‘Hành vi quan hệ tình dục khác’ là sao?

Liên quan đến vụ bé gái 10 tuổi bị xâm hại tình dục tại huyện Chương Mỹ, Công an TP Hà Nội đã rút hồ sơ để điều tra làm rõ. Bị can Nguyễn Trọng Trình (31 tuổi) đã bị thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tại ngoại sang tạm giam. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, Công an TP Hà Nội vẫn chưa ra quyết định chuyển tội danh đối với Trình.

Quan điểm về tội danh khác nhau

VKSND TP Hà Nội cho rằng hành vi của Trình có dấu hiệu phạm vào tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi theo Điều 142 BLHS 2015, là loại tội đặc biệt nghiêm trọng. Việc các cơ quan tiến hành tố tụng huyện Chương Mỹ khởi tố Trình về tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi là chưa đánh giá đúng bản chất vụ án, dẫn đến không tạm giam bị can, khiến cho dư luận bất bình và gây bức xúc cho gia đình người bị hại. Vì thế, VKS đã đề nghị chuyển vụ án lên.

Trong khi giải thích về việc này, ông Trần Trí Dũng, Trưởng Công an huyện Chương Mỹ, cho biết suốt quá trình đấu tranh, dù rất quyết liệt nhưng Trình chỉ khai nhận dùng tay sờ mó cháu bé. Sau chín ngày tạm giữ, do chưa có đủ căn cứ để khẳng định Trình hiếp dâm nên công an đã thống nhất với VKS huyện trước mắt khởi tố về tội dâm ô.

Cũng theo ông Dũng, cái khó khác là Điều 142 BLHS 2015 quy định về hành vi “quan hệ tình dục khác” nhưng hiện chưa có hướng dẫn cụ thể. “Khác ở đây là những hành vi gì? Vì chưa có hướng dẫn nên chúng tôi không thể vận dụng bừa được. Với ý thức chủ quan mà khởi tố và bắt giam về tội hiếp dâm trong khi chưa đủ chứng cứ, nếu bị can có chuyện gì thì chúng tôi là người phải chịu trách nhiệm” - ông Dũng nói.

Từ thực tế này, nhiều ý kiến cho rằng pháp luật cần phải minh định rõ và chi tiết thế nào là hành vi dâm ô, thế nào là hiếp dâm và đặc biệt là hành vi quan hệ tình dục khác trong các tội xâm phạm tình dục từ Điều 141 đến Điều 146 BLHS.

Bị can Nguyễn Trọng Trình trong vụ bé gái 10 tuổi ở Chương Mỹ, Hà Nội bị xâm hại. Ảnh: ANTĐ

Rất khó mô tả chi tiết

Theo bà Lê Thị Hòa (Phó phòng Pháp luật hình sự, Vụ Pháp luật hình sự - hành chính, Bộ Tư pháp), hiện nay mức hình phạt đối với các loại tội trực tiếp xâm hại tình dục trẻ em đã rất nghiêm khắc. Hình phạt duy nhất áp dụng là phạt tù, trong đó có mức án tù chung thân hoặc cao hơn là tử hình.

Bà Hòa nói: “Tôi là người trực tiếp tham gia quá trình xây dựng BLHS năm 2015, trong đó có tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Ban đầu chúng tôi cũng đánh giá liệu có thể mô tả cụ thể các hành vi quan hệ tình dục khác là gì hay không. Chúng tôi đã thử dựng lên các quy định như vậy, ví dụ như hành vi dùng dụng cụ để xâm hại tình dục, xâm hại tình dục bằng đường miệng…

Tuy nhiên, những cách này có vẻ chưa phù hợp với kỹ thuật lập pháp hình sự. Ngoài ra, trong Nghị quyết thi hành BLHS số 41 đã giao cho Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao quy định cụ thể các điều luật mà có thể tạo ra các cách hiểu khác nhau hoặc chưa rõ ràng”.

Bà Hòa cho biết đối với tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, cấu thành tội phạm mô tả rất rõ hai hành vi. Một là giao cấu theo truyền thống, tức là sự tương tác giữa các bộ phận sinh dục. Hai là hành vi quan hệ tình dục khác, đây là một cái túi để chúng ta có thể đựngvà xử lý một số hành vi phù hợp với thực tiễn mà trước đây BLHS 1999 chưa thể xử lý được (ví dụ việc hiếp dâm bằng các dụng cụ tình dục).

Đối với tội dâm ô người dưới 16 tuổi, trước đây liên ngành TAND Tối cao, VKSND Tối cao và Bộ Công an đã ban hành Thông tư liên tịch 04/2008 hướng dẫn về dấu hiệu của hành vi dâm ô này là sờ, nắn, bóp các bộ phận cơ thể có sự kích thích tình dục. Đến đây, một khái niệm mới xuất hiện là “bộ phận kích thích tình dục”. Cùng một hành vi nhưng phải căn cứ vào mục đích của người thực hiện để đánh giá khách quan.

Cũng theo bà Hòa, về kỹ thuật lập pháp, rất khó để mô tả chi tiết từng bộ phận hay hành vi trong BLHS, tuy nhiên chúng ta đã có những văn bản quy định cụ thể để áp dụng. Nếu các cơ quan tiến hành tố tụng muốn một bộ luật hoặc văn bản quy định thật chi tiết về vấn đề đó thì lại rất dễ dẫn tới bỏ lọt tội phạm. Nhưng nếu đánh giá dựa trên hành vi khách quan thì hoàn toàn có thể truy cứu trách nhiệm hình sự.

Không chỉ Việt Nam, trên thế giới cũng đều cho phép cơ quan tiến hành tố tụng đánh giá dựa trên hành vi khách quan mà không cần phải có văn bản quy định chi tiết. Cán bộ điều tra, truy tố, xét xử không dựa vào điều luật có mô tả chi tiết hành vi đó hay không mà sẽ đánh giá trên cơ sở hành vi, điều kiện khách quan.

Ngoài ra, chúng ta đã có quy định về án lệ, đây cũng là một hướng mở cho cơ quan tiến hành tố tụng được áp dụng các vụ việc chưa được quy định cụ thể trong BLHS hoặc chưa có văn bản hướng dẫn. “Theo tôi được biết, hiện Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đang soạn thảo một nghị quyết để hướng dẫn các quy định của BLHS về các loại tội phạm xâm hại tình dục trẻ em” - bà Hòa thông tin.