Tượng voi trong Thảo Cầm Viên: Kỷ vật ngoại giao và không gian văn hóa

Chiều 22-6, Tổng Lãnh sự quán Vương quốc Thái Lan tại TP.HCM đã bàn giao Dự án cải tạo cảnh quan và trùng tu tượng voi Hoàng gia cho Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Dự án được thực hiện từ tháng 5-2011 đến nay. Dự án nhằm gìn giữ công trình nghệ thuật và cũng là biểu tượng cho tình hữu nghị Việt Nam - Thái Lan, đồng thời tôn tạo cảnh quan xung quanh tượng đài. Đặc biệt, phần tượng voi bằng đồng được các chuyên gia mỹ thuật từ Ủy ban Mỹ Thuật Thái Lan đánh bóng lại với chất liệu đặc biệt dành riêng cho tượng.

Một sự kiện ngoại giao của Đông Dương

Tượng voi đồng sau khi đã được trùng tu chiều 22-6. Ảnh: QUỲNH TRANG

Vườn Bách Thảo (nay là Thảo Cầm Viên) và Công viên Tao Đàn là hai công viên đầu tiên ở Sài Gòn. Trong đó vườn Bách Thảo là khu công viên lớn nhất với diện tích 12 ha. Vườn Bách Thảo từng được xem là “khu vườn có bộ sưu tập thảo mộc và muông thú phong phú nhất ở Viễn Đông”. Vườn đã nhận được rất nhiều quà tặng là các loài cây, các loài thú quý hiếm từ nhiều quốc gia. Đặc biệt, quà tặng quan trọng là tượng voi của Đức vua Thái Lan Paramindr Maha Pradjahipok (tức Rama VII) tặng sau chuyến thăm Sài Gòn vào năm 1930.

Năm 1934, Bộ Ngoại giao Thái Lan đã gửi bản thiết kế, dự toán sơ bộ và bốn bức ảnh minh họa tượng voi đồng sẽ tặng cho Việt Nam với chiều cao của bức tượng là 1,5 m, trọng lượng ước tính trên một tấn và được đặt trên bệ cao 1,6 m. Toàn quyền Đông Dương lúc bấy giờ đã yêu cầu thống đốc Nam Kỳ lựa chọn một địa điểm rộng rãi để đặt tượng. Hội đồng Chính quyền Sài Gòn - khu vực Chợ Lớn họp để thảo luận về các địa điểm đặt tượng. Cuối cùng hội đồng quyết định dựng tượng ở phía trước Đài tưởng niệm (nay là đền vua Hùng) bên trong vườn Bách Thảo.

Vào ngày 30-10-1935, tượng voi đồng được chuyển từ Bangkok đến cảng Nhà Rồng. Tượng là tác phẩm tiêu biểu cho nền thủ công tinh xảo của Thái Lan. Bốn mặt xung quanh bệ đính bốn bảng đồng với dòng chữ “Đức hoàng đế Paramidr Maha Prajadhipok vua nước Xiêm đã tặng để làm kỷ niệm trong việc ngài ngự qua bên nước Indo Chine lần đầu. Ngự lên tại Sài Gòn ngày 14 April 1930” bằng bốn thứ tiếng Việt, Thái, Pháp và Anh.

Chụp ảnh kỷ niệm với tượng voi

Ngoài những con vật lạ thì tượng voi đồng cũng là tâm điểm thăm quan, chụp ảnh của du khách đến Thảo Cầm Viên. Nhiều cô bé, cậu bé ngày xưa nay đã là những ông bố, bà mẹ khi lần giở những tấm ảnh cũ đã chia sẻ trên trang nhật ký cá nhân (blog) của mình những kỷ niệm, ký ức tuyệt vời về tượng voi này.

Có thể nói tượng voi Hoàng gia là một công trình nghệ thuật mang ý nghĩa biểu tượng cho tình hữu nghị Việt Nam - Thái Lan; nhưng hơn cả tượng voi là nơi lưu giữ kỷ niệm của nhiều tuổi thơ lớn lên ở Sài Gòn hay được từng một lần ghé qua Sở thú Sài Gòn chụp ảnh…

QUỲNH TRANG