhiêu nên 10% đó không biết ghi bao nhiêu.
“Chúng tôi sẽ vận dụng quy định để có thông báo dự kiến phần vốn này dù không chính xác tuyệt đối để địa phương dễ bố trí. Việc này nhiều địa phương đang có ý kiến” - Phó Thủ tướng nói.
Thứ ba, quy trình thủ tục hỗ trợ kinh phí trực tiếp cho hộ gia đình để có đất ở, nhà ở theo quy định. Theo quy định, nguồn vốn này từ ngân sách tập trung, nguồn đầu tư phát triển nên theo Luật Đầu tư công phải làm một bộ hồ sơ.
Chẳng hạn, hỗ trợ 40 triệu cho một căn nhà thì phải làm một bộ hồ sơ theo quy định về xây dựng cơ bản, như vậy phải có chừng vài chục ngàn bộ hồ sơ và hệ lụy như đã nói.
Thứ tư, nhiều địa phương đang vướng về thủ tục hỗ trợ phát triển. Trong Nghị định sửa đổi lần này quy định quy trình chi tiết thực hiện để triển khai một số dự án, tiểu dự án.
“Thứ năm, sẽ đẩy mạnh phân cấp cho địa phương để địa phương chủ động thực hiện những điều mà chỉ các đồng chí mới biết làm thế nào là đúng nhất” - Phó Thủ tướng giải trình.
