Chiều 18-10, Thanh tra Chính phủ (TTCP) chính thức công bố thông báo Kết luận thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai, bảo vệ và phát triển rừng, bảo vệ môi trường, xây dựng đối với các dự án đầu tư trên bán đảo Sơn Trà.
Qua thanh tra thấy trong quản lý, sử dụng đất đai, bảo vệ và phát triển rừng, bảo vệ môi trường, đầu tư xây dựng đối với các dự án đầu tư tại bán đảo Sơn Trà đã có những khuyết điểm, vi phạm sau:
Chính quyền Đà Nẵng dính nhiều sai phạm
Bán đảo Sơn Trà là khu vực tổng hòa của hệ sinh thái rừng tự nhiên gắn liền biển và đô thị, có các yếu tố về cảnh quan môi trường, bảo tồn tự nhiên, với hệ sinh thái đa dạng, phong phú trong đó có loài quý hiếm thuộc Sách Đỏ, như voọc chà vá chân nâu…, có lợi thế về vị trí địa lý, tiềm năng phát triển du lịch và có tầm quan trọng đặc biệt về quốc phòng, an ninh.
Một dự án bỏ hoang tại bán đảo Sơn Trà. Ảnh: TẤN VIỆT
Nhưng đến thời điểm thanh tra, UBND TP Đà Nẵng chưa phê duyệt quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững Khu bảo tồn thiên nhiên Sơn Trà; các cơ quan, đơn vị chức năng chưa thực hiện điều tra, đánh giá tổng thể về đa dạng sinh học, chưa lập báo cáo hiện trạng đa dạng sinh học trên bán đảo Sơn Trà; chưa thực hiện báo cáo tình trạng loài thuộc danh mục nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ… gây khó khăn cho công tác quản lý, bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học trên bán đảo Sơn Trà.
Ngoài ra, UBND TP Đà Nẵng, các sở, ngành chức năng chưa thực hiện công tác xác định rõ các phân khu chức năng (phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, phân khu phục hồi sinh thái, phân khu dịch vụ - hành chính và vùng đệm) làm cơ sở cho việc quản lý, bảo vệ và phát triển rừng trên bán đảo Sơn Trà là chưa đúng quy định của Thủ tướng Chính phủ.
Theo TTCP, tại Quyết định số 6758 UBND TP Đà Nẵng phê duyệt quy hoạch rừng đặc dụng bán đảo Sơn Trà với diện tích là 2.591,1 ha, so với diện tích UBND TP trình và được Bộ NN&PTNT thẩm định là 3.871 ha thì đã cắt giảm 1.279,9 ha để đưa diện tích rừng này vào các dự án tại bán đảo Sơn Trà vi phạm quy định tại điểm c khoản 2 Điều 12 Nghị định số 23 của Chính phủ. Tuy nhiên, thực tế các dự án đều chưa triển khai nên diện tích rừng đặc dụng trên bán đảo Sơn Trà không có biến động nhiều.
Trong tổng số 18 dự án trên bán đảo Sơn Trà được UBND TP Đà Nẵng phê duyệt, chấp thuận: chín dự án có một phần diện tích là rừng tự nhiên với tổng diện tích là 163,32 ha nhưng chưa xác định trong phương án giao quản lý, bảo vệ rừng; hai dự án UBND TP Đà Nẵng có văn bản lấy ý kiến của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Quân khu 5 nhưng chỉ có một dự án Bộ Quốc phòng có ý kiến thống nhất, một dự án chưa có văn bản trả lời, nhưng UBND TP Đà Nẵng vẫn giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án.
Còn lại 16 dự án, UBND TP Đà Nẵng chưa có văn bản lấy ý kiến Bộ Quốc phòng; sau đó UBND TP Đà Nẵng không tổ chức rà soát để xử lý vi phạm. Qua rà soát, báo cáo của UBND TP Đà Nẵng, bước đầu xác định có bảy dự án được giao đất, cho thuê đất vi phạm về an ninh quốc phòng.
Giao đất, cho thuê đất đối với dự án Khu du lịch Bãi Bụt; Khu du lịch bãi Trẹm; Khu du lịch sinh thái kết hợp nuôi trồng thủy sản khi không có hồ sơ dự án đầu tư; không tổ chức thẩm tra báo cáo NCKT đối các dự án thuộc nhóm A (khu du lịch Bãi Bụt; tổ hợp khu du lịch – dịch vụ cao cấp Sơn Trà) là vi phạm quy định.
Không thẩm định về nhu cầu sử dụng đất đối với dự án Khu du lịch, dịch vụ ven biển và dịch vụ sinh thái cao cấp Hồ Xanh; Khu du lịch nghỉ dưỡng và biệt thự sinh thái cao cấp Ghềnh Đa – Mũi Nghê; Khu du lịch sinh thái biển kết hợp nuôi trồng thủy hải sản; Khu biệt thự Suối Đá hoặc có thẩm định nhưng không đầy đủ trình tự, thủ tục, vi phạm quy định.
Giao cho các đơn vị không có chức năng, thẩm quyền (Công ty Quản lý và Khai thác đất thuộc Sở TN&MT, Ban Quản lý dự án Sơn Trà-Điện Ngọc) ký hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất với Chủ đầu tư một số dự án, vi phạm quy định Luật Đất đai năm 2003.
Giao đất cho cá nhân (Chủ đầu tư) tại dự án Khu du lịch sinh thái Bãi Trẹm; Khu du lịch biển Đông mở rộng; Khu du lịch Bãi Rạng là không đúng đối tượng, không đúng thẩm quyền. Đến thời điểm thanh tra, UBND TP Đà Nẵng đã thu hồi dự án Khu du lịch Bãi Rạng, giao Trung tâm phát triển quỹ đất TP quản lý.
Ban hành Quyết định số 9154 ngày 27-12-2006 (áp dụng cho Công ty Quản lý và Khai thác đất Đà Nẵng), trong đó quy định thời gian thông báo công khai nội dung phiên đấu giá chưa đúng quy định.
Công ty Quản lý và Khai thác đất Đà Nẵng đã thông báo đấu giá trước 15 ngày; nội dung thông báo đấu giá thiếu thông tin về quy hoạch sử dụng đất chi tiết, mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất...; đưa ra đấu giá đất khi khu đất chưa được phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết, chưa đền bù giải phóng mặt bằng, không có phương án đấu giá được cấp có thẩm quyền phê duyệt là chưa đúng quy định.
Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các chủ đầu tư để thực hiện năm dự án trên bán đảo Sơn Trà với thời hạn sử dụng đất lâu dài vi phạm quy định Luật Đất đai năm 2003.
UBND TP Đà Nẵng phê duyệt quy hoạch chi tiết ba dự án chưa phù hợp với diện tích quy hoạch sử dụng đất được Chính phủ phê duyệt, vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 13 Luật Xây dựng năm 2003; phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng hai dự án không thuộc các trường hợp được điều chỉnh, vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 26 Luật Xây dựng năm 2003.
Bên cạnh đó, chưa phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường bổ sung, hoặc phê duyệt sau khi chủ đầu tư đã khởi công xây dựng là chưa đúng quy định; một số chủ đầu tư có đề nghị việc xả nước thải vào nguồn nước nhưng chưa được UBND TP Đà Nẵng giải quyết.
UBND TP Đà Nẵng còn cấp giấy chứng nhận đầu tư khi chủ đầu tư chưa lập báo cáo đánh giá tác động môi trường bổ sung; cho chủ đầu tư hưởng ưu đãi miễn tiền thuê đất, tiền thuế sử dụng đất từ năm 2004-2015 không đúng đối tượng; thực hiện chưa đầy đủ thủ tục thẩm tra để cấp giấy chứng nhận đầu tư đối với dự án có tổng vốn đầu tư trên 300 tỉ đồng và thuộc lĩnh vực kinh doanh có điều kiện.
Đà Nẵng còn thiếu kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm tại một số dự án đã có quyết định giao đất và nhận bàn giao mặt bằng nhưng chưa triển khai xây dựng, không có văn bản xin gia hạn; chưa xử lý, giải quyết việc xin gia hạn thời gian thực hiện dự án của một số chủ đầu tư, là chưa đúng quy định Luật Đất đai năm 2013 và Luật Đầu tư năm 2014.
Chuyển cơ quan điều tra 2 dự án
Không ban hành giá đất tại bán đảo Sơn Trà dẫn đến việc xác định tiền thu sử dụng đất, tiền thuê đất gặp nhiều khó khăn; chưa thực hiện đầy đủ quy trình theo quy định về xác định giá đất; không lấy ý kiến hoặc không xem xét ý kiến của các sở ban, ngành mà chỉ căn cứ ý kiến của chủ tịch và các phó chủ tịch thành phố tại các cuộc họp; xác định sai thời điểm tính giá đất để thu tiền sử dụng đất; cho hưởng ưu đãi, giảm 10% tiền sử dụng đất... tại một số dự án không đúng quy định; xác định, thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi chưa có quyết định giao đất, cho thuê đất; không tính, thu tiền phạt chậm nộp tiền sử dụng đất... là không đúng quy định.
Lô L09 không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất. Ảnh: TẤN VIỆT
Xác định tiền chuyển quyền sử dụng đất dự án Khu du lịch sinh thái biển, biệt thự cao cấp Ghềnh Bàn - Bãi Đa, diện tích đất thấp hơn so quy hoạch chi tiết xây dựng TL 1/500 là 13.679 m2.
Giao đất, cho thuê đất Lô L09 thuộc dự án Khu biệt thự Suối Đá không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định tại Điều 58 Luật Đất đai năm 2003, Điều 61 Nghị định số 181; điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng dự án Khu biệt thự Suối Đá chưa đúng quy định, nếu tính theo giá đất giao có thu tiền sử dụng đất là 2.500.000 đồng/m2 làm giảm tiền sử dụng đất phải nộp NSNN là 11.272,5 triệu đồng.
TTCP cũng chỉ ra các sai phạm của chủ đầu tư như không có hồ sơ đề nghị trình các cơ quan chức năng để chấp thuận địa điểm, giao đất, cho thuê đất theo quy định. Khởi công xây dựng khi chưa có giấy phép xây dựng tại dự án Khu du lịch Bãi Trẹm; một số hạng mục dự án Khu du lịch Bãi Bụt; hạng mục hạ tầng khu A dự án Tổ hợp Khu du lịch - dịch vụ cao cấp Sơn Trà; Khu nhà nghỉ và du lịch sinh thái Bãi Trẹm.
Không lập Báo cáo đánh giá tác động môi trường tại dự án Khu nhà nghỉ và du lịch sinh thái Bãi Trẹm; dự án Khu biệt thự Suối Đá; dự án Khu du lịch sinh thái kết hợp nuôi trồng thủy hải sản...
Khởi công xây dựng khi chưa được các cơ quan phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường; chưa được cấp phép để xả nước thải vào nguồn nước tại dự án Tổ hợp Khu du lịch - dịch vụ cao cấp Sơn Trà. Bên cạnh đó là không làm thủ tục đăng ký đầu tư trước khi thực hiện dự án (dự án Khu du lịch sinh thái kết hợp nuôi trồng thủy hải sản; dự án Khu du lịch Biển Đông mở rộng).
Chưa có văn bản xin gia hạn thời gian thực hiện dự án khi dự án chậm tiến độ. Chưa nộp tiền Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng; khoản tiền 10% tiền sử dụng đất được giảm, ưu đãi đầu tư không đúng quy định; tiền chậm nộp tiền sử dụng đất; tiền sử dụng đất chuyển từ đất thuê sang đất giao quyền sử dụng...
Dự án Khu du lịch sinh thái biển, biệt thự cao cấp Ghềnh Bàn - Bãi Đa, chủ đầu tư nhận bàn giao mặt bằng nhưng chưa triển khai xây dựng, không có văn bản xin gia hạn, vi phạm quy định tại điểm i khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013 và Điều 46 Luật Đầu tư năm 2014; góp vốn bằng 33 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có biểu hiện chuyển nhượng dự án nhưng không thấy kê khai, nộp các khoản nghĩa vụ có liên quan vào ngân sách nhà nước.
Về nguyên nhân, TTCP cho rằng UBND TP Đà Nẵng, chủ tịch, các phó chủ tịch TP, giám đốc các Sở chức năng, chủ tịch UBND quận Sơn Trà qua các thời kỳ chưa thực hiện đúng, đầy đủ trách nhiệm được giao, chưa chấp hành các quy định về quản lý đất đai, môi trường, bảo vệ và phát triển rừng, an ninh quốc phòng, đầu tư, xây dựng...; thiếu kiểm tra, giám sát, xử lý những tồn tại, vi phạm. Bộ NN&PTNT chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm quản lý nhà nước được giao. Chủ đầu tư một số dự án vi phạm quy định của pháp luật về đất đai, đầu tư, xây dựng, môi trường...
Trách nhiệm đối với các khuyết điểm, vi phạm trên thuộc về chủ tịch, các phó chủ tịch UBND TP Đà Nẵng, giám đốc các sở, lãnh đạo các phòng ban, thủ trưởng các đơn vị trực thuộc và các cán bộ có liên quan qua các thời kỳ.
Lãnh đạo Bộ, thủ trưởng, cán bộ các cục, vụ, đơn vị thuộc Bộ NN&PTNT chịu trách nhiệm về khuyết điểm, vi phạm thuộc lĩnh vực quản lý nêu tại kết luận thanh tra. Chủ đầu tư các dự án, tổ chức, cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm về các vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.
Đặc biệt, TTCP giao Bộ Công an, điều tra, xử lý theo quy định đối với các vi phạm tại hai dự án gồm:
Dự án Khu du lịch sinh thái biển, biệt thự cao cấp Ghềnh Bàn - Bãi Đa do Công ty CP Xây dựng 79 làm chủ đầu tư: Khi giao đất, các cơ quan chức năng thẩm định không đầy đủ về nhu cầu sử dụng đất theo quy định tại Thông tư số 30/2014/TT-BTNMT; UBND TP Đà Nẵng xác định tiền chuyển quyền sử dụng đất với diện tích thấp hơn so với quy hoạch chi tiết xây dựng TL 1/500 là 13.679 m2;
Chủ đầu tư không thực hiện đúng tiến độ dự án được phê duyệt, vi phạm quy định tại điểm i Khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013; sau khi được cấp 33 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với diện tích 194.968 m2, chủ đầu tư ký hợp đồng góp vốn bằng 33 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có biểu hiện chuyển nhượng dự án nhưng không thấy doanh nghiệp kê khai, nộp các khoản nghĩa vụ có liên quan vào ngân sách nhà nước.
Dự án Khu biệt thự Suối Đá, UBND TP Đà Nẵng giao đất, cho thuê đất đối với Lô L09 không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất; phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết đối với dự án Khu biệt thự Suối Đá, làm giảm tiền sử dụng đất 11.272,5 triệu đồng, có dấu hiệu làm trái quy định pháp luật, gây thất thoát tài sản nhà nước.
