Bộ Xây dựng đã có Thông tư 13/2017 quy định tỉ lệ sử dụng vật liệu xây không nung (VLXKN) trong các công trình xây dựng. Tuy nhiên, thực tế nhiều công trình chưa tuân thủ các quy định này.
Theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản (BĐS), cần xử phạt nghiêm khắc nhà thầu, đơn vị thi công hay chủ đầu tư không sử dụng VLXKN theo đúng quy định hiện nay.
Nhiều công trình né tránh VLXKN
Trao đổi với báo Pháp Luật TP.HCM, ông Nguyễn Trí Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Gạch ống Ngôi Sao Bình Dương, cho biết những năm qua Chính phủ đã có chính sách khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư sản xuất, kinh doanh và sử dụng VLXKN tại Việt Nam.
 |
Công trình ứng dụng vật liệu xây không nung sẽ góp phần bảo vệ môi trường. Ảnh: CTV |
Điều này nhằm đạt được mục tiêu Quyết định 2171/QĐ-TTg của Thủ tướng đề ra theo hướng tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm, đổi mới công nghệ theo hướng hiện đại, tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Cụ thể, Quyết định 2171 (ký tháng 12-2021) của Thủ tướng phê duyệt Chương trình phát triển VLXKN tại Việt Nam đến năm 2030. Theo đó, Chính phủ yêu cầu đến năm 2025 các công trình được đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài đầu tư công, tỉ lệ sử dụng VLXKN chiếm tối thiểu 50% so với tổng lượng vật liệu xây. Các công trình từ chín tầng trở lên dùng tối thiểu 80% VLXKN so với tổng vật liệu, trong đó ưu tiên vật liệu cấu kiện nhẹ, kích thước lớn.
Đến năm 2030, các công trình được đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài đầu tư công dùng 100% VLXKN so với tổng vật liệu xây. Các công trình từ chín tầng trở lên dùng tối thiểu 90% VLXKN so với tổng vật liệu xây.
Thực hiện tốt mục tiêu này nhằm đẩy mạnh sản xuất VLXKN trên địa bàn và tiến tới dần thay thế gạch đất nung, góp phần bảo đảm hiệu quả nguồn tài nguyên đất nông nghiệp tại mỗi địa phương.
Tuy nhiên, dưới góc độ là một đơn vị sản xuất, ông Nguyễn Trí Dũng cũng cho biết thực tế sản xuất khác so với chính sách. Hiện nguồn vốn khoa học công nghệ quá nhỏ để tổ chức sản xuất lớn, thủ tục rườm rà, định giá cho vay ưu đãi không cập nhật giá thị trường…
 |
Gạch không nung hiện nay có nhiều hình khối đa dạng, rất dễ ứng dụng trên thực tế. Ảnh: CTV |
“Ngoài ra, đối thủ của VLXKN chính là các sản phẩm từ hoạt động nung (gạch nung), nhiều công trình thương mại trên chín tầng vẫn tìm cách né tránh để không sử dụng VLXKN” - vị này chia sẻ.
Nhiều quốc gia tiến bộ còn đánh thuế môi trường 50%-70% đối với các sản phẩm gây hại cho môi trường nhưng tại Việt Nam thì thuế môi trường đang ở mức rất thấp. Sở dĩ gạch nung được ưa chuộng hơn là do giá thành rẻ, giá mỗi viên gạch nung luôn rẻ hơn gạch không nung.
“Do đó, chỉ cần tăng 30%-50% thuế môi trường trên giá bán gạch nung thì người dân sẽ tự động chuyển qua dùng gạch không nung” - đại diện Công ty Ngôi Sao Bình Dương đề xuất.
Các nước đã sử dụng từ rất lâu
Liên quan đến vấn đề này, ông Trịnh Nhiên, Giám đốc Công ty Vật Liệu Xanh Đại Dũng, cho rằng các nước đã sử dụng gạch không nung từ rất lâu, các loại vật liệu không nung này có nhiều ưu điểm về cách âm, cách nhiệt, khả năng chống cháy, chống nước, thoát ẩm, nâng cao hiệu quả kiến trúc, có hiệu quả trong xây dựng, rõ ràng phù hợp với các TCVN do Bộ Xây dựng đã công bố.
 |
Để gạch không nung có thể cạnh tranh với gạch đất sét nung, ngoài việc tăng cường các chính sách hỗ trợ, giúp các cơ sở sản xuất hạ giá thành, Nhà nước cần có giải pháp nâng cao nhận thức, giúp người dân hiểu về những lợi ích mà gạch không nung mang lại.
Ông NGUYỄN TẤN ĐẠT, Giám đốc điều hành NTD LAW Việt Nam
Ngoài ra, gạch không nung nói riêng và VLXKN nói chung là một trong các giải pháp tối ưu để thay thế gạch đất sét nung, góp phần bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường.
Tuy nhiên, ông Nhiên cũng đặt vấn đề thực tế hiện nay số lượng các công trình tuân thủ về sử dụng VLXKN vẫn còn thấp. Vậy mục tiêu đạt tỉ lệ sử dụng VLXKN thay thế một phần gạch đất sét nung 35%-40% vào năm 2025 (theo Quyết định 2171) liệu có khả thi và cam kết của Việt Nam tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc năm 2021 (COP26) liệu có được diễn ra đúng như kế hoạch?
“Tôi cho rằng mục tiêu trên đề ra là hoàn toàn khả thi. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này việc thực hiện còn nhiều khó khăn. Thời gian tới, trên địa bàn TP.HCM và các tỉnh có nhiều công trình thương mại lớn đang và sẽ triển khai nên cần sự chung tay của các bên, đặc biệt là các cơ quan quản lý, chủ đầu tư.
Nếu các công trình tuân thủ đúng tỉ lệ về sử dụng VLXKN theo quy định và được thực hiện nghiêm túc thì việc tiêu thụ 7-8 tỉ viên gạch không nung/năm trong thời gian tới là khả thi, mục tiêu tỉ lệ sử dụng VLXKN 35%-40% vào năm 2025 của Chính phủ sẽ đạt được” - ông Nhiên đánh giá.
Xử phạt nặng việc không sử dụng VLXKN
“Theo quy định mới nhất hiện nay, Nghị định 16/2022 ngày 28-1-2022 nêu rất rõ việc xử phạt các hành vi không sử dụng VLXKN” - chuyên gia pháp lý Nguyễn Tấn Đạt, Giám đốc điều hành NTD LAW Việt Nam, cho biết.
Theo ông Đạt, căn cứ khoản 7 Điều 17 của nghị định thì phạt tiền 80-100 triệu đồng đối với hành vi không tuân thủ quy định về sử dụng VLXKN.
Ngoài ra còn có biện pháp khắc phục hậu quả là buộc đảm bảo tỉ lệ sử dụng VLXKN đối với phần công trình còn lại chưa thi công.
“Từ các quy định viện dẫn nêu trên, chúng ta có thể thấy rằng việc sử dụng VLXKN khi xây dựng công trình là quan trọng và đã được pháp luật điều chỉnh, nếu vi phạm thì số tiền phạt hành chính không nhỏ. Các chủ đầu tư nên nắm rõ quy định và thực hiện nghiêm chỉnh, tránh bị kiểm tra, xử phạt” - ông Đạt nói.
Ngoài ra, theo Điều 3 Thông tư 13/2017 của Bộ Xây dựng, trách nhiệm tuân thủ sử dụng VLXKN không chỉ thuộc về chủ đầu tư mà còn thuộc về tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát, nhà thầu thi công.
Hành vi vi phạm cũng bị phạt tiền 70-80 triệu đồng đối với việc phê duyệt thiết kế, dự toán không tuân thủ quy định về sử dụng VLXKN; phạt tiền 30-40 triệu đồng đối với hành vi không tuân thủ quy định về sử dụng VLXKN.
Phạt tiền 20-30 triệu đồng về hành vi không đưa vào thiết kế VLXKN đối với công trình bắt buộc sử dụng VLXKN, không đảm bảo tỉ lệ VLXKN theo quy định hoặc không tuân thủ các quy định về sử dụng vật liệu cho công trình.
Gạch không nung có nhiều ưu điểm
Gạch không nung là loại vật liệu xây dựng được tạo từ những phụ phẩm, phế thải hoặc các loại cốt liệu như mạt đá, cát, xi măng và một số thành phần phụ gia khác… thông qua quá trình tạo hình, đóng rắn mà không cần sử dụng đến nhiệt.
Độ bền của viên gạch không nung được gia tăng nhiều nhờ lực ép hoặc rung, hoặc cả ép lẫn rung lên viên gạch và thành phần kết dính của chúng.
Hiện nay, trên thị trường xây dựng có các loại gạch không nung phổ biến như gạch xỉ, gạch bê tông, gạch nhẹ chưng áp, gạch bê tông bọt khí. Ngoài ra còn có gạch rỗng và gạch đặc, tùy thuộc vào yêu cầu xây dựng của mỗi công trình mà chọn sử dụng cho phù hợp.
Ưu điểm đầu tiên của gạch không nung phải kể đến đó là nhẹ, bền, dễ thi công và khả năng cách âm, cách nhiệt tốt nên đem lại hiệu quả kinh tế tốt hơn các loại vật liệu nung truyền thống.
Ngoài ra, sử dụng vật liệu này trong xây dựng còn giúp tăng tuổi thọ công trình vì có độ bền cao, bề mặt nhẵn, mịn nên không cần tốn quá nhiều vữa khi thi công, giúp tiết kiệm chi phí. Việc sử dụng gạch không nung loại kích thước lớn giúp đẩy nhanh tiến độ xây dựng thay vì dùng từng viên gạch nhỏ theo kiểu cũ.
