Bộ GTVT vừa ban hành thông tư 47/2024 quy định trình tự, thủ tục kiểm định, miễn kiểm định lần đầu cho xe cơ giới, xe máy chuyên dùng; trình tự, thủ tục chứng nhận an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với xe cơ giới cải tạo, xe máy chuyên dùng cải tạo; trình tự, thủ tục kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy (xe máy).
Thủ tướng quyết định thời gian thực hiện
Theo đó, xe môtô, xe máy có tuổi đời dưới 5 năm được miễn kiểm định khí thải. Xe từ 5 đến 12 năm tuổi phải kiểm định 2 năm một lần, xe trên 12 năm tuổi phải kiểm định hàng năm.
Trường hợp xe môtô, xe máy trong cơ sở dữ liệu không có thông tin về ngày xuất xưởng thì tính từ ngày 31-12 của năm sản xuất xe. Giấy chứng nhận kiểm định khí thải sẽ được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp.
Đại diện Vụ Khoa học - Công nghệ và Môi trường (Bộ GTVT) và Cục Đăng kiểm Việt Nam cho hay quy định trên là thực hiện Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ có hiệu lực từ 1-1-2025. Cụ thể, luật này bắt buộc xe mô tô, xe máy phải thực hiện kiểm định về khí thải.
Việc kiểm định khí thải đối với các phương tiện này phải thực hiện theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường và được thực hiện tại các cơ sở kiểm định khí thải đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Thêm vào đó, Luật Bảo vệ môi trường cũng quy định phương tiện giao thông vận tải phải được cơ quan đăng kiểm kiểm định, xác nhận đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường theo quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Bộ TN&MT được giao chủ trì, phối hợp với Bộ GTVT trình Thủ tướng ban hành lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ lưu hành ở Việt Nam.
"Như vậy, việc kiểm soát khí thải phương tiện cơ giới đường bộ nói chung và của xe mô tô, xe máy nói riêng thực hiện theo Luật Bảo vệ môi trường và Luật Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ"- đại diện Cục đăng kiểm lý giải thêm.
Về thời gian thực hiện việc kiểm định và áp dụng mức quy chuẩn khí thải xe mô tô, xe máy, Cục Đăng kiểm cho biết sẽ thực hiện theo quyết định của Thủ tướng cũng tương tự như kiểm soát khí thải xe ô tô trước đây, "không phải bắt buộc thực hiện ngay theo hiệu lực của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ".
Sẽ phát sinh nhu cầu rất lớn, có thể dẫn đến ùn tắc
Cục Đăng kiểm cũng cho biết đã dự báo việc kiểm soát khí thải xe máy sẽ phát sinh nhu cầu rất lớn, có thể dẫn đến ùn tắc phương tiện đến kiểm định. Vì vậy, trong nước cần chuẩn bị cơ sở pháp lý, vật chất kỹ thuật, phát triển các cơ sở kiểm định khí thải, hoàn thiện chính sách pháp luật.
Thời gian tới, Bộ GTVT sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ TN&MT trong việc xây dựng và hoàn thiện lộ trình áp dụng kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy để trình Thủ tướng ban hành trên nguyên tắc đảm bảo phù hợp với thực tế, giảm thiểu đến mức thấp nhất gây xáo động, ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng phương tiện của người dân nhưng vẫn phải đảm bảo mục tiêu về môi trường;
Các bộ cũng sẽ báo cáo Chính phủ trình Quốc Hội bổ sung giá dịch vụ kiểm định khí thải vào danh mục giá dịch vụ đăng kiểm, để Bộ GTVT có căn cứ ban hành định mức kinh tế- kỹ thuật và ban hành giá dịch vụ kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy theo quy định của pháp luật về giá.
Sử dụng các cơ sở đăng kiểm xe cơ giới đang sẵn có
Về cơ sở vật chất phục vụ kiểm định khí thải xe mô tô, xe máy, Bộ GTVT cho biết yêu cầu đối với cơ sở vật chất kỹ thuật của cơ sở kiểm định khí thải đòi hỏi không nhiều. Ngoài việc phải trang bị thiết bị kiểm tra khí thải và máy tính có kết nối mạng thì diện tích tối thiểu quy định cho khu vực kiểm định khí thải xe máy là 15 m2/một thiết bị và có thể dùng chung với hoạt động bảo dưỡng, sửa chữa xe.
Ngoài việc sử dụng các cơ sở đăng kiểm xe cơ giới đang sẵn có để kết hợp thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy, Bộ GTVT sẽ nghiên cứu rà soát kỹ từ kinh nghiệm một số nước trong khu vực, phối hợp cùng Hiệp hội các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy Việt Nam (VAMM) đề xuất sử dụng các cơ sở bảo hành, bảo dưỡng xe mô tô, xe gắn máy của các đại lý bán xe thuộc Hiệp hội VAMM và các cơ sở xã hội hóa để tham gia thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe máy.
Cũng theo Bộ GTVT, tính đến thời điểm hiện tại trên cả nước có gần 3.000 cơ cở đảm bảo cho việc triển khai thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe máy và hạn chế đến mức thấp nhất không để xảy ra tình trạng ùn tắc có thể xảy ra tại các cơ sở kiểm định khí thải.
Cùng với đó, việc tiết kiệm được chi phí đầu tư cơ sở vật chất cho việc kiểm định khí thải của xe mô tô, xe máy sẽ giúp cho giá dịch vụ kiểm định khí thải sẽ được thấp nhất có thể; người dân không phải bị mất nhiều chi phí cho việc thực hiện kiểm định khí thải phương tiện của mình.
"Song song với việc tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp luật về kiểm định khí thải xe mô tô, xe máy sẽ phải đồng thời thực hiện chuẩn bị nhân lực, tuyên truyền và phổ biến để nâng cao ý thức, nhận thức và hiểu biết của người dân, hiệu quả, lợi ích mang lại trong việc tuân thủ quy định của pháp luật về môi trường, trách nhiệm chăm sóc, bảo dưỡng xe...", Bộ GTVT cho hay.
Ngoài ra, Thông tư 47 của Bộ GTVT quy định đối với xe mô tô, xe máy có thời gian sử dụng đến 5 năm, Cục Đăng kiểm Việt Nam thực hiện cấp giấy chứng nhận kiểm định khí thải ở phần mềm quản lý kiểm định trên cơ sở kết quả chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường xe mô tô, xe máy trong sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu lấy từ dữ liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam kết hợp cơ sở dữ liệu về đăng ký, quản lý xe cơ giới của Bộ Công an.
Chủ xe không phải nộp hồ sơ kiểm định khí thải và không phải mang xe đến cơ sở đăng kiểm để kiểm định khí thải; góp phần giảm ùn tắc tại các cơ sở kiểm định khí thải trong giai đoạn đầu thực hiện việc kiểm định khí thải.
Thông tư đã quy định việc giấy chứng nhận kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy là giấy chứng nhận điện tử, được tích hợp dữ liệu với tài khoản định danh điện tử của chủ xe. Điều này sẽ giảm được thời gian in, dán tem kiểm định lên xe khi trả kết quả kiểm định góp phần làm tăng năng suất, giảm chi phí thực hiện kiểm định khí thải.
Về chu kỳ kiểm định, Bộ GTVT cho biết đã tham khảo chu kỳ kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy của các nước, vùng lãnh thổ trên thế giới đã và đang áp dụng ví dụ như: Đài Loan, Nhật Bản, Thái Lan...
Theo đó, chu kỳ kiểm định khí thải Việt Nam được thực hiện cụ thể như trên. Viện khoa học công nghệ GTVT đã khảo sát thực tế kiểm tra khí thải cho khoảng 20.000 xe mô tô xe gắn máy tại 3 thành phố: Hà Nội, TP HCM và Đà Nẵng. Kết quả cho thấy đối với các xe mô tô, xe máy có thời gian sử dụng dưới 5 năm (tính theo năm sản xuất, đến thời điểm thực hiện kiểm tra khí thải) mức phát thải chất gây ô nhiễm hầu như có sự thay đổi không lớn, có thể đáp ứng các mức tiêu chuẩn khí thải tại TCVN 6438:2018.
Đối với các xe có thời gian sử dụng trên 5 năm, phát thải chất gây ô nhiễm có sự gia tăng đáng kể, phụ thuộc vào chế độ bảo dưỡng và tần suất sử dụng phương tiện của chủ xe.
Theo kết quả khảo sát số km trung bình 1 ngày, tần suất sử dụng trung bình, nhóm nghiên cứu của Viện Khoa học công nghệ GTVT đề xuất chu kỳ kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy trên 5 năm là 24 tháng. Đề xuất này cũng phù hợp với kết quả kiểm tra thực tế tại ba thành phố.
Đối với xe mô tô, xe gắn máy quá cũ (thời gian sử dụng trên 12 năm), kết quả kiểm tra thực tế cho thấy tỷ lệ phát thải chất gây ô nhiễm tăng cao; để phòng ngừa việc phát thải chất gây ô nhiễm, cần thực hiện việc kiểm tra khí thải hàng năm (khu kỳ kiểm định 12 tháng) nhằm nâng cao ý thức bảo dưỡng phương tiện, phù hợp với kinh nghiệm của 1 số nước trong khu vực đang thực hiện.
Mặt khác, việc quy định chu kỳ kiểm định ngắn hơn đối với xe có thời gian sử dụng cao, tạo động lực chuyển đổi phương tiện, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường không khí, đặc biệt là tại các đô thị.
