Theo đài CNN, trái phiếu kho bạc Mỹ được nhiều người coi là một trong những khoản đầu tư an toàn nhất trên thế giới. Tuy nhiên, các khoản đầu tư này có thể khiến Trung Quốc (TQ) và Nhật gặp rủi ro nếu các cuộc đàm phán về trần nợ công Mỹ không đạt được kết quả khả quan trong thời gian tới.
 |
Trung Quốc và Nhật chiếm hơn 1/4 trái phiếu kho bạc của Mỹ do nước ngoài nắm giữ. Ảnh: GETTY IMAGES |
Những chủ nợ lớn
Nhật và TQ là những chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Mỹ. Hai nước giữ khoảng 2.000 tỉ USD, chiếm hơn 1/4 trong số 7.600 tỉ USD trái phiếu kho bạc của Mỹ do nước ngoài nắm giữ.
Bắc Kinh bắt đầu tăng cường mua trái phiếu kho bạc Mỹ vào năm 2000. Khi đó, Mỹ tích cực ủng hộ TQ gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), giúp ngành xuất khẩu của nước này bước vào giai đoạn bùng nổ.
Việc có được một lượng lớn ngoại tệ trong thời gian ngắn buộc TQ phải tìm nơi an toàn để cất giữ. Bắc Kinh sau đó đã chọn trái phiếu Mỹ để thực hiện nhiệm vụ này. TQ từng giữ vị trí chủ nợ lớn nhất của Mỹ trong hơn một thập niên. Vào năm 2013, TQ giữ 1.300 tỉ USD nợ chính phủ của Mỹ.
Tuy nhiên, căng thẳng leo thang giữa Bắc Kinh và Washington dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã khiến TQ giảm tỷ lệ nắm giữ nợ chính phủ của Mỹ vào năm 2019. Cũng trong năm 2019, Nhật đã vượt qua TQ để trở thành chủ nợ lớn nhất của Mỹ.
Tokyo hiện nắm giữ 1,100 tỉ USD trái phiếu kho bạc Mỹ, lớn hơn so với mức 870 tỉ USD của TQ. Tuy nhiên, việc nắm giữ lượng lớn trái phiếu kho bạc Mỹ đồng nghĩa với việc hai nước này phải đối mặt với rủi ro cao, trong trường hợp kịch bản vỡ nợ của Mỹ xảy ra.
Ông Josh Lipsky và ông Phillip Meng - các chuyên gia tại Trung tâm Địa kinh tế thuộc Hội đồng Đại Tây Dương (Mỹ) - cho biết: “Việc Nhật và TQ nắm giữ lượng lớn trái phiếu kho bạc của Mỹ có thể gây tổn hại cho họ nếu giá trị của trái phiếu kho bạc giảm mạnh”.
Giá trị trái phiếu kho bạc Mỹ giảm sẽ dẫn đến dự trữ ngoại hối của Nhật và TQ giảm. Điều đó đồng nghĩa với việc hai nước sẽ có ít tiền hơn để thanh toán cho các mặt hàng nhập khẩu thiết yếu, thanh toán các khoản nợ nước ngoài hoặc hỗ trợ đồng tiền của họ.
Tuy nhiên, rủi ro thực sự không phải là ở việc Mỹ vỡ nợ, mà từ sự suy thoái của nền kinh tế Mỹ và kinh tế toàn cầu do việc Mỹ vỡ nợ gây ra.
“Đó là mối quan ngại nghiêm trọng đối với tất cả quốc gia, nhưng lại là rủi ro đặc biệt đối với sự phục hồi kinh tế của TQ” - ông Lipsky và ông Meng nhận định.
 |
Xuất khẩu được xem là một trong những trụ cột của nền kinh tế Trung Quốc. Ảnh: REUTERS |
Sau khi dỡ bỏ các hạn chế do đại dịch vào cuối năm 2022, nền kinh tế TQ có dấu hiệu bùng nổ nhưng sau đó lại đi xuống. Theo CNN, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang gặp khó khăn khi tiêu dùng, đầu tư và sản lượng công nghiệp đều có dấu hiệu chậm lại, áp lực lạm phát tăng và tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt trong tháng 4.
Trong khi đó, Nhật vừa mới có hiệu thoát khỏi tình trạng trì trệ và giảm phát. Do vậy, việc kinh tế thế giới suy thoái có thể giáng một đòn mạnh vào quốc gia Đông Bắc Á này.
Quan ngại và giải pháp
Ngày 19-5, Thống đốc Ngân hàng Nhật Kazuo Ueda đã bày tỏ lo ngại về việc Mỹ vỡ nợ. Ông cảnh báo rằng việc Mỹ vỡ nợ sẽ gây ra tình trạng hỗn loạn ở nhiều thị trường khác nhau và gây hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế toàn cầu.
“Ngân hàng Nhật sẽ cố gắng duy trì sự ổn định của thị trường, dựa trên cam kết phản ứng linh hoạt với sự phát triển kinh tế, giá cả và tài chính” - ông Ueda nói với quốc hội, theo hãng tin Reuters.
Bắc Kinh cho đến nay vẫn chưa lên tiếng nhiều về vấn đề này. Ngày 23-5, Bộ Ngoại giao TQ cho biết họ hy vọng Mỹ sẽ “áp dụng các chính sách tài khóa và tiền tệ có trách nhiệm” và “kiềm chế không chuyển rủi ro” sang thế giới.
Đầu tháng 5, Tân Hoa xã đã có bài viết về “mối quan hệ cộng sinh” giữa các quốc gia thông qua thị trường trái phiếu Mỹ. “Nếu Mỹ không trả được nợ, điều đó không chỉ làm mất uy tín của Mỹ mà còn mang lại tổn thất tài chính thực sự cho TQ” - bài viết nhận định.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cảnh báo cơ quan này chỉ có thể chi trả các hóa đơn của chính phủ cho đến hết ngày 1-6, nếu trần nợ công không được nâng lên. Bà cũng cảnh báo Mỹ có thể phải đối mặt với tình trạng vỡ nợ. Tuy nhiên, theo CNN, ngay cả khi chính phủ Mỹ hết tiền và không thể thanh toán các hóa đơn, khả năng vỡ nợ vẫn ở mức thấp.
Một số nhà lập pháp Mỹ đã đề xuất ưu tiên thanh toán lãi trái phiếu cho những trái chủ lớn nhất. Ông Alex Capri - giảng viên cao cấp tại Trường Kinh doanh thuộc Đại học Quốc gia Singapore - cho rằng đề xuất này có thể được thực hiện thông qua việc tận dụng chi phí của các nghĩa vụ chính phủ khác, như thanh toán lương hưu và trả lương cho nhân viên.
 |
Bảng điện tử hiển thị các chỉ số của Sở giao dịch chứng khoán Tokyo. Ảnh: AFP |
Và nếu không có giải pháp thay thế rõ ràng nào được đưa ra, để đối phó với sự biến động của thị trường, các nhà đầu tư như TQ và Nhật có thể đổi các trái phiếu có kỳ hạn ngắn để lấy các trái phiếu có kỳ hạn dài hơn.
Về lâu dài, một số nhà phân tích cho rằng khả năng Mỹ vỡ nợ có thể thúc đẩy TQ đẩy nhanh nỗ lực tạo ra một hệ thống tài chính toàn cầu ít phụ thuộc vào đồng USD hơn.
