Tôi cho người thân vay tiền, có giấy viết tay cam kết thời gian trả. Người vay có hứa sẽ trả tiền lãi mỗi tháng là 5%. Đến nay họ đã trễ hạn lâu rồi và tôi cũng chưa hề nhận số tiền lãi mà họ đã hứa trước đó. Xin hỏi, tôi có bị tội là cho vay nặng lãi hay không ?
Bạn đọc Chính Diệp
LS Nguyễn Thị Kim Phượng, Đoàn LS TP.HCM trả lời:
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, cho vay lãi nặng là hành vi cho vay với lãi suất vượt quá giới hạn pháp luật cho phép. Cụ thể, Điều 468 của Bộ luật Dân sự 2015 quy định về lãi suất vay như sau:
Lãi suất do các bên thỏa thuận: Nếu không có thỏa thuận hoặc thỏa thuận không rõ ràng thì lãi suất sẽ được xác định theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố.
Lãi suất không được vượt quá 20%/năm: Đối với khoản vay không có bảo đảm, mức lãi suất không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
Trong trường hợp, nếu lãi suất 5%/tháng được thỏa thuận, tương đương với 60%/năm, thì đây là mức lãi suất vượt quá giới hạn 20%/năm mà pháp luật cho phép. Do đó, việc thỏa thuận lãi suất này có thể bị coi là cho vay lãi nặng.
Tuy nhiên, việc xác định liệu hành vi này có bị xử lý hình sự hay không còn phụ thuộc vào các yếu tố khác như: số tiền lãi thu lợi bất chính, có yếu tố gian dối hay không, và các tình tiết cụ thể của vụ việc. Nếu chưa nhận được khoản lãi nào thì việc chứng minh yếu tố "thu lợi bất chính" cũng cần được xem xét kỹ lưỡng.
Người cho vay nặng lãi bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp nào?
Trường hợp người cho vay nặng lãi bị truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015, điểm i khoản 2 Điều 2 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự năm 2017 như sau:
Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự:
Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Theo đó, người cho vay nặng lãi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự khi thuộc một trong những trường hợp sau:
Cho vay nặng lãi, thu lợi bất chính từ 30.000.000 trở lên.
Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
