Chiều 18-6, Quốc hội đã thảo luận tại tổ dự án Luật Di sản văn hoá (sửa đổi). Tại phiên thảo luận tổ, ĐB Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) nhấn mạnh vấn đề quản lý bảo vật quốc gia cần được coi trọng để tránh các di sản văn hoá, cổ vật, bảo vật… bị thất thoát, bị bán ra nước ngoài.
Ông dẫn chuyện vừa qua Việt Nam phải mua lại bảo vật quốc gia bị đấu giá ở Pháp khiến dư luận đánh giá “rất không tốt”.
“Chúng ta coi các loại bảo vật này là có một không hai, nhưng mà nước ngoài bán đấu giá buộc chúng ta phải mua lại với giá cao. Do đó, việc quản lý bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, riêng cần phải quy định rạch ròi, cụ thể để không làm thất thoát, hay lọt ra nước ngoài”- ông Hoà nhấn mạnh.
Theo ĐB Hoà, hiện nay số lượng bảo vật quốc gia của Việt Nam ngày càng khan hiếm, chỉ còn “đếm trên đầu ngón tay”. Ông đề nghị nếu loại bảo vật này thuộc sở hữu tư nhân thì phải đăng ký để quản lý, người sở hữu phải có trách nhiệm bảo quản để không bị hư hao, thất thoát.
“Nếu bảo vật bị mất phải báo cáo cho cơ quan chức năng để truy tìm. Nếu bán thì chỉ được bán cho người trong nước, có địa chỉ hẳn hoi, để cơ quan chức năng còn biết, quản lý và tuyệt đối không được bán cho người nước ngoài” – ĐB Hoà nhấn mạnh.
Trước đó trình bày tờ trình dự luật vào chiều cùng ngày 18-6, Bộ trưởng VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng cho hay dự luật quy định di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, sở hữu riêng được chuyển nhượng thông qua mua bán dân sự, trao đổi, tặng cho, thừa kế ở trong nước để gia tăng giá trị của di sản, chỉ cấm kinh doanh mua bán bảo vật quốc gia thuộc sở hữu chung, sở hữu riêng theo quy định của Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư.
“Đặc biệt, dự luật cấm kinh doanh xuất khẩu di vật, cổ vật nhằm tránh mất mát di sản văn hoá ra nước ngoài. Đồng thời, quy định các biện pháp quản lý hiệu quả như: Di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc sở hữu toàn dân phải được quản lý trong các bảo tàng công lập, di tích và các cơ quan, tổ chức nhà nước có chức năng, nhiệm vụ thích hợp” – ông Hùng nói.
Bên cạnh đó, dự luật cũng khuyến khích các tổ chức, cá nhân sưu tầm và trưng bày di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; quy định hoạt động kinh doanh giám định di vật, cổ vật nhằm ngăn chặn kinh doanh, mua bán trái phép di vật, cổ vật và làm mất mát di sản văn hóa.
Trình bày báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho biết ủy ban này đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, quy định chặt chẽ, đặc biệt làm rõ nội hàm “chuyển nhượng”, “mua bán”, “kinh doanh” để tránh có nhiều cách hiểu khác nhau. Theo Ủy ban Văn hóa Giáo dục cũng cần quy định cụ thể về “chế độ đặc biệt” trong việc bảo vệ và bảo quản bảo vật quốc gia.
Theo ông Vinh, trong cơ quan thẩm tra có ý kiến cho rằng quy định không được kinh doanh đối với bảo vật quốc gia là giới hạn quyền sở hữu tài sản của công dân theo quy định của Bộ luật Dân sự. Bởi quyền sở hữu bao gồm: quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt.
Quy định trên cũng chưa bảo đảm tính thống nhất trong nội dung dự thảo luật. Cụ thể, điểm c khoản 1 Điều 41 giới hạn quyền sở hữu đối với tài sản nhưng khoản 3 Điều 42 lại quy định việc chuyển nhượng di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thực hiện theo quy định của Bộ luật Dân sự.
“Đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu quy định để bảo đảm thống nhất với Bộ luật Dân sự”, ông Vinh nhấn mạnh.
Thảo luận tại tổ, ĐBQH Thích Bảo Nghiêm (Hà Nội) cho hay hiện nay hoạt động kinh doanh di vật, cổ vật đang diễn ra rất phổ biến, nhưng rất khó kiểm soát. Hiện dự luật đã đề cập đến các quy định khung cơ bản để quản lý vấn đề này tuy nhiên chưa cụ thể.
“Cần sớm có quy định cụ thể về hoạt động kinh doanh, dịch vụ di vật, cổ vật. Trong đó, phải quy định rõ về điều kiện để được tạo ra bản sao di vật, cổ vật và trách nhiệm của người làm các bản sao” – ĐB nêu ý kiến.
