Thuốc phiện trời cho

Nàng tiên trong ta

Endorphin bắt nguồn từ hai chữ “endogenous + morphine” nghĩa là morphin ở trong cơ thể. Thật kỳ diệu trong người chúng ta có sẵn morphin. Đây là á phiện trời cho mà! Cơ thể chống lại được cái đau, lại cho ta cảm giác lâng lâng.

Các endorphin là những polypeptid chứa 30 acid amin thường được tạo ra trong các thời kỳ stress, endorphin chặn đứng các tín hiệu do hệ thần kinh gởi đến. Cơ thể con người sản xuất khoảng 20 chất endorphin khác nhau. Bêta endorphin là loại tác động mạnh nhất vào não và cơ thể trong lúc vận động thể dục, đây là một loại hormon peptid, được kiến tạo từ Tyrosin. Thật ngộ nghĩnh, cấu trúc phân tử tương tự với morphin. Endorphin tạo ra bốn tác dụng chính cho cơ thể: tăng cường sức đề kháng, giảm nhẹ cơn đau, làm bớt các stress, chậm sự lão hoá. Endorphin không phải là một phân tử đơn độc, có gần nhiều dạng, mạnh gấp bội các thuốc chống đau của người làm ra, mà không gây nghiện. Endorphin ráp vào các thụ thể chống đau nằm trong bộ não, tuỷ sống và các đầu dây thần kinh.

Lúc nào nàng tiên hiện ra. Có khi nào bạn tìm hiểu vì sao mình thấy nhẹ nhõm sau một chuyến chạy bộ, hay sau trận cười đã đời, ngộ nữa là lúc ăn cơm cắn vài trái ớt hiểm. Thơ thới có thể kéo dài tới 12 giờ, nhiều người có thể giải thích trên cơ sở khoa học. Đó là lượng hormon endorphin được ứa ra. Nhiều chuyện làm endorphin trào ra. Chính yếu nhất là stress và sự đau đớn. Vùng dưới đồi phát hiện ra cái đau thì ra lệnh “thôi đừng kêu đau nữa” (hoặc là đừng đụng vào cái chảo nóng) – Vùng dưới đồi là bầu sô điều khiển dàn hoà tấu nội tiết, quyết định khi nào cần ăn, khi nào bé gái dậy thì và khi nào cần một liều mạnh endorphin... Khi một vùng nào của não kêu gọi cần endorphin, vùng dưới đồi chuyển lệnh tới tuyến yên làm việc, lệnh tới các nơron nhả endorphin, endorphin tìm đường tới các thụ thể.

Làm sao gặp được nàng tiên?

Tập thể dục, tốt cả thân tâm. Tập thể dục giúp giữ thân thể khoẻ mạnh, giúp ngừa các bệnh như huyết áp cao, bệnh tim mạch, tiểu đường... Thể dục còn nâng đỡ tinh thần chúng ta, do tăng endorphin làm giảm các hormon stress (chẳng hạn). Cũng có sự gia tăng adrenalin, serotonin và dopamin – các hormon này cùng endorphin làm cho người thấy thơ thới. Chỉ cần mười phút tập nhẹ cũng giúp tinh thần thơ thới. Muốn hưởng hết hiệu quả thì chỉ cần tập luyện vừa phải, nhưng đều đặn (chạy, đi bộ 30 – 60 phút mỗi ngày đều đặn). Tập luyện cường độ cao dễ làm tăng endorphin. Những người thường xuyên tập luyện, hồi phục sau cơn trầm cảm nhanh hơn và tâm thần giữ được tốt vào lúc tuổi cao. Vận động viên chạy thường kể chuyện càng chạy càng sung, đó là sự ứa endorphin khi tới độ.

Ái ân tột đỉnh. Chạy một giờ đạt được sung độ của endorphin, nhưng còn tuỳ cơ thể. BS Fuhrman nhận định thêm: “Bản thân tôi cho rằng tột đỉnh ái ân là cách rất hay để endorphin ồ ạt chảy ra. Làm tình gắng sức ít hơn, mà lại lâng lâng hơn”. Mới đây thôi, người ta thấy cảm giác ngất ngây khi ái ân lên tột đỉnh có liên quan đến endorphin. Lượng hormon này có thể tăng lên 200% từ lúc bắt đầu cho đến dứt cuộc mây mưa. Endorphin đem đến một cảm giác lâng lâng an bình. Bác sĩ David Weeks, tác giả sách Các bí ẩn của sự siêu trẻ thấy có mối liên hệ giữa tình dục lành, endorphin và sự tươi trẻ.

Mang nặng đẻ đau. Thật thú vị endorphin giúp bà mẹ mang nặng được, lại giúp chịu được đẻ đau. Cơn đau chuyển dạ thật cần thiết. Não tiết ra hormon, chất này làm tử cung co thắt, gây cơn đau đẻ, cảm giác đau báo cho não tiết ra endorphin, hormon này giúp bà mẹ thấy khoẻ hơn. Não lại nhả thêm oxytocin tạo cơn co thắt, cứ thế... Sau khi sinh, hình như endorphin cùng với oxytocin góp phần cho mẹ con gắn bó, thật đẹp.

 Liệu pháp cười. Cái cười bằng mười thang thuốc bổ. Cười làm quên sầu muộn, làm hạ huyết áp, cười làm tăng sức khoẻ đề kháng. Các nghiên cứu cho thấy cười làm não nhả ra nhiều endorphin và serotonin. Hai chất này nắm tay nhau giúp ta khoan khoái. Vào thập niên 1970, Norman Cousins xuất bản một cuốn sách kể lại ông dùng phim hài để giảm cơn đau của mình. Năm 1989 một bài báo của hiệp hội Y học Hoa Kỳ của một nhà khoa học Thuỵ Điển cho biết: “Liệu pháp cười giúp cải thiện cuộc sống của những bệnh nhân mang bệnh mạn tính”. Văn hào Mark Twain thì nói: “Nhân loại chỉ có một vũ khí thật sự hiệu quả, đó là cái cười”. Hiệu quả của toa thuốc cười là làm endorphin trào ra tự nhiên.

Chỉ một miếng sôcôla. Người tình sủng ái của vị vua Louis XIV, quý bà de Pompadour nước Pháp thường uống một tách sôcôla nóng. Sôcôla chứa chất phenylethylanin, kết hợp với đường, caffeine làm tiết ra serotonin và endorphin, hai hormon sảng khoái. Một nghiên cứu của đại học Harvard cho biết những người ăn sôcôla sống lâu hơn. Nên nhớ, 1 – 2 miếng một ngày thôi.

Ghiền cay. Nhiều người ăn cơm thiếu ớt là ăn mất ngon. Ghiền cay rồi. Đâu có sao. Chất capsaicin trong ớt đến tiếp xúc với lưỡi cho cảm giác cay, cơ thể thấy “cơn đau” liền tiết ra endorphin. Thức ăn cay làm ghiền, chỉ là ghiền lành. Ớt cay giúp thấy ngon. Thức ăn cay tốt cho sức khoẻ mà.

 Nỗi đau. Tự kỷ, trầm cảm và endorphin. Người khoẻ mạnh đủ sức vượt qua stress và cơn đau. Mức endorphin bất thường có thể thấy ở các bệnh nhân tâm thần như là bệnh tự kỷ hay trầm cảm. Người bệnh tự kỷ có thể sản xuất quá nhiều endorphin nên không cần tiếp xúc với thế giới chung quanh. Còn người bị trầm cảm thì lại không đủ endorphin để vượt qua nỗi đau và áp lực xã hội.

Các endorphin là phần thưởng riêng cơ thể cho khi chúng ta làm tốt cho mình: thể dục, cười vui, ân ái, xoa bóp, ăn một ít sôcôla, cắn một trái ớt... Thân thể ta khác nào chốn bồng lai và có một nàng tiên luôn ở trong ta. Biết bao yêu quý nàng tiên.

Theo SGTT.VN