Tàu Trung Quốc ‘ngụy trang’ liều lĩnh ở biển Đông

LTS: Các nhóm tàu của Trung Quốc, trong đó có tàu dân quân biển, tràn xuống biển Đông để thực hiện nhiều toan tính xâm lấn khác nhau của nước này. Ngư dân các nước đang bị uy hiếp nghiêm trọng khi phải đối mặt với các nhóm tàu Trung Quốc trên biển. Hồi tháng 6 - 2019, tàu Trung Quốc đâm chìm tàu ngư dân Philippines khiến 22 thuyền viên suýt tử nạn nếu không may mắn được tàu cá Việt Nam cứu. Trước đó, nhiều tàu cá của ngư dân Việt Nam cũng bị tàu Trung Quốc đâm, húc, chặn cướp hải sản.

Ngày 6-3, khi đang khai thác hải sản tại khu vực đảo Đá Lồi (quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam (VN)), năm ngư dân trên tàu QNg 90819 của ông Nguyễn Minh Hùng (thôn Châu Thuận Biển, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn) bị một tàu Trung Quốc (TQ) phun vòi rồng, truy đuổi. Trước sự hung hăng từ phía TQ, tàu của ông Hùng kéo ga bỏ chạy và va vào đá khiến tàu bị chìm.

Tấn công, cướp hải sản

Hai cha con ông Hùng và ba bạn biển bu bám trước mũi tàu suốt bốn giờ đồng hồ chờ tàu bạn ở cùng địa phương đến ứng cứu. Rất may cả năm ngư dân được cứu vớt kịp thời. Chứng kiến ngư dân VN chới với trên biển, tàu TQ không có động thái cứu hộ nào.

“Họ chỉ đứng đó chờ đến khi tàu của anh Trịnh Văn Hiền (trú cùng địa chỉ) đến cứu vớt. Sau khi chúng tôi lên tàu, một tàu khác cũng của TQ chạy tới xua đuổi chúng tôi nhiều giờ nữa” - ông Hùng kể.

12 ngày sau trận rượt đuổi ấy, năm ngư dân được trở về với vợ con, còn chiếc tàu cùng tài sản hơn 3 tỉ đồng nằm lại giữa biển. Tài sản hai vợ chồng vay mượn, tích góp bao nhiêu năm mất sạch.

Trưa 2-6, 10 ngư dân đang nghỉ trưa trên tàu cá QNa 91441 TS do ngư dân Trần Văn Nhân (ngụ xã Tam Quang, huyện Núi Thành, Quảng Nam) làm thuyền trưởng, đang neo đậu tại vùng biển thuộc đảo Tri Tôn, quần đảo Hoàng Sa. Một tàu treo cờ TQ thả bo bo cùng một nhóm người áp sát tàu cá này của ngư dân VN. Họ dùng roi điện khống chế và cướp hơn 2 tấn mực khô. “Chúng yêu cầu mở hết hầm kiểm tra và cẩu mực đưa lên bo bo chở về tàu của chúng. Chúng còn tuyên bố: “Lần này chứ lần sau thì cắt lưới, lấy hết đồ chở về TQ nộp phạt”” - anh Nhân nhớ lại.

Gương mặt thất thần của anh Trần Văn Nhân (trái) và bạn tàu sau chuyến biển bị cướp sạch mực vào tháng 6-2019. Ảnh: THANH NHẬT

Liều lĩnh đâm húc rồi bỏ mặc

Đến bây giờ, những người trong cuộc và ngư dân VN ắt hẳn chưa thể nào quên sự kiện tàu cá ĐNa 90152 TS của bà Huỳnh Thị Như Hoa (ngụ quận Thanh Khê, Đà Nẵng) cùng 10 ngư dân bị một tàu thép khổng lồ của TQ rượt đuổi, đâm chìm vào tháng 5-2014. Nơi xảy ra vụ việc cách giàn khoan Hải Dương 981 (HD981) của TQ, hạ đặt trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của VN năm 2014.

Cảnh tượng khủng khiếp đó, đến giờ ông Lê Văn Chiến (ngư dân phường Xuân Hà, quận Thanh Khê) có nhắm mắt cũng còn ám ảnh. Cầm lái con tàu lưới vây 500 CV cách ĐNa 90152 TS không xa, ông Chiến nhớ như in thời điểm hàng chục tàu vỏ thép gắn cờ TQ vây ráp, xua đuổi các tàu cá VN ra xa khỏi giàn khoan HD981.

“Lúc đó có tàu ĐNa 90152 TS cùng một tàu khác của ta bị đuổi chạy song song. Bất ngờ một tàu thép TQ tăng tốc, tách hai tàu của ta ra rồi đâm thẳng vào đuôi tàu ĐNa 90152 TS khiến nó quay ngang 90 độ. Từ xa nhưng tiếng la hét của anh em trên ĐNa 90152 TS nghe rõ lắm. Thế mà nó (tàu TQ - PV) không tha, nó đâm thêm cú nữa vào mạn trái tàu này cho chìm luôn, anh em trên đó nhảy hết xuống biển” - ông Chiến kể với chúng tôi.

Vượt qua nỗi bàng hoàng và tự nhủ phải cứu các đồng đội, ông Chiến bẻ lái và hô hào cùng tám tàu cá khác của VN tiến lại tạo thành vòng ngoài vây lấy ĐNa 90152 TS. Ở vòng trong, các tàu cá lần lượt thả thúng chai, phao cứu nạn để những người dưới nước bám vào, trèo lên. Một tàu cá ném dây thừng xuống để buộc vào ĐNa 90152 TS nhằm hỗ trợ lai dắt tàu. Lúc này ĐNa 90152 TS còn mỗi mũi tàu nhô lên khỏi mặt nước khoảng 1 m. Hàng chục tàu TQ tiếp tục bủa vây nhưng đội tàu do ông Chiến chỉ huy xé vòng vây, hướng thẳng đất liền.

Tàu cá ĐNa 90152 bị tàu Trung Quốc đâm chìm tháng 5-2014 tại nhà trưng bày Hoàng Sa. Ảnh: TẤN VIỆT

Tàu Trung Quốc ngụy trang, ăn vạ

Ông Đặng Văn Nhân, người cầm lái tàu ĐNa 90152 TS, cho hay tàu TQ thường ngụy trang là tàu cá. Các tàu này có thân thép và cắm cờ TQ. “Khi bị đâm, chúng tôi chỉ nhìn thấy một người trên tàu TQ. Ông ta ném một chai thủy tinh vào tàu chúng tôi. Cạnh ông ta không có ai khác” - ông Nhân kể.

Theo ngư dân Nguyễn Tấn Thành (39 tuổi, Quảng Ngãi), tàu cá của TQ hầu hết là những con tàu sắt to lớn gấp 3-4 lần tàu cá VN và ít khi thấy các tàu này đánh bắt thật sự. “Biển của mình thì mình làm. Mình đâu có xâm phạm lãnh hải phía TQ đâu, sao phải chùn bước trước sự uy hiếp của tàu TQ!” - anh Nhân nói chắc nịch.

Vạch mặt kiểu “ăn vạ” của các tàu TQ, ngư dân Lê Văn Chiến (quận Thanh Khê, Đà Nẵng) bức xúc nói: “Các tàu TQ có sẵn kịch bản để có thể từ “bị cáo” thành “bị hại”. Bình thường, các tàu TQ bằng công suất lớn hơn sẽ truy đuổi tàu của ta. Chạy được một đoạn, nó sẽ lựa thế vượt lên, tạt đầu rồi bất ngờ giảm tốc độ để tàu mình thắng không kịp là tự đâm vào tàu nó. Mình tàu gỗ nên hư hỏng nặng hơn hết. Rồi nó lu loa lên là tàu mình đâm tàu nó. Vì vậy, mỗi khi tàu TQ truy đuổi thì tàu VN nên chạy vòng tròn để tránh bị tạt đầu. Bởi tàu gỗ VN nhỏ hơn thì vòng cua cũng nhỏ hơn, khi bẻ lái sẽ nhanh hơn tàu sắt TQ”.

GIẢI PHÁP TỪ CÁC CHUYÊN GIA Cần khiếu nại lên Tổ chức Hàng hải Quốc tế Các nước bị tổn hại nên khiếu nại lên Tổ chức Hàng hải Quốc tế (gọi tắt là IMO, một cơ quan chuyên môn của Liên Hiệp Quốc có trụ sở tại London, Anh; có chức năng tập trung vào an toàn, an ninh và tác động môi trường của hàng hải quốc tế - PV), yêu cầu các cuộc điều tra chung dựa theo quy định UNCLOS. Từ đó họ có thể lên tiếng cáo buộc TQ vi phạm các quy định về việc va chạm tàu trên biển. GS JAMES KRASKA, chuyên gia cao cấp về luật  và chính sách biển tại Trung tâm nghiên cứu luật quốc tế Stockton, ĐH Hải chiến Mỹ Khi đâm va phải thực hiện nghĩa vụ cứu nạn Trong khu vực biển Đông, hầu như chỉ có tàu TQ đâm va vào tàu nước khác. Tôi không rõ đây có phải là chủ trương của nhà nước TQ hay không nhưng nếu có thì sẽ cực kỳ nguy hiểm. Các nước cần giáo dục ngư dân của mình để tránh các trường hợp đâm va. Khi đã xảy ra đâm va, tàu thuyền phải thực hiện nghĩa vụ cứu trợ người bị nạn. Các tàu cá hoạt động trên biển phải bật các thiết bị giám sát hành trình và các công cụ khác, thí dụ đèn chiếu sáng để thông báo cho các tàu thuyền khác về vị trí của mình. Thiết bị giám sát hành trình ngoài việc tránh đâm va còn giúp các nước quản lý tốt đội tàu đánh cá của mình, chống đánh bắt cá trái luật, không thông báo và không được quản lý (IUU). PGS-TS VŨ THANH CA, ĐH Tài nguyên - Môi trường Hà Nội, nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế và khoa học công nghệ, Tổng cục Biển và Hải đảo VN Nắm chắc luật pháp quốc tế Để ứng phó phù hợp với tàu TQ còn phải hiểu luật pháp quốc tế. Ngày 10-2-2015, khi điều khiển tàu SAR 412 đến ứng cứu tàu BĐ 95427 TS mắc cạn, có nguy cơ bị chìm tại vùng biển gần đảo Tri Tôn, quần đảo Hoàng Sa của VN, tàu chúng tôi bị một tàu hải cảnh, một tàu hải quân và một máy bay của TQ quấy rối. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn kiên quyết nói: “Đây là tàu cứu nạn VN, các ông không được cản trở và không có quyền cản trở”. Phía TQ tiếp tục mở súng ống trên tàu ra đe dọa nhưng chúng tôi vẫn quyết định cho hạ xuồng cứu hộ cứu các ngư dân. Ông PHAN XUÂN SƠN, cựu thuyền trưởng tàu  cứu nạn SAR 412, Trung tâm Phối hợp tìm kiếm cứu nạn hàng hải khu vực II Đà Nẵng, Cục Hàng hải VN Trang bị kỹ lưỡng cho các tàu khi ra khơi Cần đúc kết kinh nghiệm thực tế từ những trường hợp các phương tiện đánh bắt và tuần tra, không chỉ ở VN và còn các quốc gia khác, từng bị các tàu TQ thuộc các lực lượng phi quân sự, dân quân biển quấy rối hay cố ý va chạm. Từ đó hiểu rõ chiến thuật và cách thức khiêu khích, tấn công của tàu TQ để tìm đối sách phù hợp. Thêm nữa, các phương tiện đánh bắt và tuần tra cần được trang bị kỹ lưỡng bao gồm gia tăng trọng tải, độ dày vỏ tàu cũng như lắp đặt các thiết bị cảnh báo, cảnh cáo cũng như chống va chạm đủ mạnh để có thể đáp trả hữu hiệu những động thái kém thân thiện từ các lực lượng TQ. CHÂU HUY NGỌC, SCIS ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM ĐỖ THIỆN ghi