Cấp sổ hồng cho đất không giấy tờ - là một trong những điểm mới nổi bật của Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 1-1-2025) mà người dân đặc biệt quan tâm. So với Luật Đất đai 2013, luật mới đã mở rộng thời gian sử dụng đất trở về trước của các chủ thể để được xem xét cấp sổ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về những quy định liên quan đến việc cấp sổ hồng cho loại đất này, theo luật hiện hành và cả luật mới. Những loại giấy tờ nào được xác định là giấy tờ về quyền sử dụng đất? Khi nào thì được cấp sổ mới cho đất không giấy tờ?...
Như thế nào là đất không giấy tờ?
Trước khi quy định việc cấp sổ hồng cho đất không giấy tờ, Luật Đất đai 2013 hay Luật Đất đai 2024 luôn dành 1 Điều để quy định về việc cấp sổ hồng cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất.
Những giấy tờ này được xem là chứng thư pháp lý thể hiện hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư có quyền với đất mà mình đang sử dụng nhưng vì nhiều lý do mà chưa được cấp sổ.
Điều 100 Luật Đất đai 2013 quy định 7 nhóm giấy tờ về quyền sử dụng đất như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15-10-1993; giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa, nhà tình thương gắn liền với đất;…
Kế thừa, phát triển quy định trên, Điều 137 Luật Đất đai 2024 quy định 17 nhóm giấy tờ về quyền sử dụng đất. Có thể kể đến như: Giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất, gồm: Bằng khoán điền thổ; văn tự đoạn mãi bất động sản có chứng nhận của cơ quan thuộc chế độ cũ;…; giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính; sổ mục kê, sổ kiến điền lập trước ngày 18-12-1980 mà có tên người sử dụng đất;…
Khi không có những giấy tờ về quyền sử dụng đất được quy định nêu trên thì sẽ thuộc trường hợp đất không có giấy tờ.
Điều kiện cấp sổ hồng cho đất không giấy tờ trước 1-1-2025
Luật Đất đai 2013 đang có hiệu lực thi hành, vậy nên ở thời điểm hiện tại, người sử dụng đất sẽ áp dụng quy định tại luật này.
Theo đó, Điều 101 Luật Đất đai 2013 quy định hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất trước ngày 1-7-2014 mà không có các giấy tờ (quy định tại Điều 100 đã nêu ở trên) thì được cấp sổ hồng và không phải nộp tiền sử dụng đất nếu:
(i) Có hộ khẩu thường trú tại địa phương và trực tiếp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;
(ii) Được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận là người đã sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp.
Đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ nhưng đất đã được sử dụng ổn định từ trước ngày 1-7-2004 thì sẽ được cấp sổ hồng khi:
(i) Không vi phạm pháp luật về đất đai;
(ii) Được UBND cấp xã xác nhận là đất không có tranh chấp;
(iii) Phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt đối với nơi đã có quy hoạch.
Việc thực hiện cấp sổ, chi tiết về loại đất được công nhận được hướng dẫn chi tiết tại Điều 20 Nghị định 43/2014.
Điều kiện cấp sổ hồng cho đất không giấy tờ từ 1-1-2025
Như đã nói ở trên, việc cấp sổ hồng cho đất không giấy tờ theo Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 1-1-2025) đã có nhiều sự thay đổi.
Cụ thể, Điều 138 quy định về cấp sổ hồng đối với trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất mà không vi phạm pháp luật về đất đai, không thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền theo nhiều trường hợp.
Thứ nhất, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước ngày 18-12-1980, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp.
Thứ hai, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất từ ngày 18-12-1980 đến trước ngày 15-10-1993, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp.
Thứ ba, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất từ ngày 15-10-1993 đến trước ngày 1-7-2014 (Luật Đất đai 2013 chỉ xem xét trong trường hợp sử dụng đất trước 1-7-2004), nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp.
Thứ tư, hộ gia đình, cá nhân thuộc đối tượng được giao đất nông nghiệp đã sử dụng đất ở, đất phi nông nghiệp trước ngày 1-7-2014 mà không có các giấy tờ về đất được cấp sổ hồng khi có các điều kiện: (i) Có đăng ký thường trú tại địa phương thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; (ii) Được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp.
Thứ năm, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định vào mục đích thuộc nhóm đất nông nghiệp, nay được UBND cấp xã nơi có đất xác nhận không có tranh chấp thì được cấp sổ hồng theo hình thức Nhà nước giao đất không thu tiền sử dụng đất đối với diện tích đất đang sử dụng nhưng không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp cho cá nhân theo quy định.
Đáng chú ý, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất trong các trường hợp nêu trên mà không đủ điều kiện được cấp sổ thì được tạm thời sử dụng đất theo hiện trạng cho đến khi Nhà nước thu hồi đất và phải kê khai đăng ký đất đai theo quy định.
