Suy thận ở người trẻ tăng nhanh: Làm sao để phòng tránh?

Ngày 18-12, báo Pháp Luật TP.HCM phối hợp cùng Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh tổ chức talkshow “Suy thận tuổi đôi mươi: Nguy cơ và những cảnh báo”.

Talkshow có sự tham gia của BS CKII Trần Lê Quân - Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh; BS CKII Bùi Thị Ngọc Yến - Cán bộ giảng dạy bộ môn Nội Đại học Y dược TP.HCM; TS.BS CKII Phạm Văn Hiền, Bệnh viện (BV) Chợ Rẫy, Ban thường vụ Hội Lọc Máu Việt Nam, BCH Hội Tiết niệu - Thận học TP.HCM.

Những tác nhân âm thầm gây hại cho thận

Theo TS.BS CKII Phạm Văn Hiền, hiện khoa Thận nhân tạo BV Chợ Rẫy đang điều trị hàng trăm bệnh nhân chạy thận định kỳ và số lượt bệnh nhân chạy thận cấp cứu rất lớn mỗi ngày.

Tuy nhiên có một điều rất đáng lo ngại, tỉ lệ bệnh nhân dưới 40 tuổi nhập viện vì suy thận mạn tính giai đoạn cuối đang tăng nhanh trong những năm gần đây.

"Ước tính Việt Nam có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận mạn tính, chiếm khoảng 12.8% dân số trưởng thành. Thống kê 3 tháng đầu của năm 2024, trong số 450 bệnh nhân chạy thận định kỳ có khoảng 15% dưới 35 tuổi"- TS Hiền dẫn số liệu.

Cũng theo TS Hiền, có nhiều nguyên nhân gây bệnh thận ở người trẻ như viêm cầu thận mạn, bệnh thận nguyên phát, đái tháo đường, tăng huyết áp… Ngoài ra còn có các nguyên nhân khác như tổn thương thận cấp tính, di truyền, bào thai, yếu tố chuyển hóa và thói quen sống bất lợi ở người trẻ. Cùng với đó là các yếu tố môi trường, nghề nghiệp, áp lực từ khí hậu.

BS CKII Bùi Thị Ngọc Yến, Đại học Y dược TP.HCM, cho biết việc tiêu thụ các loại thức ăn nhanh, nhiều đường, thịt, chất béo và ăn mặn… cùng với lối sống ít vận động, béo phì ở trẻ em cũng là những nguyên nhân tác động xấu lên gan, thận.

Ngoài ra, giảm cân không đúng cách như cắt giảm carbohydrate, tăng chất béo và protein cũng ảnh hưởng không tốt đến thận.

Bên cạnh ăn uống không khoa học, áp lực làm việc cũng ảnh hưởng tới người bệnh. BS CKII Trần Lê Quân - Phòng khám Đa khoa Ngọc Minh, cảnh báo tình trạng nhiều người trẻ thường xuyên lạm dụng nước tăng lực hoặc cà phê đậm gây áp lực không nhỏ lên thận.

"Tốt nhất nên uống nước trước khi sử dụng cà phê và nước tăng lực, lượng nước nạp vào cơ thể cần nhiều gấp 3 lần so với lượng caffeine nạp vào cơ thể, tránh bị mất nước dẫn đến hại thận"- BS Quân tư vấn.

Điều tương tự cũng xảy ra khi uống rượu bia. TS Hiền nhấn mạnh mất nước không chỉ đơn thuần là khát nước mà còn làm cơ thể mất cân bằng nước và điện giải, ảnh hưởng tới chức năng nhiều cơ quan, đặc biệt là thận. Khi tình trạng mất nước lặp đi lặp lại do uống rượu thường xuyên có thể góp phần làm tổn thương thận lâu dài, tăng nguy cơ suy thận hoặc bệnh thận mạn.

Ngoài những nguyên nhân trên, các chuyên gia tại Talkshow còn cảnh báo những yếu tố khác tác động xấu tới sức khỏe thận như: Lạm dụng thuốc xổ trong giảm cân, tiêm steroid/Testosterone (kích thích cơ bắp) hay lạm dụng Whey Protein để tăng cơ.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo người trẻ nên thận trọng khi bổ sung quá mức các loại viên uống Vitamin C, Collagen mà không uống đủ nước.

Cạnh đó, cần thận trọng với trào lưu xăm hình nghệ thuật (Tattoo), vì dễ có nguy cơ lây nhiễm các virus qua đường máu, từ đó gây ra bệnh lý viêm cầu thận và cả gan sau này...

Hãy lắng nghe thận

TS Hiền nhấn mạnh, triệu chứng lâm sàng của bệnh thận thường chỉ xuất hiện ở giai đoạn muộn: Mệt mỏi kéo dài, buồn nôn, nôn; giảm cảm giác thèm ăn; tiểu ít hoặc tiểu nhiều bất thường. Ngoài ra, còn bị khó thở do phù phổi; ngứa da lâu ngày do tích tụ chất thải hoặc rối loạn giấc ngủ, đau ngực do viêm màng ngoài tim.

"Khi bạn bắt đầu cảm thấy mệt mỏi rõ rệt, đau ngực, phù, rối loạn tiểu tiện thường bệnh đã ở giai đoạn muộn, thận còn rất ít khả năng thực hiện chức năng lọc.

Để phòng bệnh, hãy chủ động kiểm tra chức năng thận định kỳ, đặc biệt nếu bạn có nguy cơ cao. Việc khám sớm giúp chúng ta phát hiện bệnh thận mạn trước khi biến chứng nặng, giúp bạn giữ chức năng thận lâu hơn"- TS Hiền khuyên.

Đối với vấn đề này, BS Yến cũng chỉ ra một dấu hiệu cực kỳ quan trọng nhưng hay bị bỏ qua là tăng huyết áp ở người trẻ (dưới 40 tuổi).

Theo BS Yến, một người dưới 40 tuổi phát hiện tăng huyết áp cần phải được tầm soát nguyên nhân, trong đó bệnh thận mạn là một trong những nguyên nhân gây tăng huyết áp. Ở chiều ngược lại, tăng huyết áp là một trong ba nguyên nhân quan trọng nhất gây suy thận mạn giai đoạn cuối cùng với đái tháo đường, bệnh cầu thận.

"Tăng huyết áp dù do hay không do bệnh thận đều ảnh hưởng đến tiến triển của bệnh thận"- BS Yến nói.

Đừng tạo gánh nặng cho thận

Bệnh thận không chỉ gây suy giảm sức khỏe, tinh thần, tạo gánh nặng kinh tế, mà còn kéo theo suy giảm nhiều chức năng khác của cơ thể như khả năng sinh sản ở nam và nữ. Việc phòng ngừa bệnh cần được truyền thông rộng rãi.

Trong đó, uống đủ nước là yếu tố quan trọng đối với hoạt động của thận. BS Yến khuyến nghị, với người có sức khỏe ổn định, không cần tính theo cân nặng chuẩn, lượng nước uống phù hợp khoảng 2 lít/ngày, không nên quá 3 lít/ngày vì có thể ảnh hưởng đến điện giải.

Một số người có thể uống nhiều hơn như làm việc ở môi trường nóng, mất nhiều mồ hôi, sử dụng các thuốc gây tiểu nhiều hoặc có bệnh thận đa nang… "Hạn chế nước chỉ dành cho các trường hợp bệnh lý, khi đó sẽ được bác sĩ điều trị dặn dò chủ động"- BS Yến khuyến cáo.

TS Hiền nhấn mạnh đến thói quen lạm dụng thuốc giảm đau như ibuprofen, bởi chúng có thể gây tổn thương thận nếu dùng quá liều, kéo dài, hoặc trong điều kiện mất nước/bệnh thận. Theo đó, người dân chỉ dùng thuốc khi thật cần.

Còn BS Quân nói vai trò của khám sức khỏe định kỳ rất quan trọng trong tầm soát và phát hiện bệnh thận. Với người trẻ, khoẻ mạnh, không yếu tố nguy cơ, BS Quân khuyến nghị nên khám chuyên khoa thận từ 1-2 năm/lần. Với người có yếu tố nguy cơ nên khám 1 năm/lần.

Báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức talkshow "Suy thận tuổi đôi mươi: Nguy cơ và những cảnh báo"