Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cam kết sẽ rút binh sĩ Mỹ khỏi những khu vực người Kurd kiểm soát ở miền Bắc Syria, nơi một chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ sắp diễn ra, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu thông báo ngày 8-8.
“Trong cuộc điện đàm với Tổng thống của chúng tôi, Tổng thống Mỹ đã thông báo với chúng tôi rằng Mỹ sẽ rời khỏi khu vực. Chúng tôi sẽ thảo luận về vấn đề phối hợp sau khi việc rút quân diễn ra. Thỏa thuận với Mỹ về việc lập ra một vùng an toàn là bước đi đầu tiên rất quan trọng”, ông Cavusoglu phát biểu trong một cuộc họp báo ngày 8-8, theo hãng tin Sputnik.
Quân đội Syria Tự do (FSA) do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn đóng quân gần Manbij, Syria tháng 12-2018. Ảnh: AP
Ngoại trưởng Cavusoglu cho biết thêm Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không cho phép Mỹ trì hoãn việc triển khai vùng an toàn dưới bất kỳ hoàn cảnh nào, đồng thời cho Washington thấy rằng nước này lời nói đi đôi với hành động.
“Hoặc chúng ta làm điều đó cùng nhau hoặc chúng tôi sẽ tự làm nó”, ông Cavusoglu nói.
“Quyết định của chúng tôi lập ra một vùng an toàn để không có kẻ khủng bố nào thuộc lực lượng tự vệ người Kurd ở Syria và Đảng Công nhân người Kurd (PKK) ở đó. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ không cho phép thỏa thuận này bị biến thành lộ trình của Mỹ về Manbij”, ông Cavusoglu lưu ý, nhắc tới thỏa thuận an ninh mà Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đàm phán năm ngoái.
Trước đó, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ thông báo Ankara và Washington đã nhất trí thiết lập một trung tâm điều phối các chiến dịch chung và quản lý “vùng an toàn” ở miền Bắc Syria, nơi rộng khoảng 30-40km. Vùng an toàn này sẽ do Thổ Nhĩ Kỳ phối hợp với Mỹ kiểm soát, còn người Kurd buộc rời khỏi khu vực và giao nộp vũ khí.
Chính quyền Syria đã phản đối thỏa thuận này, gọi thỏa thuận là sự xâm phạm “nguy hiểm” và trắng trợn chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Syria, cam kết sẽ xóc tới Liên Hiệp Quốc.
Tuyên bố ngày 8-8 của Bộ Ngoại giao Syria nêu rõ thỏa thuận Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đạt được trong ngày 7-8 rõ ràng đã vi phạm luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên hợp quốc. Theo tuyên bố, thỏa thuận này được coi là “sự leo thang nguy hiểm” đe dọa hòa bình và ổn định khu vực và thế giới, làm suy yếu mọi nỗ lực nhằm tìm ra lối thoát cho cuộc khủng hoảng tại Syria.
Damascus sẽ nêu vấn đề này với cộng đồng quốc tế và Liên Hiệp Quốc, yêu cầu họ lên án kế hoạch này.
Mỹ đưa ra ý tưởng thiết lập một khu vực an toàn để ngăn Thổ Nhĩ Kỳ trấn áp lực lượng dân quân người Kurd (được biết đến tên chính thức Các Đơn vị Bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG)) mà Ankara xem là tổ chức khủng bố. Tuy nhiên, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định bất cứ khu vực an toàn nào đều phải không có sự hiện diện của lực lượng người Kurd.
Quân đội Mỹ thiết lập hiện diện ở miền Bắc và Đông Bắc Syria trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS), hiệp lực với lực lượng dân quân người Kurd trong việc đánh bật khủng bố ra khỏi những khu vực này, đồng thời giúp họ thiết lập sự tự trị khỏi Damascus.
Một thành viên của SDF được Mỹ bảo trợ tháo cờ IS ở thị trấnTabqa, phía Tây TP Raqa, Syria. Ảnh: AFP
Thổ Nhĩ Kỳ đã phát động nhiều chiến dịch quân sự chống lại lực lượng người Kurd ở Syria dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Vài ngày trước, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã nhắc lại cam kết tiến hành chiến dịch xuyên biên giới vào Đông Bắc Syria nhằm đánh bật Lực lượng Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG) được Mỹ hậu thuẫn hoạt động gần biên giới nước này.
Trước đó trong năm nay, một chỉ huy cấp cao của Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) được Mỹ bảo trợ cai quản miền Bắc và miền Đông Syria cho hay ông cảm thấy thỏa thuận giữa Damascus và người Kurd ở Syria về quyền tự trị cho miền Bắc đất nước là “không tránh khỏi”.
Tuy nhiên, hồi tháng 2, Bouthaina Shaaban – cố vấn của Tổng thống Syria Bashar al Assad cho biết kiểu tự trị mà người Kurd đòi hỏi là bất khả thi vì Syria là một “nồi nấu kim loại” đa chủng tộc và đa tôn giáo với tất cả công dân đều “công bằng trước luật pháp và hiến pháp Syria”.
Tổng thống Trump bắt đầu bàn về ý tưởng rút khoảng 2.000 binh sĩ Mỹ khỏi Syria cuối năm ngoái vì tuyên bố IS đã bị đánh bại. Tuy nhiên, vài tháng sau, ông Trump tuyên bố 400 binh sĩ Mỹ sẽ hiện diện ở Syria vô thời hạn.
