Cơ quan CSĐT Bộ Công an vừa ban hành Kết luận điều tra vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại CTCP Tập đoàn Tân Hoàng Minh (Tập đoàn Tân Hoàng Minh).
CQĐT đề nghị truy tố 15 bị can về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong đó có bị can Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh và loạt lãnh đạo khác của tập đoàn này.
Đáng chú ý, CQĐT thu hồi toàn bộ số tiền bị chiếm đoạt hơn 8.000 tỉ đồng để khắc phục hậu quả vụ án, đảm bảo thi hành án, hoàn trả cho bị hại.
"Toàn bộ tiền chiếm đoạt đã bị thu hồi, vậy nếu bị hại có yêu cầu thì có được hoàn trả số tiền bị thiệt hại không?" là vấn đề nhiều người thắc mắc.
Theo Điều 89 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2021), tiền được xem là vật chứng có giá trị chứng minh tội phạm. Vì vậy, việc bảo quản vật chứng phải tuân thủ nghiêm ngặt. Trước khi giao trả tiền, các cơ quan tiến hành tố tụng, toà án phải thực hiện các các bước theo trình tự phù hợp quy định pháp luật; người bị hại cũng cần phối hợp với các cơ quan hữu quan để đảm bảo cho việc khắc phục được thuận lợi và nhanh chóng. Như đã đề cập, việc quyết định hoàn trả tiền thu hồi được sẽ tuỳ thuộc vào đánh giá tính chất, mức độ phức tạp của vụ án và các quy định liên quan.
Có một số vụ án chỉ có một bị hại, người có hành vi vi phạm thực hiện một cách đơn lẻ và CQĐT đánh giá việc trả lại cho bị hại không ảnh hưởng đến kết quả điều tra, khi có đề nghị của bị hại thì CQĐT tiến hành giao trả tài sản (điểm b, khoản 3, Điều 106 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015.
Đối với vụ án Tân Hoàng Minh, CQĐT đã xác định được 6.600 người bị chiếm đoạt số tiền 8.800 tỷ đồng và đã thu hồi toàn bộ số tiền này để khắc phục hậu quả. Qua thông tin tích cực này, chắc chắn sẽ có nhiều người bị hại băn khoăn không biết số tiền bị thiệt hại có được hoàn trả ngay khi bị can giao nộp (giai đoạn điều tra) để khắc phục hay không? Tâm lý và mong muốn chung của bị hại là muốn nhận về ngay để bảo toàn tài sản.
Tuy nhiên, thực tế theo dõi việc tuân thủ quy định pháp luật, có thể đánh giá và phân loại các trường hợp và giai đoạn của vụ án mà bị hại được nhận lại tiền theo quyết định xử lý vật chứng. Cụ thể như sau:
Trường hợp thứ 1: Xử lý vật chứng khi vụ án được điều tra, truy tố và đưa ra xét xử
Khi thu hồi được tiền, Cơ quan chức năng chỉ bàn giao tài sản cho chủ sở hữu khi không thể bàn giao cho Kho bạc Nhà nước. Tuy nhiên, đối với vật chứng là tiền thì việc bàn giao cho Kho bạc chắc chắn thực hiện được mà không gặp bất cứ rào cản nào. Bên cạnh đó, vụ án đang trong giai đoạn điều tra thì chưa xác định được mỗi người bị hại sở hữu bao nhiêu, các tài liệu, chứng cứ chứng minh thiệt hại của họ. Vì vậy, cơ quan tiếp nhận số tiền thu hồi được sẽ chuyển về kho bạc nhà nước để bảo quản theo điểm b, khoản 1 điều 90 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015.
Khi vụ án hoàn tất quá trình điều tra và truy tố, số tiền thu hồi được phải chuyển sang Cơ quan Thi hành án trong giai đoạn xét xử để đảm bảo công tác thi hành án dân sự sau này (điểm đ, khoản 1 điều 90 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015). Khi đó, việc hoàn trả được thể hiện tại Bản án có hiệu lực. Các bị hại liên hệ với Cơ quan Thi hành án để nhận tiền.
Trường hợp thứ 2: Xử lý vật chứng khi vụ án bị đình chỉ theo quy định tại khoản 1, 3 Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015
(i) Vụ án bị đình chỉ ở giai đoạn điều tra thì cơ quan cảnh sát điều tra quyết định xử lý số tiền thu hồi được.
- (ii) Vụ án bị đình chỉ ở giai đoạn truy tố thì viện kiểm sát quyết định xử lý số tiền thu hồi được.
- (iii) Vụ án bị đình chỉ ở giai đoạn chuẩn bị xét xử thì chánh án quyết định xử lý số tiền thu hồi được.
(iv) Vụ án bị đình chỉ khi đã đưa ra xét xử thì Hội đồng xét xử sẽ quyết định xử lý số tiền thu hồi được.
Đối với trường hợp (iii) và (iv), khi có quyết định thì các bị hại nhận lại tiền thông qua thủ tục thi hành án dân sự.
