Vua hài Xuân Hinh và ký ức một thời... đi buôn vàng

Xuân Hinh, người vẫn được người hâm mộ gắn cho danh xưng “vua hài đất bắc” đang chuẩn bị cho liveshow của mình với tên gọi Kẻ chọc cười dân dã. Chương trình sẽ diễn ra vào ngày 5-10-2016 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Việt Nam (Hà Nội).

Nhân sự kiện này, anh đã dành cho Pháp Luật TP.HCM một buổi trò chuyện cởi mở về những ngày gian khó đã qua và những vinh quang mình đang được thụ hưởng từ nghề.

Thăng trầm nghề buôn

. Phóng viên: Xuất thân là dân quan họ, “bập” vào chèo và rồi lại gắn tên mình với những vai diễn hài có duyên, anh trải qua những lĩnh vực đó như thế nào?

+ Nghệ sĩ Xuân Hinh: Tôi công tác bảy năm tại đoàn quan họ Bắc Ninh. Hồi ấy chỉ nghĩ mình đi hát chứ ai dám nghĩ một ngày nào đó lại làm khán giả cười. Nhưng thấy Trường ĐH Sân khấu Điện ảnh lần đầu tiên tuyển sinh viên khoa Chèo, thế là khăn gói quả mướp ra học. Tính tôi nó thế. Không bao giờ thỏa mãn với cái mình đang có. Cứ phải thay đổi, mày mò, làm mới cả những cái đã cũ, đã làm mãi đi rồi. Chỉ có vợ là nhất định không thay thôi (Cười).

Càng học càng mê. Càng mê càng nghiện. Chèo nó ngấm vào tôi từ lâu rồi thì phải. Mẹ thì sợ tôi nghèo. Nghệ sĩ có ai giàu, chắc bà nghĩ thế. Nhưng tôi bảo: "Con muốn những người như u được nghe hát".

Xuân Hinh được biết đến là một diễn viên chèo tên tuổi của sân khấu Việt.

. Thế nhưng bây giờ chắc bà phải nghĩ khác, Xuân Hinh giờ cũng đâu có nghèo?

+ Bảy năm hát quan họ, chẳng giàu. Hình ảnh mà tôi nhớ mãi đó là một lần về xin mẹ 20.000 đồng. Bà không nói gì. Tôi biết bà không có tiền, chắc là không vay được nữa. Hôm sau, lúc tôi đã ra bến xe để về Hà Nội học, mẹ tôi tất tả chạy đến, trên vai là đôi quang gánh rỗng. Bà thở gấp vì vừa đi tận mãi trên chợ về. 20.000 đồng gói chặt trong chiếc túi vải giắt cạp quần. Bà vui vẻ kể: Từ sáng bà phải lội ao bèo rét căn cắt vớt cho được bốn gánh nặng, quẩy xuống tận chợ bán. Bốn lần đi rồi về như thế, được chẵn 20.000 đồng, đủ cho tôi đi Hà Nội.

Tôi ngồi trên xe về Hà Nội nuốt nước mắt ầng ậc vào trong. Thấy mình vô tích sự khi vẫn ăn bám mẹ. Đó cũng là lần cuối tôi xin mẹ tiền.

. Gia đình khó khăn như vậy, anh làm thế nào để có tiền trang trải cho cuộc sống của mình khi đó?

+ Tôi theo bạn bè tập tọng đi buôn. Cứ cuối tuần là ra xe đò ngược lên miền trên, đi buôn hai chiều. Thôi thì đủ cả, thượng vàng hạ cám từ quần áo, đồ dùng, kim chỉ cho người vùng cao, măng miến, mộc nhĩ, chó mèo, lợn gà xuôi xuống. Lúc ấy không ngại ngùng, xấu hổ gì cả, chỉ miễn sao có tiền đi học. Chuyến lãi bù chuyến lỗ. Rồi thì tôi biết buôn cả vàng: Vào rất sâu trong rừng, đổi áo quần, mắm muối cho dân để lấy vàng cám mà họ đãi được ở suối, mang về cho ông thợ kim hoàn ngay gần trường. Những bài học về việc phân biệt vàng thật - vàng giả đến tận bây giờ tôi còn thuộc đấy.

Buôn từ nhỏ đến to. Có những lần thuê cả một chiếc xe tải cà tàng chở măng, mộc nhĩ, nấm hương về xuôi bán. Xe về đến quê là 2 giờ sáng. Lái xe dừng ở đầu làng, chỗ nghĩa địa ấy. Mình tôi với 5-6 bao hàng to nặng đứng giữa đường. Lếch thếch lôi từng cái bao 50 kg vào tập kết ở nhà dân cách đó mấy trăm mét. Hì hục như thế giữa đêm khuya thanh vắng. Rồi gật gù nằm giữa mấy cái bao ấy mà trông kẻo mất. Đấy. Sự nghiệp đi buôn nó thăng trầm thế đấy.

Những màn giả gái của anh cũng gây ấn tượng với người xem.

Để khán giả cười, Xuân Hinh từng phải khóc

. Để có được thành công ngày hôm nay, anh đã phải cố gắng và nỗ lực như thế nào?

+ Nói về mình, tôi nghĩ đến hình ảnh con ong thợ. Tính tôi tỉ mẩn, cầu toàn. Tôi cứ lọ mọ, tìm tòi. Năm nào cũng phải có dăm thứ mới mẻ, lúc ấy mới tự tin được. Người cầu toàn là người vất vả. Tôi chọn vất vả như cái số kiếp của mình.

Ai xem tôi diễn cũng cười nhưng có lẽ người ta hiểu, để khán giả cười, Xuân Hinh không ít lần phải khóc. Không trăn trở sống chết với nghề, không lao tâm khổ tứ sao thành danh được. Những thứ không phải của mình sáng tạo ra, lại của thiên trả địa hết thôi. Mà người đời cười chê là vay mượn, dối trá.

. Liveshow tới đây của anh có rất nhiều gương mặt diễn viên hài đình đám, anh gửi gắm gì ở những khách mời đó?

+ Nếu dư dả thời gian tôi còn muốn mời nhiều nữa cơ, chứ không phải chỉ Thanh Thanh Hiền, Hồng Vân, Xuân Bắc, Vân Dung, Quang Thắng, Tùng Dương, Bằng Kiều, Hoài Thu, Thu Huyền, Xuân Nghĩa... Tôi muốn bữa tiệc 40 năm phải thịnh soạn, nhiều thế hệ cũng cất lên tiếng lòng của những nghệ sĩ vì quê hương, giữ gìn vốn quý dân tộc.

Các nghệ sĩ được mời đều là em, là cháu, có nghệ sĩ trẻ tuổi hơn cả con tôi. Nếu các em tỏa sáng, chẳng phải là điều đáng mừng sao. Lúc ấy, Xuân Hinh phải mừng là vẫn còn đủ nhiệt huyết để đứng chung sân khấu với họ đấy. 

Xuân Hinh trong lần nhận danh hiệu nghệ sĩ.

Thích được yêu quý mãi

. Với liveshow này của mình, anh mong mỏi điều gì?

+ Tôi muốn khẳng định nghệ thuật dân tộc là của quý, có người quý ít và có người quý nhiều nhưng chừng nào người Việt không còn thì nghệ thuật dân tộc mới mất đi được. Liveshow này là cố gắng của tôi và các cộng sự, dù chỉ là một chút thôi, để tiếp tục mang tới tình yêu nghệ thuật dân tộc cho các bạn trẻ. Chúng tôi sẽ cố gắng làm hay, đặc sắc, sáng tạo và bùng nổ với sự kết hợp tài tình giữa truyền thống và hiện đại để mang một hơi thở mới cho nghệ thuật dân tộc.

Không dám nói gì to tát nhưng chúng tôi cố gắng chăm chút cho từng tiết mục để mang tới một không gian hoàn toàn mới và cảm nhận mới về nghệ thuật dân tộc với những sáng tạo thoải mái và hết mình.

. Còn với tự mình thì sao, Xuân Hinh còn nguyện ước nào nữa không?

+ Tôi chỉ mong mình có sức khỏe mà diễn mãi, mang tiếng cười đến cho bà con vui. Cuộc sống bây giờ nhiều lo toan quá, nhiều chuyện khiến người ta nhăn trán, nhíu mày. Được cười lên sảng khoái chính là được sống vui, cho dù trong chốc lát. Mà thiên hạ, ai chả thích vui, ai chả yêu quý cái người mang lại niềm vui cho họ. Xuân Hinh thích được yêu quý mãi. 

. Xin cám ơn anh.