Theo lời Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 13-6, ông hy vọng Triều Tiên sẽ có các bước đi và hoàn tất giải trừ hạt nhân trong vòng hai năm rưỡi tới.
“Chủ yếu sẽ diễn ra trong nhiệm kỳ tổng thống đầu (của Tổng thống Mỹ Donald Trump)” - ông Pompeo nói trong cuộc họp báo tại Seoul (Hàn Quốc), cho biết ông không có ý định bình luận về các cuộc gặp trong khuôn khổ thượng đỉnh Mỹ-Triều tại Singapore ngày 12-6.
Ông Pompeo ngày 13-6 từ Singapore bay sang Hàn Quốc để thông báo với chính phủ Hàn Quốc kết quả thượng đỉnh Mỹ-Triều cũng như gặp hai người đồng cấp Hàn Quốc và Nhật bàn hướng đi tiếp theo liên quan Triều Tiên.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (phải) được tướng Vincent K. Brooks - Chỉ huy lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc đón tại căn cứ không quân Osan khi ông từ Singapore sang Hàn Quốc ngày 13-6. Ảnh: AP
Tuyên bố chung thượng đỉnh không nêu chi tiết cách thức và thời gian Triều Tiên sẽ giải trừ thượng đỉnh khiến không ít nhà quan sát lo ngại. Sáng 13-6, truyền thông nhà nước Triều Tiên nói ông Trump đã có nhiều nhượng bộ với ông Kim nhưng không ghi vào tuyên bố chung, trong đó có chuyện đồng ý “về nguyên tắc giải trừ từng bước và hành động đồng thời” chứ không như yêu cầu trước đó của chính phủ Mỹ là phải giải trừ nhanh chóng.
Nhằm xóa tan lo ngại rằng hai bên Triều Tiên và Mỹ thông báo không thống nhất về kết quả thượng đỉnh, ông Pompeo nói: “Tôi tự tin Triều Tiên hiểu được chúng tôi chuẩn bị làm điều gì”.
Khi được hỏi tại sao những từ “có thể thẩm tra”, “không thể đảo ngược” không được đưa vào tuyên bố chung, ông Pompeo nói: “Tôi thấy câu hỏi này vừa xúc phạm vừa buồn cười vừa lố bịch”, rằng nhận thức này đã nằm trong từ “toàn diện”.
Trước thượng đỉnh, Bộ Ngoại giao Mỹ thường xuyên nhắc đi nhắc lại chính sách của mình là Triều Tiên phải “giải trừ hạt nhân toàn diện, có thể thẩm tra, không thể đảo ngược” trước khi được dỡ bỏ trừng phạt. Tuyên bố chung thượng đỉnh chỉ ghi Triều Tiên cam kết “giải trừ hạt nhân hoàn toàn”. Ông Pompeo tin chắc cuộc đối thoại tiếp theo với Triều Tiên sẽ diễn ra rất nhanh, kế hoạch là vào tuần tới.
“Ông Pompeo đã đúng rằng phần đáng kể của tiến trình giải trừ hạt nhân về kỹ thuật có thể diễn ra trong hai năm rưỡi, bao gồm đóng băng mọi hoạt động hạt nhân, tên lửa cũng như đóng cửa các cơ sở hạt nhân. Tuy nhiên, mọi cái còn tùy thuộc vào sự nghiêm túc của Triều Tiên trong chuyện giải trừ hạt nhân” - chuyên gia cấp cao về Triều Tiên Frank Aum tại Viện Hòa bình Mỹ nhận định với NPR.
Ông Pompeo đứng bên cạnh Tổng thống Trump trong lễ ký tuyên bố chung thượng đỉnh Mỹ-Triều ngày 12-6 tại Singapore. Ảnh: AFP
Theo chuyên gia Frank Aum, Mỹ sẽ không thể thẩm tra được một cách toàn diện rằng Triều Tiên có giải trừ hạt nhân hoàn toàn hay không: “Nước này có một hệ thống điểm thử và đường hầm dưới đất rộng, có thể được dùng giấu các vật liệu hạt nhân. Thậm chí khi thẩm tra, chúng ta có nghi ngờ Triều Tiên có đủ vật liệu cho 35 vũ khí hạt nhân mà họ nói chỉ 30 vũ khí thì chúng ta cũng không thể tìm được số vật liệu họ giấu đi”.
Trao đổi với NPR, nhà nghiên cứu cấp cao và là một chuyên gia Triều Tiên Joel Wit tại Trung tâm Stimson cho rằng với thời gian như vậy, “có thể giải trừ các phần chủ yếu của chương trình hạt nhân Triều Tiên. Chẳng hạn có thể họ sẽ từ bỏ vũ khí hạt nhân, có thể tìm thấy, thẩm tra và vô hiệu hóa một số cơ sở chính… Nhưng sẽ không thể giải trừ hay vô hiệu hóa toàn bộ cơ sở hạ tầng hạt nhân của họ hay chuyển đổi công việc của các nhà khoa học từ làm việc trong chương trình hạt nhân sang làm các công việc dân sự”.
Phát ngôn của ông Trump tại cuộc họp báo chiều 12-6 rằng Mỹ sẽ ngưng tập trận chung với Hàn Quốc đang khiến cả Bộ Quốc phòng Mỹ, Lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc, cũng như nhiều quan chức quân đội và chính phủ Hàn Quốc lo ngại. Ngày 13-6, sau khi về tới Mỹ, ông Trump viết trên Twitter rằng thượng đỉnh Mỹ-Triều đã mang lại cảm giác an toàn hơn cho mọi người so với trước khi ông nhậm chức tổng thống Mỹ. Rằng Triều Tiên không còn là mối đe dọa hạt nhân với Mỹ.
Tại cuộc họp báo, ông Pompeo minh định rằng Mỹ sẽ khôi phục các cuộc tập trận chung với Hàn Quốc nếu Triều Tiên chấm dứt thương lượng hay cảm thấy Triều Triên không thực lòng trong thương lượng. Ông Pompeo cho biết ông có mặt khi ông Trump nói điều này với ông Kim, rằng điều kiện để Mỹ ngưng tập trận chung với Hàn Quốc là các cuộc thương lượng tin cậy phải tiếp tục. Nếu Mỹ không còn tin tưởng sự chân thành của Triều Tiên trong thương lượng thì chuyện ngưng tập trận “sẽ không còn hiệu lực”.
Ông Pompeo hôm nay 14-6 sẽ bay sang Trung Quốc.
