Ngày 28-12, VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng ban hành thông báo rút kinh nghiệm một vụ án hành chính về “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội”. Người khởi kiện là bà A với người bị kiện là BHXH tỉnh Đ.
Theo hồ sơ, bà A làm việc tại xí nghiệp V. Đến năm 1995, xí nghiệp cơ cấu lại, bà A xin nghỉ không lương để chờ bố trí công việc. Cuối tháng 12-2003, công ty V (xí nghiệp V trước đây) có văn bản hướng dẫn cho bà A đóng bảo hiểm kết nối một lần để đủ thời gian hưởng chế độ hưu trí. Bà A đồng ý và đã đóng tiền.
Sau đó, bà A được giải quyết hưởng chế độ hưu trí từ tháng 4-2004 theo quyết định của BHXH tỉnh Đ về việc hưởng chế độ hưu trí hàng tháng.
Năm 2021, BHXH tỉnh Đ thành lập Đoàn Kiểm tra truy thu cộng nối thời gian tham gia BHXH tại công ty V. Qua kiểm tra, xác định từ tháng 1-1995 đến tháng 12-2003, bà A không đóng BHXH cho đơn vị. Công ty V cũng không lập danh sách tham gia BHXH, BHXH tỉnh Đ cũng không thu BHXH trong thời gian này đối với bà A. Tuy nhiên, công ty V và BHXH tỉnh đã ký xác nhận bà A có đóng BHXH khoảng thời gian này để bà A được giải quyết hưởng chế độ hưu trí.
Vì vậy, BHXH tỉnh Đ đã điều chỉnh giảm thời gian tính hưởng BHXH của bà A và xác định bà A không đủ điều kiện để hưởng chế độ hưu trí.
Ngày 27-7-2022, BHXH tỉnh Đ ban hành quyết định chấm dứt hưởng chế độ hưu trí đối với bà A và thu hồi số tiền bà A đã hưởng không đúng quy định là hơn 587 triệu đồng để nộp vào Quỹ BHXH.
Bà A khiếu nại nhưng BHXH tỉnh Đ ra quyết định giải quyết khiếu nại cho rằng khiếu nại của bà A là không có cơ sở.
Vì vậy, tháng 11-2022, bà A khởi kiện yêu cầu tòa hủy cả 2 quyết định và buộc BHXH tỉnh Đ tiếp tục chi trả tiền hưu trí cho bà.
Xử sơ thẩm tháng 4-2023, TAND tỉnh Đ bác yêu cầu khởi kiện của bà A. Bà A kháng cáo và được HĐXX phúc thẩm chấp nhận kháng cáo, sửa bản án sơ thẩm theo hướng chấp nhận yêu cầu khởi kiện.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Theo VKSND Cấp cao tại Đà Nẵng, trong vụ án này, tòa án cấp sơ thẩm chưa xem xét, đánh giá hết các chứng cứ cần thiết phục vụ cho việc giải quyết vụ án (như sổ bảo hiểm xã hội, tờ khai, phiếu xác nhận quá trình tham gia BHXH, phiếu chứng nhận lương hưu, quyết định về việc hưởng chế độ hưu trí...).
Hồ sơ BHXH của bà A đã được những người có chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền ban hành thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định ký xác nhận trong nhiều thời điểm khác nhau tại các văn bản hồ sơ thủ tục để ra các quyết định hưởng chế độ BHXH. Các văn bản này là văn bản của cơ quan có thẩm quyền ban hành vào thời điểm người có thẩm quyền ký quyết định, nên đây là tài liệu, chứng cứ có giá trị pháp lý chứng minh, là sự thừa nhận mang tính pháp nhân, cụ thể là cơ quan BHXH và người sử dụng lao động là công ty V, thực hiện thủ tục chứ không phải xác nhận của cá nhân người ký.
Cạnh đó, việc lưu trữ hồ sơ và giữ nguồn tiền của người lao động và người sử dụng lao động đã đóng nộp đều do cơ quan BHXH thực hiện. Còn hồ sơ tại cơ quan sử dụng lao động đã được kiểm tra tại thời điểm xem xét ban hành quyết định chi trả BHXH. Nay đã qua 20 năm, công ty V đã có nhiều sự thay đổi nên trong trường hợp hồ sơ lưu trữ tại công ty qua nhiều năm không còn đầy đủ tài liệu thì lỗi không phải của bà A. Người lao động khi đã có sổ BHXH, có quyết định nghỉ việc và quyết định hưởng BHXH thì không còn trách nhiệm và nghĩa vụ lưu giữ các chứng từ, tài liệu nào khác mà sổ BHXH là cơ sở để giải quyết các chế độ BHXH. Do đó, quyết định của BHXH tỉnh Đ chấm dứt trả lương hưu cho bà A và truy thu số tiền đã chi trả cho bà A là không hợp lý, gây thiệt hại cho người lao động.
Tòa án cấp sơ thẩm căn cứ vào việc bà A không cung cấp được phiếu thu nộp tiền BHXH một lần và không tìm thấy hồ sơ lưu trữ tại công ty V, hồ sơ giải quyết chế độ hưu trí của bà A để làm căn cứ cho rằng việc xác nhận và lập hồ sơ hưởng chế độ hưu trí hàng tháng của bà A không đúng. Từ đó, quyết định không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà A là không khách quan, toàn diện, áp dụng không đúng pháp luật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi ích của đương sự.
Vì vậy, tòa án cấp phúc thẩm chấp nhận đề nghị của VKS, chấp nhận kháng cáo của người khởi kiện, sửa bản án sơ thẩm chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà A là có căn cứ, đúng pháp luật...
