Theo báo cáo kết quả nghiên cứu mới nhất của Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TP.HCM, đơn vị xây dựng Đề án đề xuất lùi thời điểm thiết lập vành đai hạn chế xe xăng dầu vào trung tâm đến năm 2027, thay vì triển khai từ năm 2026 như đề xuất trước đó.
Từng bước hình thành vùng phát thải thấp từ năm 2027
Cụ thể theo Đề án, từ 1-1-2027, thiết lập và triển khai vùng phát thải thấp (LEZ 1) tại một số khu vực trung tâm TP.HCM. Vùng LEZ 1 được giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính, nhằm kiểm soát phương tiện có mức phát thải cao.
Khu vực này hiện có hơn 3,2 triệu dân với khoảng 9,2 triệu lượt di chuyển mỗi ngày. Các kết quả quan trắc cho thấy nồng độ bụi mịn PM2.5, NO2 và SO2 tại đây cao hơn đáng kể so với nhiều khu vực khác trên địa bàn TP HCM, đặc biệt tại các quận 1, 3 và 5 cũ.
Cùng thời điểm này (từ 1-1-2027), sẽ thu phí ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 4 khi lưu thông vào vùng LEZ 1.
Một số phương tiện được miễn trừ gồm: Xe cứu thương, xe chữa cháy, xe phục vụ quốc phòng - an ninh, xe chuyên dùng phục vụ tang lễ, xe hộ đê và xe máy chuyên dùng trong nông - lâm nghiệp.
Siết dần xe máy, ô tô không đạt chuẩn khí thải
Cạnh đó, đề xuất từ 1-9-2027, cấm mô tô, xe gắn máy dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 2 lưu thông vào vùng LEZ 1 trong hai khung giờ cao điểm 6 - 9 giờ và 16 - 19 giờ, trừ phương tiện của người khuyết tật.
Đến 1-1-2028, biện pháp được siết chặt hơn:
- Cấm mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch vào vùng LEZ 1.
- Cấm ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4 lưu thông vào vùng này trong giờ cao điểm.
Song song đó, TP áp dụng lộ trình nâng chuẩn khí thải đối với ô tô:
- Từ 1-1-2027, ô tô sản xuất giai đoạn 2017 - 2022 phải đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 4.
- Từ 1-1-2028, ô tô sản xuất từ năm 2022 trở đi phải đạt tiêu chuẩn khí thải Mức 5 khi tham gia giao thông trên địa bàn TPHCM.
Đến 2030, mở rộng vùng phát thải thấp ra Vành đai 1
Theo đề án, từ 1-1-2030, thiết lập vùng phát thải thấp LEZ 2 tại khu vực Vành đai 1, bao quanh bởi các tuyến Phạm Văn Đồng - vòng xoay Nguyễn Thái Sơn - ngã tư Bảy Hiền - Hương Lộ 2 - Nguyễn Văn Linh.
Tại ranh giới giữa LEZ 1 và LEZ 2, Thành phố sẽ:
- Cấm mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong giờ cao điểm.
- Cấm hoàn toàn ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4 lưu thông trong vùng LEZ 1.
- Thu phí ô tô không đạt Mức 4 khi di chuyển qua ranh giới hai vùng, trừ các phương tiện ưu tiên theo quy định.
Đề án cũng đưa ra từ 1-1-2031, cấm mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch vào vùng LEZ 2; đồng thời, cấm ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4 trong giờ cao điểm.
Đến 1-1-2032, dự kiến cấm hoàn toàn ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4 lưu thông vào vùng LEZ 2 và thu phí đối với các phương tiện ô tô sử dụng nhiên liệu hóa thạch còn lại, trừ các trường hợp được miễn theo quy định.
Sẽ hỗ trợ chuyển đổi xe xăng sang xe điện
Ngoài khu vực trung tâm, Đề án cũng đề xuất triển khai sớm các giải pháp chuyển đổi giao thông xanh tại Côn Đảo và Cần Giờ.
Tại Côn Đảo, mục tiêu đến cuối năm 2026 cơ bản hoàn thành việc chuyển đổi phương tiện chạy xăng, dầu sang xe điện và năng lượng xanh, ngoại trừ xe tải từ 2 tấn trở lên và một số phương tiện đặc thù.
Đối với Cần Giờ, từ 1-7-2026, hạn chế ô tô dưới tiêu chuẩn khí thải Mức 4 lưu thông trên tuyến đường Rừng Sác từ phà Bình Khánh đến Cần Thạnh.
Đến 1-1-2029, 100% phương tiện đường bộ lưu thông tại các xã Bình Khánh, An Thới Đông, Cần Giờ và Thạnh An phải sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện với môi trường.
Để thúc đẩy chuyển đổi, đơn vị tư vấn đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ. Cá nhân, hộ gia đình được hỗ trợ một phần chi phí mua xe mới, miễn giảm các khoản phí ban đầu như lệ phí trước bạ, đăng ký, kiểm định lần đầu và phí bảo trì đường bộ. Riêng tại Côn Đảo và Cần Giờ, hộ chính sách, hộ nghèo được đề xuất hỗ trợ 100% chi phí mua xe trong hạn mức; hộ cận nghèo được hỗ trợ 70%.
TP.HCM khuyến khích chuyển đổi sang xe điện bằng nhiều chính sách hỗ trợ. Tài xế xe máy công nghệ được trợ cấp tối đa 5 triệu đồng mỗi xe, miễn các loại phí, thuế ban đầu đến hết năm 2028. Doanh nghiệp taxi, xe hợp đồng, xe khách, xe tải được hỗ trợ một phần chi phí đầu tư và miễn, giảm phí theo lộ trình.
