Chiều 24-6, với 481/484 đại biểu (ĐB) tham gia biểu quyết tán thành (97,37%), Quốc hội (QH) đã chính thức thông qua Nghị quyết về thí điểm cơ chế đặc thù cho phát triển TP.HCM, thay thế Nghị quyết 54/2017.
Qúa trình cho ý kiến, một số ĐBQH cho rằng các chính sách đặc thù cho TP.HCM chưa đột phá, khác biệt để giúp TP phát triển vượt trội. Giải trình vấn đề này, Ủy ban Thường vụ (UBTV) QH cho hay hiện TP đang nghiên cứu một số chính sách đột phá như Trung tâm tài chính quốc tế, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát với công nghệ trong tài chính.
Về lâu dài, UBTVQH đề nghị Chính phủ nghiên cứu, trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định những cơ chế, chính sách thực sự đột phá để TP.HCM phát triển theo tinh thần Nghị quyết 31 và Kết luận 14 của Bộ Chính trị.
 |
| Kết quả biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm cơ chế đặc thù cho phát triển TP.HCM. |
Thí điểm mô hình TOD
Nghị quyết vừa được thông qua đưa ra các chính sách mới lần đầu được quy định về đầu tư, tài chính ngân sách, quản lý đất đai, quy hoạch và tổ chức bộ máy. Ngoài ra, Nghị quyết cũng bao gồm một số chính sách đã được quy định tại Nghị quyết 54 và các nghị quyết cơ chế đặc thù đã được áp dụng tại các địa phương khác.
Đáng chú ý, về đầu tư, TP.HCM được thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD). Trong đó sử dụng ngân sách địa phương triển khai dự án đầu tư công độc lập để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư với các dự án đầu tư theo đồ án thiết kế đô thị riêng, quy hoạch vùng đô thị vùng phụ cận các nhà ga thuộc các tuyến đường sắt, nút giao thông dọc tuyến đường vành đai 3.
UBND TP được quyết định điều chỉnh mật độ xây dựng, chỉ tiêu hạ tầng kỹ thuật, xã hội với các dự án này.
QH cũng cho phép TP.HCM đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) với dự án lĩnh vực thể thao, văn hóa; y tế, giáo dục đào tạo. TP được áp dụng loại hợp đồng BOT với dự án nâng cấp, mở rộng, hiện đại hóa công trình đường bộ hiện hữu.
Trường hợp chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng chiếm tỉ trọng lớn hơn 50% tổng mức đầu tư của dự án và phương án tài chính sơ bộ của dự án PPP không bảo đảm khả năng hoàn vốn, HĐND TP xem xét, quyết định việc tăng tỉ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP nhưng không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án.
TP.HCM cũng được áp dụng hợp đồng BT, với tổng mức đầu tư dự án theo loại hợp đồng này được xác định như dự án đầu tư công. Chính phủ quy định lãi vay, lợi nhuận hợp lý, phương thức thanh toán, quyết toán thực hiện dự án áp dụng loại hợp đồng BT. Các chi phí này được tính vào tổng mức đầu tư dự án.
 |
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh thay mặt UBTVQH trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý một số điểm lớn tại dự thảo nghị quyết. Ảnh: PHẠM THẮNG |
TP được tự quyết cơ chế ưu đãi thu hút nhà đầu tư chiến lược
Về tài chính, ngân sách Nhà nước, HĐND TP quyết định và điều chỉnh mức, tỉ lệ thu phí, lệ phí chưa có trong danh mục của Luật Phí, lệ phí, trừ phí, lệ phí toà án, các loại phí thuộc nguồn thu ngân sách Trung ương. Ngân sách TP được hưởng 100% số tăng thu từ các khoản thu do điều chỉnh phí, lệ phí.
TP.HCM được thực hiện cơ chế tạo nguồn để cải cách tiền lương, chính sách an sinh xã hội cho cả thời kỳ ngân sách theo quy định của cấp có thẩm quyền.
Ngoài ra, TP cũng được vay qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước và nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho vay lại, với tổng dư nợ tối đa 120% số thu ngân sách TP.HCM được hưởng theo phân cấp. Tổng mức vay và bội chi ngân sách TP hằng năm do QH quyết định theo Luật Ngân sách nhà nước.
Hằng năm, TP được bổ sung tối đa 70% số tăng thu ngân sách trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách TP so với dự toán được Thủ tướng giao.
TP.HCM được thí điểm cơ chế tài chính để giảm phát thải khí nhà kính theo cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon. Ngân sách TP.HCM hưởng 100% nguồn thu từ giao dịch tín chỉ carbon.
Trụ sở các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công, đơn vị được xác định là tài sản công được lắp đặt hệ thống điện mặt trời để tự dùng.
Về thu hút nhà đầu tư chiến lược, TP cũng được tự quyết cơ chế, chính sách ưu đãi, ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực sản xuất chip, công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, vật liệu mới.
Nghị quyết cũng đưa ra chính sách miễn thuế thu nhập cá nhân, doanh nghiệp với khoản thu nhập từ chuyển nhượng vốn góp, quyền góp vốn vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…
 |
Các ĐBQH bấm nút thông qua nghị quyết về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển TP.HCM. Ảnh: PHẠM THẮNG |
TP.HCM được bố trí quỹ đất nhà ở xã hội trong dự án nhà ở thương mại
Về xây dựng - quy hoạch và đầu tư, Nghị quyết trao quyền cho TP.HCM được bố trí quỹ đất nhà ở xã hội trong diện tích dự án làm nhà ở thương mại hoặc đất được Nhà nước giao, cho thuê phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cũng như quy hoạch đô thị, xây dựng.
Góp ý trước đó, nhiều ý kiến ĐBQH đề nghị cần đảm bảo nguồn lực độc lập để xây dựng nhà ở xã hội, có cơ chế để nhà đầu tư tiếp cận quỹ đất làm nhà ở xã hội và người mua được tiếp cận giá thích hợp.
UBTVQH cho rằng góp ý này là hợp lý, nhằm giúp đối tượng yếu thế có cơ hội “an cư, lạc nghiệp”. Cơ quan thường trực của QH đề nghị TP.HCM nghiên cứu, thực hiện để mang lại hiệu quả tối đa.
Nghị quyết được thông qua cũng quy định trách nhiệm của UBND TP khi phải đảm bảo đúng tỉ lệ bố trí nhà ở xã hội theo quy định về nhà ở, chủ đầu tư cần làm dự án ở vị trí được quy hoạch hoán đổi, hoàn thành nghĩa vụ tài chính đất đai trên vị trí đất được hoán đổi theo quy định, để đảm bảo tính pháp lý, người dân yên tâm sở hữu nhà…
Tăng số lượng phó chủ tịch phường, xã, thị trấn
Về tổ chức bộ máy, TP được lập Sở An toàn thực phẩm, trực thuộc UBND. Sở này có chức năng quản lý Nhà nước về an toàn thực phẩm, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm.
Cạnh đó, UBND huyện thuộc TP có tối đa ba Phó chủ tịch. UBND phường, xã, thị trấn có quy mô dân số từ 50.000 người trở lên có tối đa ba Phó chủ tịch.
Theo Nghị quyết vừa được thông qua, TP.HCM được quyết định thành lập, tổ chức lại, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc; quy định phân cấp, ủy quyền một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền HĐND, UBND… HĐND TP.HCM được thành lập một số ban, phòng ban, văn phòng thuộc TP Thủ Đức.
Riêng bộ máy của TP Thủ Đức, HĐND TP Thủ Đức có tối đa hai Phó chủ tịch, tám ĐB chuyên trách. UBND TP Thủ Đức tối đa bốn Phó chủ tịch. TP Thủ Đức cũng được lập Ban đô thị thuộc HĐND…
QH cũng đồng ý trao thẩm quyền cho UBND TP Thủ Đức quyết định phê duyệt dự án, chọn nhà đầu tư với các dự án nhóm B, C đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP).
Theo Nghị quyết vừa được thông qua, các chức danh lãnh đạo cơ quan Đảng - đoàn thể, chính quyền TP Thủ Đức được hưởng mức phụ cấp chức vụ 0,3-1.
Quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị không nên quy định phụ cấp chức vụ với các chức danh lãnh đạo cơ quan Đảng - đoàn thể, chính quyền TP Thủ Đức.
Tuy nhiên, UBTVQH cho rằng quy mô dân số TP Thủ Đức rất lớn, số lượng công việc nhiều, cán bộ công chức của TP phải tăng cường độ làm việc để đáp ứng việc giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp. Do đó, các chế độ đãi ngộ trong phụ cấp chức vụ, công tác sẽ giúp đội ngũ cán bộ công chức chuyên tâm công tác, giúp tăng hiệu quả công việc, giải quyết hồ sơ hành chính.
Nghị quyết vừa được QH thông qua có hiệu lực thi hành từ ngày 1-8-2023. Chính phủ được giao sơ kết ba năm việc thực hiện nghị quyết và báo cáo QH tại kỳ họp cuối năm 2026; tổng kết việc thực hiện nghị quyết, báo cáo QH tại kỳ họp cuối năm 2028.
Chưa xây dựng Luật Đô thị đặc biệt
UBTVQH cho hay quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị nghiên cứu, xây dựng Luật Đô thị đặc biệt hoặc Luật về phát triển TP.HCM với các chính sách đặc thù, xứng đáng vị thế, vai trò TP.
Cơ quan thường trực của QH nhận thấy Nghị quyết 31 của Bộ Chính trị có quy định về xem xét hoàn thiện thể chế, chính sách về đô thị đặc biệt. Tuy nhiên, việc xây dựng luật cần thời gian rà soát, nghiên cứu thận trọng và đánh giá tác động toàn diện.
Do vậy, thời điểm hiện nay, UBTVQH chỉ đề nghị ban hành Nghị quyết thí điểm thay thế Nghị quyết 54/2017 nhằm phát huy tiềm năng của TP.
