Tại cuộc làm việc với đoàn công tác của Thủ tướng Chính phủ sáng 20-6, Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) Trần Quang Nghị nói Việt Nam đang phải chấp nhận một cuộc cạnh tranh rất khốc liệt trong sản xuất dệt may.
Nỗi lo với “ông lớn” dệt may Trung Quốc
“Chúng ta phải nhìn nhận một sự thật rất sự thật là chúng ta ở cạnh một cường quốc dệt may khổng lồ. Không hình dung được sức phát triển liên tục cũng như sự chăm sóc của cả hệ thống quốc gia cho ngành dệt may Trung Quốc” - ông Nghị nói.
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng (giữa) và Chủ tịch Vinatex Trần Quang Nghị (trái).
Chủ tịch Vinatex dẫn chứng riêng phần trợ giá cho xuất khẩu mình đã thua, đây là bất lợi rất lớn cho cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu. Chưa kể quy mô sản xuất của họ là một đại công xưởng, giúp các DN dệt may của Trung Quốc có chi phí sản xuất thấp hơn.
“Cùng một DN, ông sản xuất 1 triệu m với một ông 10 triệu m thì chắc chắn từ giá đầu vào đã được các nhà cung cấp ưu tiên rồi, cho đến các chi phí khác, khấu hao... Tại sao DN có vốn đầu tư nước ngoài - FDI họ lợi thế hơn DN trong nước bởi họ liên kết cả một chuỗi” - ông Nghị cho biết và giải thích DN FDI sản xuất may thì có hậu phương về vải ở TQ, hoặc ngược lại DN sản xuất sợi tại VN lại có nhà tiêu thụ ở bên Trung Quốc...
Chủ tịch Vinatex cũng nêu một thực tế các DN lớn đặt hàng tại VN đều chỉ định vải của Trung Quốc vì “buôn có bạn, bán có phường”, họ gắn với nhau rất lâu rồi, từ đời ông cha đến đời con, một quan hệ rất lâu dài và cũng là lợi thế về giá.
“Chúng tôi đặt vấn đề với họ là chúng ta may cho họ và lấy vải của Việt Nam. Họ nói nếu lấy vải của ông thì quy mô sản xuất của ông nhỏ, khi đơn hàng của họ bùng nổ lên, cần lượng vải lớn thì các ông không đáp ứng được. Cho dù chất lượng và chấp nhận giá bằng Trung Quốc, thậm chí rẻ hơn. Khi có những đơn hàng thì mình không thể đáp ứng được, đó là những rủi ro mà họ không chấp nhận” - ông Nghị nói.
Ông chủ thật, ông chủ giả
Trong bối cảnh đó, dệt may rất hy vọng một “cứu cánh” là TPP thì không còn nữa, phải tiếp tục khai thác, sử dụng FTA nhưng cũng rất hạn chế.
“Thị trường châu Âu sụt giảm nghiêm trọng, Nga, Belarus thì xa xôi quá, lại gần Thổ Nhĩ Kỳ và TQ. Khả năng khai thác, cạnh tranh với thị trường FTA không dễ dàng. Nhật là thị trường bền vững, gắn bó nhưng rất khó tính. Chỉ có ông Mỹ dễ tính, có thể bùng nổ về số lượng nhưng lại bị bảo hộ” - ông Nghị dẫn chứng.
Theo ông Nghị, Vinatex đã rất nỗ lực, cố gắng, linh hoạt, vận dụng cơ chế chính sách để có động lực tốt cho DN. Thực tế là những DN cổ phần hóa (CPH) sâu thì anh em làm rất tốt nhưng những DN CPH “cạn”, DNNN hay Vinatex vẫn giữ hơn 80% thì làm chơi ăn thật.
“Ông chủ thật” bám thị trường, chăm sóc khách hàng, quản trị sản xuất, tinh giản biên chế, giảm chi phí; nhưng “ông chủ giả”- người làm thuê thì làm chừng mực vừa phải, theo nhiệm kỳ” - ông Nghị thẳng thắn nói.
Cạnh đó, yếu nhất hiện nay là đội ngũ quản lý. “Làm một dự án ở miền Trung, phải điều một quản lý ở HN hay SG vào, họ không chịu trong khi đào tạo tại chỗ thì rất khó” - ông Nghị nói và cho biết thu nhập chủ tịch tập đoàn hiện trên 30 triệu đồng, ông Tổng giám đốc là 30 triệu đồng nhưng muốn tuyển một nhân lực tài giỏi thì không thể dưới 3.000-5.000 USD, cao hơn lương chủ tịch.
“Ba điều kiện để phát triển dệt may là thị trường, nhân lực, hạ tầng đều rất khó, vướng nhiều chuyện. Các yếu tố liên quan khác như chi phí vận chuyển cao nhất khu vực, cạnh tranh lao động với các DN FDI... cũng là những vấn đề rất khó” - ông Nghị than.
“Một Chính phủ lo lắng bằng một kho người chúng tôi làm. Chúng tôi làm rất đông người nhưng chỉ cần Chính phủ tháo gỡ thì bao nhiêu con người sẽ nhờ vào Chính phủ để phát triển tốt đẹp hơn” - Chủ tịch Vinatex nói.
Kết luận cuộc họp, Bộ trưởng-Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng nói những kiến nghị của tập đoàn sẽ được tổ công tác tổng hợp, báo cáo Thủ tướng rồi giao cho các bộ, ngành xử lý.
“Quan trọng nhất là vướng mắc cái gì, giống như việc 1 m vải vào phòng kiểm tra ba lần. Đề nghị Bộ Công Thương xem lại tất cả hạng mục hàng hóa liên quan đến Bộ kiểm tra chuyên ngành thì cắt giảm tuyệt đối đi. Ngay vải thừa 3% bảo tiêu hủy là vô lý, làm sao của cải nhà nước lại đi tiêu hủy, mời người ta về tiêu hủy có khi còn tốn tiền hơn, rồi vấn đề môi trường. Bán đi không bán được, cho người dân thì không cho được” - Bộ trưởng Dũng nhấn mạnh.
