Hiện cơ quan Bảo hiểm xã hội (BHXH) thực hiện chi trả cho khoảng gần 2,7 triệu người hưởng lương hưu, với số tiền hưởng gần 14.475 tỉ đồng/tháng. Mức hưởng lương hưu trung bình hiện nay khoảng 5,4 triệu đồng/tháng, cao hơn mức thu nhập bình quân của người dân năm 2021 (4,2 triệu đồng/tháng). Qua đó cho thấy, lương hưu là mức thu nhập ổn định đảm bảo cuộc sống cho người hưởng.
Bà Lý Hoàng Minh, Phó Trưởng phòng hưu trí, Ban Thực hiện chính sách BHXH, BHXH Việt Nam khẳng định như trên khi nói về chính sách hưởng lương hưu hiện hành.
22 lần điều chỉnh lương hưu
Theo Bà Minh, mức hưởng lương hưu của người lao động (NLĐ) không phải mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu, mà được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế để đảm bảo cuộc sống.
Từ năm 1995 đến nay, Nhà nước đã thực hiện 22 lần điều chỉnh lương hưu. Đặc biệt, trong hai năm qua dù tình hình kinh tế khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhưng lương hưu vẫn được điều chỉnh với mức chung là 7,4% từ ngày 1-1-2022.
 |
Nhiều doanh nghiệp hiện nay đang xây dựng hai thang bảng lương để lách việc đóng BHXH ở mức cao cho NLĐ. Ảnh: V.LONG |
Đối với người nghỉ hưu trước ngày 1-1-1995 nếu sau khi được điều chỉnh tăng theo mức chung 7,4% trên, nhưng mức lương hưu thuộc các trường hợp thấp thì lại tiếp tục được điều chỉnh. Cụ thể, tăng thêm 200 nghìn đồng với những người có mức hưởng thấp hơn 2,3 triệu đồng/tháng; tăng lên 2,5 triệu đồng với những người có mức hưởng từ 2,3 triệu đồng/tháng đến dưới 2,5 triệu đồng/tháng.
“Qua đó, chúng ta có thể thấy Nhà nước rất quan tâm đến thu nhập của người hưởng lương hưu…”- bà Minh nói.
Cạnh đó, theo quy định hiện hành, NLĐ tham gia BHXH tối thiểu 20 năm mới được nhận lương hưu, điều này dẫn tới nhiều người có thời gian tham gia BHXH ngắn nên khi hết tuổi lao động, không tích lũy đủ số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu.
Trước thực trạng này, Bộ LĐ-TB&XH đang đề xuất sửa đổi Luật BHXH năm 2014 theo hướng: Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm, nhằm tạo điều kiện cho NLĐ tham gia muộn, có thời gian tham gia BHXH ngắn, được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH; tăng mức hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, bổ sung chế độ trợ cấp thai sản nhằm tăng tính hấp dẫn, thu hút, tạo điều kiện để người dân tham gia BHXH tự nguyện…..
Đặc biệt, bên cạnh việc hưởng lương hưu, NLĐ tham gia BHXH khi đủ điều kiện nghỉ hưu còn được cấp thẻ BHYT miễn phí. Các quyền lợi khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe trọn đời do quỹ BHYT chi trả với mức hưởng là 95% (cao hơn mức hưởng trung bình của người tham gia BHYT theo hộ gia đình).
Thực tế, cơ quan BHXH đã chi trả chi phí khám chữa bệnh BHYT hàng trăm triệu đồng, thậm chí hàng tỉ đồng cho những người hưởng lương hưu bị mắc bệnh hiểm nghèo, nan y. Bởi lứa tuổi này thường dễ gặp các vấn đề bất trắc về sức khỏe. Không những thế trong thời gian hưởng lương hưu, người hưởng lương hưu không may qua đời thì thân nhân của họ còn được hưởng chế độ tử tuất với nhiều quyền lợi.
Làm sao để hưởng lương hưu cao
BHXH Việt Nam cho biết theo quy định hiện hành, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng tỉ lệ hưởng lương hưu hằng tháng nhân với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Như vậy, mức hưởng lương hưu tỉ lệ thuận với mức đóng BHXH, thời gian đóng BHXH. Có nghĩa là mức đóng BHXH càng cao, thời gian đóng BHXH càng dài thì mức hưởng lương hưu sẽ cao hơn.
Qua phản ánh của một số địa phương và qua kiểm tra tiền lương đóng BHXH tại một số đơn vị sử dụng lao động, cho thấy vẫn còn tình trạng doanh nghiệp chỉ xây dựng thang lương, bảng lương bằng mức thấp nhất để đóng BHXH cho NLĐ. Hoặc một số doanh nghiệp và NLĐ thỏa thuận chỉ lấy tiền lương ghi trong hợp đồng làm căn cứ đóng BHXH.
Theo BHXH Việt Nam, tình trạng này có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân: “Do chủ sử dụng lao động cố tình lách Luật để giảm bớt phần trách nhiệm đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho NLĐ (theo quy định, trách nhiệm đóng của chủ sử dụng lao động chiếm 2/3 tổng số tiền phải đóng BHXH của NLĐ);
Việc giảm mức đóng BHXH để tăng phần chi trả thu nhập cho NLĐ, từ đó giúp doanh nghiệp làm tăng cạnh tranh trên thị trường lao động. Hoặc bản thân NLĐ chưa hiểu biết chính sách pháp luật đầy đủ, chưa nắm rõ việc đóng BHXH cao thì mức hưởng BHXH sẽ cao, chỉ quan tâm đến lợi ích trước mắt thiếu quan tâm đến lợi ích lâu dài, chưa có ý thức tiết kiệm, tích lũy thông qua khoản tiền đóng BHXH ngay khi còn trẻ…”- bà Minh phân tích.
Để giải quyết tình trạng trên, bà Lý Hoàng Minh cho rằng thời gian tới, cần tiếp tục thực hiện các giải pháp đồng bộ. Chẳng hạn như tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về tiền lương tại doanh nghiệp. Xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm về tiền lương, BHXH; đẩy mạnh công tác tuyên truyền để NLĐ hiểu đúng, hiểu đủ quyền lợi của việc tham gia BHXH.
“Ngoài ra, chúng ta cần nâng cao ý thức, chấp hành pháp luật BHXH, BHYT của chủ sử dụng lao động trong việc đóng đúng, đóng đủ BHXH để đảm bảo quyền lợi an sinh xã hội lâu dài cho NLĐ…”- bà Minh nêu giải pháp.
