Trong bài viết trên tờ The Washington Post ngày 10-12, nhà báo David Ignatius dẫn nguồn các quan chức Ukraine và phương Tây cho biết họ đang thảo luận về phương án "hoán đổi lãnh thổ" giữa Moscow và Kiev, cũng như thiết lập một khu phi quân sự rộng lớn dọc theo chiến tuyến.
Phương án này nhằm thúc đẩy tiến trình đạt được một thỏa thuận hòa bình dễ chấp nhận hơn đối với phía Kiev.
Theo lời một quan chức Ukraine trao đổi với nhà báo này, tiến trình đàm phán "còn lâu mới kết thúc". Hiện tại, các bên đang xúc tiến làm việc trên 3 văn kiện chính: một kế hoạch hòa bình, các cam kết bảo đảm an ninh và một gói phục hồi kinh tế cho Kiev.
Dưới đây là một số phương án đang được cân nhắc, mà ông Ignatius nói là được một số quan chức Mỹ và Ukraine chia sẻ trực tiếp.
. Một ý tưởng trọng tâm đang được cân nhắc là thiết lập vùng phi quân sự (DMZ) chạy dọc theo đường tiếp xúc, từ Donetsk ở đông bắc tới Zaporizhia và Kherson ở phía nam. Sau vùng DMZ này sẽ là một khu vực sâu hơn nơi các loại vũ khí hạng nặng bị cấm.
Ông Ignatius viết rằng ranh giới này sẽ được "giám sát chặt chẽ, tương tự như khu vực phi quân sự (DMZ) giữa Hàn Quốc và Triều Tiên".
. Việc "hoán đổi lãnh thổ" giữa Moscow và Kiev là "một phần không thể tránh khỏi của thỏa thuận". Các nhà đàm phán đang "tranh luận gay gắt" về cách vẽ lại các đường biên giới mới.
Theo bài báo, giới chức Mỹ cho rằng Ukraine nhiều khả năng sẽ mất phần lớn vùng Donbass và nên đưa ra nhượng bộ ngay bây giờ để tránh thêm thương vong.
Ông Ignatius bình luận rằng 2 yếu tố kể trên dường như là sự thỏa hiệp nhằm làm cho thỏa thuận trở nên "dễ chấp nhận hơn" đối với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky - người vốn công khai bác bỏ các nhượng bộ về lãnh thổ.
. Theo các thỏa thuận đang thảo luận, Ukraine được cho là có thể gia nhập Liên minh châu Âu (EU) sớm nhất vào năm 2027.
Washington tin rằng họ có thể vượt qua sự phản đối từ Hungary. Các nhà đàm phán cũng kỳ vọng tư cách thành viên EU sẽ thúc đẩy Kiev giải quyết tình trạng tham nhũng vốn được mô tả là "trầm trọng" tại nước này.
. Về các đảm bảo an ninh, Mỹ dự kiến sẽ cung cấp các bảo đảm an ninh tương tự Điều 5 NATO về phòng vệ tập thể nếu Nga vi phạm thỏa thuận. Ukraine muốn Mỹ ký và Quốc hội phê chuẩn, còn các quốc gia châu Âu sẽ ký các thỏa thuận bảo đảm riêng.
"Một nhóm công tác Mỹ–Ukraine đang xem xét cách thức triển khai và khả năng phản ứng nhanh nếu Nga phá vỡ cam kết.
"Dù một số đoạn trong Chiến lược An ninh Quốc gia khiến nhiều người lo ngại rằng cam kết của Mỹ - và cả NATO - có thể suy yếu, chính quyền Tổng thống Donald Trump vẫn khẳng định Washington sẽ duy trì hỗ trợ tình báo cho Ukraine, điều mà họ coi là nền tảng của mọi bảo đảm an ninh" - bài báo có đoạn.
Trong khi đó, các cuộc thảo luận về quy mô cuối cùng của quân đội Ukraine - điều mà bài báo mô tả là một "vấn đề nhạy cảm" khác - vẫn đang tiếp diễn.
Mỹ, châu Âu và Ukraine chưa lên tiếng về các thông tin trên.
Về phía Moscow, Nga kiên quyết khẳng định bất kỳ giải pháp bền vững nào cũng phải bao gồm việc Ukraine rút quân hoàn toàn khỏi 4 khu vực mới sáp nhập vào Nga, cam kết đứng ngoài NATO, đồng thời thực hiện phi quân sự hóa và phi phát xít hóa, theo đài RT.
