Đó là trường hợp oan khuất của ông Chu Quang Hưng, ngụ 31 Kim Biên, phường 13, quận 5, TP.HCM. Ông Hưng không chấp nhận coi việc xử lý kỷ luật cán bộ gây oan cho ông như là một sự đền bù về thiệt hại rồi… phủi trách nhiệm.
Đình chỉ vì hành vi không cấu thành tội phạm
Năm 1995, ông Hưng (khi đó 48 tuổi) bị khởi tố, bắt tạm giam và truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của công dân. Vụ án xuất phát từ một tranh chấp dân sự về việc mua bán nhà nhưng lại bị các cơ quan tố tụng TP.HCM hình sự hóa. Sau đó, Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM có kết luận điều tra bổ sung, đề nghị truy tố ông thêm tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản do ông nhiều lần vay mượn tiền, vàng của một người mà không thanh toán đúng hạn.
VKSND TP.HCM đã ban hành cáo trạng truy tố ông về hai tội danh này nhưng TAND TP.HCM đã trả hồ sơ để điều tra bổ sung.
Sau 13 tháng bị tạm giam, tháng 12-1996, ông Hưng được trả tự do. Đến năm 2005, VKSND TP.HCM đã ban hành các quyết định đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án đối với ông. VKSND TP.HCM xác định hành vi của ông Hưng là không cấu thành tội phạm. Các giao dịch của ông với những người khác chỉ là quan hệ dân sự.
Trụ sở VKSND và TAND TP.HCM là nơi ông Chu Quang Hưng thường xuyên tới gửi đơn yêu cầu xin lỗi, bồi thường. Ảnh: PHƯƠNG LOAN
“Ảnh hưởng tai tiếng đến TAND TP.HCM”
Liên quan đến vụ làm oan ông Hưng, bảy cán bộ tố tụng đã bị kỷ luật. Về phía công an, nguyên phó phòng CSĐT bị cảnh cáo, nguyên đội trưởng đội điều tra án trị an bị cảnh cáo, điều tra viên trực tiếp điều tra vụ án bị cảnh cáo và giáng một cấp hàm, từ đại úy xuống thượng úy. Về phía VKS, trưởng phòng kiểm sát án trị an bị khiển trách, hai kiểm sát viên bị cảnh cáo.
Về phía tòa, một thẩm phán bị khiển trách và không được tái bổ nhiệm. Người thẩm phán này đã có giải trình rằng do sốt ruột với việc người cháu (người tranh chấp việc mua bán nhà với ông Hưng) bị mất tiền nên ông ấy đã có sự can thiệp. Ngoài ra, lãnh đạo của ba ngành tố tụng đều phải kiểm điểm trách nhiệm quản lý và điều hành.
Ba cơ quan tố tụng đã có những buổi làm việc ghi nhận ý kiến của ông Hưng, đồng thời xin lỗi về những sai sót, gây ra những thống khổ cho gia đình ông.
Cụ thể, ông Võ Văn Măng, Phó Giám đốc Công an TP.HCM, khi đó đã tổ chức buổi làm việc xin lỗi ông Hưng và thông báo kết quả xử lý kỷ luật. Bà Đồng Thị Ánh, Chánh án TAND TP.HCM khi đó, đã thay mặt Ban Cán sự Đảng và lãnh đạo tòa xin lỗi ông và gia đình “vì thẩm phán của tòa có những sai sót, can thiệp mua bán nhà không đúng, gây ảnh hưởng không tốt đến gia đình ông, gây ảnh hưởng tai tiếng đến tòa”. Lãnh đạo tòa án mong ông thông cảm.
Ông Đặng Thế Hồng, Viện trưởng VKSND TP.HCM, khi đó đã mời ông Hưng đến thông báo về kết quả xử lý kỷ luật của các cán bộ tố tụng. Người đứng đầu VKS TP khi đó xin lỗi ông, mong ông thông cảm. “Chỉ riêng một vụ của anh mà ba ngành phải xử lý tới bảy cán bộ là một sự nghiêm túc và là một mất mát lớn. Mong rằng anh coi việc xử lý cán bộ của chúng tôi là một sự đền bù về thiệt hại đối với anh. Chúng tôi đã thấy thiếu sót và đã đình chỉ cho anh. Đó cũng là một biện pháp khắc phục. Rất mong anh chấp thuận việc xử lý này” - ông Hồng nói.
Ông Hồng cũng mong ông Hưng cho biết ý kiến sớm để tổ chức tiếp cuộc họp giữa ông Hưng và các cán bộ có trách nhiệm trực tiếp xin lỗi ông Hưng nhằm khắc phục phần nào sự mất mát...
Trước những lời xin lỗi này, ông Hưng cho biết ông yêu cầu xử lý hình sự những người liên quan chứ không chỉ là xử lý kỷ luật. Cùng đó, ông yêu cầu các cơ quan này phải xin lỗi công khai, bồi thường thiệt hại cho ông.
Không cơ quan nào giải quyết bồi thường
Suốt 20 năm, ông liên tục kêu oan. Sau khi nhận các quyết định đình chỉ, ông Hưng liên tục gửi các đơn yêu cầu cơ quan tố tụng phải xin lỗi công khai và bồi thường thiệt hại cho ông.
Ông gửi đơn đến TAND Tối cao yêu cầu thực hiện việc bồi thường oan. Tháng 10-2015, TAND Tối cao đã chuyển đơn của ông đến VKSND Tối cao vì “đơn có nội dung thuộc thẩm quyền xem xét, giải quyết của VKSND Tối cao”.
Ông quay qua hỏi VKSND Tối cao thì tháng 11-2015, cơ quan này đã ra thông báo trả lại đơn cho ông với lý do “đơn của ông không thuộc thẩm quyền giải quyết của VKSND Tối cao”. Cơ quan này đã đề nghị ông gửi đơn đến TAND TP.HCM để được xem xét, giải quyết.
Ông Hưng gửi nhiều đơn yêu cầu xin lỗi công khai, bồi thường 1 đồng danh dự và 99 tỉ đồng cho những thiệt hại về vật chất và tinh thần mà ông đã gánh chịu hơn 20 năm qua. Tuy nhiên, đến nay ông vẫn chưa nhận được câu trả lời từ cơ quan chức năng. “Theo Nghị định 47/1997, lẽ ra cả ba cơ quan tố tụng phải chủ động và liên đới xin lỗi, bồi thường cho tôi đúng trình tự thủ tục do pháp luật quy định. Tuy nhiên, sau khoảng thời gian dài im hơi lặng tiếng thì họ lại đùn đẩy” - ông Hưng chua xót nói.
Chúng tôi đã liên hệ TAND TP.HCM và được lãnh đạo tòa cho biết sẽ cho kiểm tra lại vụ việc.
| Tôi chờ buổi xin lỗi công khai Tôi năm nay đã 69 tuổi. 13 tháng bị tạm giam, tôi như không còn ý thức được ngày tháng. Những mất mát là không gì đong đếm được đối với gia đình tôi. Quá khứ u buồn vẫn còn đeo đẳng. Một lời xin lỗi trong phòng kín như vậy làm sao bù đắp được những tổn thất. Vợ tôi cũng bị bắt giam gần năm năm trong một vụ án lừa đảo và lạm dụng tín nhiệm khác, rồi cũng được đình chỉ “do chuyển biến của tình hình”... Chúng tôi có bốn người con. Cha mẹ cùng bị bắt, các con không người cưu mang, dạy dỗ. Người con gái lớn bỏ nhà đi, đến khi mẹ được thả ra mới quay về. Hai người con trai tiếp theo đã chết mà nguồn cơn là do những lần bị bạn bè xấu rủ rê. Người con trai út nay nghiện ngập, giờ chỉ trông cậy vào bản lĩnh cai nghiện của nó thì mới mong thành người... Hơn 20 năm qua, tôi chờ một lời xin lỗi công khai trước đông đảo mọi người chứ không phải xin lỗi trong phòng kín. Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình khi còn là người đứng đầu ngành kiểm sát đã “đặt hàng” báo chí “rà xem còn vụ nào như Nguyễn Thanh Chấn”. Còn đương kim viện trưởng VKSND Tối cao thì phát biểu rằng “nếu phát hiện oan sai, tôi sẽ sửa ngay”. Tuy nhiên, đến nay tôi vẫn chưa nhận được lời xin lỗi công khai, bồi thường thỏa đáng nào từ các cơ quan có trách nhiệm. Ông CHU QUANG HƯNG, người bị khởi tố, truy tố oan VKSND TP.HCM là cơ quan phải bồi thường oan Ông Chu Quang Hưng được xác định bị oan năm 2005. Do ông liên tục khiếu nại nhưng đến nay chưa được giải quyết nên phải áp dụng Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước làm cơ sở pháp lý. Trường hợp này, tòa trả hồ sơ, VKS đình chỉ vì hành vi không cấu thành tội phạm nên theo Điều 26, Điều 31 luật nói trên, trách nhiệm xin lỗi, bồi thường oan sẽ thuộc VKSND TP.HCM. ThS NGUYỄN TRƯƠNG TÍN, giảng viên ĐH Luật TP.HCM |
