Hôm qua (3-7), sau ba ngày nghị án kéo dài, TAND tỉnh Bình Phước đã tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm vụ bà Nguyễn Thị Ước (ngụ huyện Chơn Thành, Bình Phước) bị truy tố về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Tòa yêu cầu điều tra, xét xử lại vụ án vì cho rằng cấp sơ thẩm vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.
Trước đó, TAND huyện Chơn Thành đã tuyên phạt bà Ước 10 năm tù, buộc phải trả cho bà Lê Thị Bông 200 triệu đồng, bà Bông phải trả lại giấy đỏ cho bà Ước. Bà Ước kháng cáo kêu oan vì cho rằng bản chất vụ việc chỉ là quan hệ dân sự và ngay từ quá trình điều tra đã vi phạm tố tụng.
Chuyện “oan gia ngõ hẹp” và dấu hiệu oan
Bà Ước từng bị truy tố và xử oan về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và đã được TAND huyện Chơn Thành xin lỗi, bồi thường oan từ 10 năm trước. Sau đó từ một quan hệ vay mượn, bà lại bị khởi tố về tội lạm dụng chiếm đoạt tài sản. Điều đáng nói là điều tra viên (ĐTV) từng làm oan bà Ước trước đây nay trong vụ án này lại tiếp tục điều tra bà. Vì vậy, bà Ước cho rằng ĐTV khó có thể đảm bảo tính khách quan, vô tư khi tiến hành tố tụng.
Bị cáo đang trao đổi với luật sư. Ảnh: T.TÙNG
Theo hồ sơ, tháng 8-2011, bà Ước vay của bà Bông 200 triệu đồng, thế chấp bằng giấy đỏ đất của mình với thỏa thuận mỗi tháng trả lãi 12 triệu đồng. Bà Ước ký tên nhưng con trai bà Bông là người viết giấy vay tiền. Sau khi nhờ người lấy lại giấy đỏ không thành, bà Ước đã làm thủ tục cấp lại giấy đỏ theo diện mất giấy nhưng bà Bông phát hiện và tố cáo, từ đó bà Ước bị khởi tố và cấp sơ thẩm xử tù như đã nói.
Vụ án này báo Pháp Luật TP.HCM từng có nhiều bài phân tích, trong đó khẳng định việc CQĐT Công an huyện Chơn Thành phân công ĐTV đã từng làm oan bị cáo nay lại điều tra trong vụ này là không đảm bảo khách quan, dễ dẫn đến oan, sai vì đã có định kiến từ trước.
Về nội dung, báo cho rằng bà Ước có gian dối thì cũng không phải gian dối với bà Bông mà gian dối với cơ quan nhà nước. Chỉ khi nào bà Ước có ý định chiếm đoạt số tiền đã vay của bà Bông bằng thủ đoạn gian dối như sửa chữa giấy tờ vay, làm giấy tờ giả có nội dung đã trả tiền bà Bông hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt số tiền đã vay... thì hành vi của bà Ước mới cấu thành tội như đã truy tố. Còn giấy đỏ hay bất cứ tài sản thế chấp nào cũng chỉ là để bảo đảm cho khoản tiền vay chứ không thể thay thế được khoản tiền vay. Quan hệ vay mượn có thế chấp muốn truy tố xét xử về tội lạm dụng thì việc đầu tiên cơ quan tố tụng phải chứng minh bị cáo có ý định chiếm đoạt rồi hãy xem xét đến thủ đoạn chiếm đoạt...
Không phải tội phạm vì không có thiệt hại
Tại phiên xử phúc thẩm ngày 30-6, đại diện VKSND tỉnh Bình Phước đã đề nghị tòa không chấp nhận kháng cáo kêu oan của bà Ước. Viện đề nghị tòa tuyên y án sơ thẩm vì cho rằng hành vi chiếm đoạt của bị cáo đã hoàn thành kể từ thời điểm tố cáo bà Bông làm giả giấy mượn nợ.
Tuy nhiên, TAND tỉnh Bình Phước nhận định bản án sơ thẩm có nhiều vi phạm cả tố tụng lẫn nội dung như lập luận của luật sư bào chữa cho bị cáo. Về tố tụng, cấp sơ thẩm đã vi phạm khi để ĐTV từng làm oan bà Ước gần 10 năm trước nay lại điều tra bà trong vụ án này là không đảm bảo tính vô tư, khách quan. Hồ sơ thể hiện phó thủ trưởng cơ quan điều tra ký quyết định khởi tố vụ án (không có văn bản ủy quyền) là vượt thẩm quyền theo BLTTHS. Cơ quan tố tụng không tống đạt các kết luận tố tụng để bị cáo có ý kiến là vi phạm, ảnh hưởng đến quyền lợi của bị cáo Ước.
Về nội dung, cấp sơ thẩm chưa làm rõ có việc vay mượn giữa bị cáo và bà Bông hay không. Vấn đề chứng minh thiệt hại trong vụ án cũng phải được làm rõ nhưng hồ sơ thể hiện chưa rõ có thiệt hại xảy ra. Tại tòa, người bị hại cũng cho rằng mình không bị thiệt hại, trong khi cấu thành tội danh này là cấu thành vật chất, tức phải có thiệt hại thực tế xảy ra. Lời khai của bốn nhân chứng có nhiều mâu thuẫn, nhân chứng cũng không ai chứng kiến việc giao nhận tiền giữa bị cáo và bà Bông, không xác định được mệnh giá các loại tiền. Bốn nhân chứng trong vụ án đều là con và họ hàng với bà Bông, trong đó hai nhân chứng có mâu thuẫn sâu sắc với bị cáo.
Theo HĐXX, tòa sơ thẩm nhận định hành vi của bị cáo là gian dối nhưng không đánh giá được sự gian dối và chứng minh được có thiệt hại, trong khi đây là hai vấn đề mấu chốt của vụ án. Tòa cho rằng những vi phạm trên không thể bổ sung tại phiên phúc thẩm được nên yêu cầu phải điều tra, xét xử lại từ đầu. Vì vậy, tòa chưa xét kháng cáo kêu oan của bị cáo.
