Khánh Hòa: Ngư dân điêu đứng vì vẹm chết hàng loạt

Khoảng nửa tháng nay, người dân thôn Tân Đảo (xã Ninh Ích, huyện Ninh Hòa, Khánh Hòa) buồn nẫu ruột. Nhiều nhà không còn biết Tết là gì bởi hàng trăm tấn vẹm đang vào vụ thu hoạch bỗng dưng chết hàng loạt mà không rõ nguyên nhân. Cả thôn Tân Đảo, nhà ít thì vài chục triệu đồng, nhà nhiều hàng trăm triệu đồng, thậm chí gần cả tỷ đồng tưởng như cầm chắc trong tay bỗng dưng tan theo bọt nước. Không ít gia đình con cái phải bỏ học, vợ chồng ly tán để kiếm cái ăn ngay trong những ngày khốn khó.

Bỗng dưng vẹm chết!

Tại lán của anh Hồ Minh Trí (người nuôi vẹm nhiều nhất ở thôn Tân đảo), bên cạnh xác vẹm chết chất cao như núi, một vài phụ nữ làm công đang nhặt những con vẹm sống để cố vớt vát cho gia chủ. Giọng thiểu não, anh Trí cho biết: “Vụ này tôi nuôi hơn 20 ngàn cọc, đầu tư hơn 400 triệu đồng nhưng mới chỉ thu được khoảng 40 triệu đồng. Nếu vẹm không chết, tôi cầm chắc trong tay cỡ một tỷ đồng.”. Ngoài nuôi vẹm, anh Trí còn bao tiêu sản phẩm cho bà con trong thôn. Nhưng từ ngày vẹm chết hàng loạt, anh chẳng còn tâm trí nào để mà buôn bán, chỉ lo vớt vát của nhà.

Theo anh Hồ Minh Tới, Hội trưởng Hội Ngư dân thôn Tân Đảo, vẹm chết từ ngày 24-1 (29 tháng Chạp) mà không rõ nguyên do, đến nay đã gây thiệt hại 70%-90% trên các vùng nuôi thuộc các xã Ninh Ích, Ninh Phú, Ninh Lộc (đều thuộc huyện Ninh Hòa), trong đó thôn Tân Đảo, Ninh Ích bị nặng nhất. Ban đầu nhiều hộ gia đình cũng cố vớt vát nhưng rồi vẹm chết nhiều quá nên đành thả luôn.

Thống kê sơ bộ của Hội Ngư dân thôn Tân Đảo, thiệt hại do vẹm chết lên đến khoảng 10 tỷ đồng. Nhiều hộ gia đình như Nguyễn Văn Hưởng, Võ Đồng Ánh, Trần Ngọc Sơn, Phan Thành Phương... mất trắng, không thu được đồng nào, thiệt hại từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng. Cá biệt như hộ anh Hồ Minh Trí thiệt hại lên đến cả tỷ đồng.

Điêu đứng vì vẹm

Vốn nhà khó khăn nên ông Trần Hòa chỉ nuôi được 3.000 cọc nhưng vẹm chết, hiện gia đình ông đang nợ ngân hàng và bên ngoài khoảng 10 triệu đồng mà không biết lấy gì để trả. Để có cái ăn đắp đổi qua ngày, ông phải đi thả lưới ven đầm, còn vợ ông thì đi làm mướn.

Nhà anh Võ Phương cũng lâm vào tình trạng bi đát không kém. Anh nuôi 10.000 cọc, trong đó 5.000 cọc sắp sửa thu hoạch đã bị mất trắng. “Vẹm chết, gia đình khó khăn, không có việc làm nên con trai đầu (18 tuổi) đã lên Dăk Lăk làm phụ hồ. Đứa con gái thứ hai đang học lớp 8 cũng đã nghỉ học, theo mấy chị trong xóm vào Nha Trang làm chế biến thủy sản” - anh kể giọng buồn thiu.

Trong gian nhà vách cót, anh Trần Ngọc Bình cùng ba đứa con mặt buồn rười rượi. Anh Bình kể: “Thấy người ta làm vẹm trúng quá, nên năm nay tui cũng ráng vay tiền đầu tư nuôi 1.500 cọc, nào ngờ trắng tay. Vợ tui phải vào Nha Trang kiếm việc làm!”.

Vẹm chết hàng loạt vì ô nhiêm môi trường?

Ông Nguyễn Hữu Thọ - Giám đốc Trung tâm Quan trắc cảnh báo môi trường và phòng ngừa dịch bệnh thủy sản khu vực miền Trung (thuộc Viện Nghiên cứu thủy sản III) cho biết: “Sau khi được báo vẹm chết hàng loạt, ngày 30-1 (mùng 5 Tết) chúng tôi đã cử cán bộ đi lấy mẫu tại một số điểm thuộc xã Ninh Ích (khu vực vẹm chết nhiều nhất). Về nguyên nhân vẹm chết có thể do ảnh hưởng của thời tiết lạnh từ ngày 24 đến 28-1 và chất lượng nền đáy vùng nuôi bị ô nhiễm đã ảnh hưởng đến lượng ôxy hòa tan trong nước. Đồng thời, xác vẹm chết cũng có thể là nguyên nhân gián tiếp gây chết hàng loạt”.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, việc nuôi vẹm tại đầm Nha Phu bắt đầu cách đây khoảng tám năm. Ban đầu chỉ có một số hộ nuôi nhỏ lẻ, sau khi thành công số người nuôi vẹm ngày một nhiều hơn. Đặc biệt, năm 2008, do giá vẹm lên cao (từ 2.500 đồng/kg tăng lên 5.500 đồng/kg) nên số người nuôi vẹm ngày càng nhiều (chỉ riêng thôn Tân Đảo, xã Ninh Ích đã có 130 hộ), diện tích nuôi tăng đột biến.

Việc nuôi vẹm một cách tự phát đã không đảm bảo các yếu tố về kỹ thuật (khoảng cách giữa các cọc, độ sâu...) có thể là nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường, dịch bệnh dẫn đến việc vẹm chết hàng loạt. Đường đi của các ngư dân nuôi vẹm gần như dẫm lại lối đi của các ngư dân nuôi tôm sú, tôm hùm trước đây: nuôi ồ ạt làm ô nhiễm môi trường, phát sinh dịch bệnh, nhiều gia đình lâm vào cảnh trắng tay, nợ nần!