Việc tổ chức bản thảo - mua bản quyền, dịch thuật và ấn hành sách, nhiều NXB hầu như khoán hết cho đối tác liên kết nên đã cho ra đời nhiều cuốn sách với những sơ suất đáng trách. Những độc giả nhỏ tuổi với tâm hồn trong trắng rất dễ hoen ố bởi những chi tiết nhảm nhí, phản cảm trong sách.
Mới đây truyện tranh Công chúa tóc vàng trong tập Các nàng công chúa chăm chỉ, dũng cảm đã gây bão trên các trang mạng khi có phụ huynh phát hiện chi tiết mang yếu tố loạn luân trong sách: Chuyện một ông vua rất yêu vợ, ông hứa sẽ chỉ cưới người phụ nữ nào đẹp hơn hoàng hậu sau khi bà chết. Khi cô con gái lớn lên ngày càng đẹp, ông vua này tỏ ý muốn lấy công chúa làm vợ! Sau những phản ứng của dư luận, để “chữa cháy”, NXB Văn học đã yêu cầu đối tác liên kết tạm dừng phát hành và thu hồi sách còn tồn đọng trên thị trường để phối hợp với biên tập viên NXB sửa chữa, cắt bỏ chi tiết trên. Tôi nghĩ người làm xuất bản, nhất là làm sách thiếu nhi cần làm với cả cái tâm chứ không nên chỉ đối phó.
Tôi xin kể câu chuyện về cái tâm của người làm xuất bản. Khoảng cuối năm 1993 đầu 1994, NXB Kim Đồng bắt đầu ấn hành bộ truyện tranh Đô-rê-mon với số lượng lớn, hàng mấy trăm ngàn bản mỗi tập. Tôi tình cờ phát hiện một số chi tiết trong truyện rất phản cảm, nêu gương xấu cho các em thiếu nhi. Ví dụ có đoạn tranh vẽ cậu bé nhân vật chính Nobita mới tám, chín tuổi mà trèo tường dòm trộm cô bạn gái... tắm! Tôi đã viết bài phê bình và góp ý về bộ truyện tranh nổi tiếng của Nhật Bản này trên báo Thanh Niên. Mấy hôm sau, ông Nguyễn Thắng Vu, Giám đốc NXB Kim Đồng, bay từ Hà Nội vào Sài Gòn gặp tôi, cám ơn những ý kiến đóng góp của tôi. Ông bảo sách bán chạy, nhà phát hành thúc quá, anh chị em biên dịch, biên tập của NXB chạy đua cho kịp thời gian phát hành nên đã có nhiều sơ suất. Sau đó ông Vu đã yêu cầu các biên tập viên của ông biên tập lại, cắt xén những chỗ không phù hợp với văn hóa Việt Nam.
Kể cả sau khi về hưu, ông vẫn tiếp tục làm cố vấn cho NXB Kim Đồng giúp cho ra đời những tác phẩm tốt cho thiếu nhi, mãi đến khi ông mất năm 2010 ở tuổi 76. Bộ truyện tranh Đô-rê-mon biên tập hoàn chỉnh đến nay đã tái bản không biết bao nhiêu lần, bao lớp độc giả nhỏ tuổi vẫn tiếp tục xem say mê.
PHẠM CHU SA
