Tết Nguyên đán cận kề, nhu cầu đổi tiền lẻ, tiền mới để lì xì hoặc chuẩn bị cho các hoạt động tiêu dùng luôn tăng cao. Bên cạnh những dịch vụ đổi tiền uy tín, cũng có không ít kẻ xấu lợi dụng tâm lý và nhu cầu của người dân để thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản.
Dịch vụ đổi tiền lẻ online, với sự phát triển mạnh mẽ trên các nền tảng mạng xã hội, đã trở thành “mảnh đất màu mỡ” cho các đối tượng lừa đảo. Những thủ đoạn tinh vi, khéo léo khiến nhiều người dễ dàng sa bẫy mà không hề hay biết, gây ra không ít thiệt hại.
Nhộn nhịp đổi tiền lẻ, tiền mới trên mạng
Chỉ cần tìm từ khóa “đổi tiền mới” hay "đổi tiền lẻ" trên mạng xã hội, hàng loạt dịch vụ đổi tiền xuất hiện với quảng cáo hấp dẫn: “Cam kết tiền mới 100%”, “Phí thấp nhất thị trường”. Những dịch vụ này đánh trúng tâm lý cần tiền lẻ, tiền mới để lì xì, cúng lễ dịp Tết.
Theo tìm hiểu của PV, phí dịch vụ đổi tiền lẻ rất cao, tùy mệnh giá: 15% cho tiền 1.000 đồng, 10-12% cho 2.000-5.000 đồng và 10-15% cho 10.000-20.000 đồng. Nếu đổi số lượng lớn, phí giảm còn 5-8%. Thậm chí, nhiều nơi còn đổi "tiền lướt" (tiền đã qua sử dụng nhưng còn mới) với phí chỉ 2-3%. Ngoài đổi tiền lẻ, “dân buôn tiền” trên mạng còn rao bán tiền lì xì độc, lạ, ngoại tệ hiếm từ nhiều nước, với giá cao gấp nhiều lần mệnh giá gốc.
Cách thức lừa đảo thường diễn ra rất tinh vi, các đối tượng yêu cầu khách hàng chuyển khoản trước toàn bộ hoặc một phần tiền kèm phí đổi, hứa sẽ giao tiền tận nơi. Tuy nhiên, sau khi nhận tiền, chúng có thể biến mất, chặn mọi liên lạc. Trong nhiều trường hợp, khách nhận được tiền nhưng đó là tiền cũ, thậm chí tiền giả.
Chị HTTH, sống tại quận Phú Nhuận, TP.HCM cho biết chị muốn đổi khoảng 10 triệu đồng tiền lẻ mới để lì xì. Do công việc bận rộn không thể đến ngân hàng nên chị đã tìm một dịch vụ đổi tiền trên mạng xã hội. Người bán quảng cáo đổi tiền mới 100% với phí 10%, giao tận nhà, dưới phần bình luận có rất nhiều lời khen ngợi nên cảm thấy tin tưởng.
“Sau khi nhắn tin, người này yêu cầu tôi chuyển khoản trước toàn bộ số tiền, bao gồm cả phí đổi là 11 triệu đồng, cam kết giao tiền trong ngày. Chưa đầy 3 tiếng sau, tôi nhận được một bọc tiền được bọc kín. Nhưng khi mở bọc tiền ra kiểm tra, tôi sững sờ khi thấy toàn bộ tiền không phải là tiền mới. Một nửa số tiền là các tờ cũ, nhàu nát, thậm chí có vài tờ bị rách góc” - chị H kể.
Ngay lập tức, chị H liên hệ lại với người đổi tiền thì không ai bắt máy. Sau đó, tài khoản mạng xã hội của người này bị xóa, chị không còn cách nào liên lạc.
Không được phép đổi tiền mới, tiền lẻ
Luật sư Phùng Thị Huyền, Đoàn Luật sư TP.HCM cho biết theo Thông tư số 25/2013/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quy định về việc thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông (bị rách nát, hư hỏng), chỉ những tổ chức được Nhà nước cho phép như: Ngân hàng Nhà nước, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước, Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Kho bạc Nhà nước mới được phép thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông. Ngoài các đơn vị này, mọi hoạt động thu, đổi tiền của cá nhân, tổ chức khác đều là bất hợp pháp.
"Vì vậy các hành vi thu, đổi tiền lẻ, tiền mới nhằm hưởng chênh lệch đều không được pháp luật cho phép thực hiện" - Luật sư Huyền nói.
Bên cạnh đó, tại điểm a khoản 5 Điều 30 Nghị định 88/2019 quy định phạt tiền từ 20-40 triệu đồng đối với hành vi “thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật”.
Cũng theo luật sư Huyền, dù đã được cơ quan chức năng cảnh báo, việc thu đổi tiền lẻ, tiền mới vẫn phổ biến mỗi dịp Tết Nguyên đán, dẫn đến nhiều trường hợp bị lừa đảo, mất tài sản. Theo Điều 174 Bộ luật Hình sự, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản có thể bị phạt cao nhất là tù chung thân, đồng thời phải hoàn trả số tiền chiếm đoạt cho nạn nhân.
Tuy nhiên, việc thu hồi tài sản thường phụ thuộc vào kết quả điều tra của cơ quan chức năng, quá trình này thường kéo dài và phức tạp, đặc biệt khi lừa đảo diễn ra trên không gian mạng. Do đó, người dân cần thận trọng khi đổi tiền lẻ, tiền mới.
Việc đổi tiền mới, tiền lẻ không được pháp luật cho phép, do đó không có quy định cụ thể về mức phí. Đối với trường hợp đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông nhưng đủ điều kiện đổi, theo quy định tại Thông tư 25/2013/TT-NHNN, người dân sẽ không phải chịu bất kỳ khoản phí nào.
Chọn dịch vụ đổi tiền uy tín, hợp pháp
Người dân cần cảnh giác trước những đối tượng không quen biết, tuyệt đối không đổi tiền qua mạng xã hội để tránh trở thành "con mồi" tiếp tay cho các hành vi lừa đảo. Chỉ nên sử dụng các dịch vụ đổi tiền của ngân hàng, công ty tài chính hoặc các cơ sở kinh doanh có uy tín, có giấy phép hoạt động hợp pháp.
Đối với các dịch vụ trên mạng xã hội, trước khi giao dịch, hãy kiểm tra các phản hồi từ khách hàng cũ, các đánh giá hoặc các chứng chỉ pháp lý của dịch vụ; so sánh tỷ giá chênh lệch với thị trường, không tin vào những dịch vụ tỷ giá quá cao so với thị trường.
Cảnh giác với các dịch vụ yêu cầu chuyển tiền trước khi nhận hàng. Khi phát hiện các đối tượng có hành vi tàng trữ, lưu hành tiền giả hay các hành vi lừa đảo, trục lợi khác, cần kịp thời trình báo cơ quan Công an gần nhất để có biện pháp ngăn chặn, xử lý theo quy định của pháp luật.
Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT) khuyến cáo.