Sáng 13-11, Hội âm nhạc TP.HCM tổ chức tọa đàm vai trò trách nhiệm của người hoạt động âm nhạc tại TP.HCM.
Tại đây, bên cạnh việc nêu ra những nguyên nhân, trách nhiệm của người làm nghệ thuật trong câu chuyện âm nhạc “lệch chuẩn” thì nhiều đại biểu cũng đề xuất những giải pháp thiết thực cho vấn đề này.
Âm nhạc lệch chuẩn gây tác hại nghiêm trọng
Phát biểu tại tọa đàm, nhạc sĩ Trương Quang Lục cho biết ông có nghe câu chuyện ca từ phản cảm của Jack qua những người bạn là nhạc sĩ tại Hà Nội.
“Anh em nhạc sĩ ở Hà Nội chia sẻ với tôi rằng chúng ta nên coi những hành vi sai trái này như một dạng "ma túy nghệ thuật”. Loại ma túy dạng này này ảnh hưởng rất lớn đến tư tưởng, tình cảm, cảm xúc của con người, và từ đó có thể dẫn đến những hệ quả tai hại.
Việc phạt tiền vài triệu đồng không thể giải quyết được vấn đề, chúng ta không nên xem nó như là một loại nhắc nhở mà phải thấy được điều đó là một tác hại nghiêm trọng và sâu rộng” – nhạc sĩ Trương Quang Lục bày tỏ.
Nói về nguyên nhân xuất hiện một số hiện tượng lệch chuẩn trong nghệ thuật, Th.S Nguyễn Cẩm Lệ, Chuyên viên Phòng Nghệ thuật, Sở VH&TT TP.HCM cho biết nguyên nhân sâu xa của những hiện tượng lệch chuẩn này không chỉ nằm ở việc thiếu biện pháp quản lý từ cơ quan nhà nước, mà còn ở sự thiếu hụt trong công tác đào tạo nghệ sĩ.
"Một nghệ sĩ, nhạc sĩ nếu được đào tạo chính quy ít nhất 4 năm tại các nhạc viện sẽ có kiến thức vững về chuyên môn và lý thuyết âm nhạc.
Tuy nhiên, không phải khán giả nào cũng có khả năng đánh giá đúng giá trị nghệ thuật. Nhiều người tham gia chương trình chỉ vì tò mò hoặc xu hướng, mà không quan tâm đến chất lượng nghệ thuật.
Một yếu tố quan trọng khác là truyền thông, khi các chương trình truyền hình và báo chí lăng xê các xu hướng như rap, đôi khi làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ của khán giả, nhất là giới trẻ.
Các lời lẽ không phù hợp trong rap có thể gây tác động tiêu cực, ví dụ như việc trẻ em mặc đồ hip-hop và nhảy rap, điều này không phù hợp với lứa tuổi. Vì vậy, truyền thông cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để không làm lệch chuẩn và ảnh hưởng tiêu cực đến giới trẻ" – bà Lệ nói.
Cần có các chương trình giáo dục nghệ thuật thiết thực
Đề xuất về giải pháp, Th.S Nguyễn Cẩm Lệ cho rằng cần có sự chấn chỉnh trong công tác giáo dục thẩm mỹ trong gia đình, nhà trường và xã hội. Trong nhà trường, cần có các chương trình giáo dục nghệ thuật thiết thực hơn, không chỉ là lý thuyết khô khan.
Các môn học về âm nhạc, nghệ thuật cần được giảng dạy theo hướng giúp học sinh cảm nhận và hiểu sâu về giá trị nghệ thuật. Gia đình cũng nên quan tâm hơn đến việc giáo dục nghệ thuật cho con cái. Nhiều gia đình hiện nay có điều kiện cho con em học thêm các môn nghệ thuật, điều này sẽ giúp các em phát triển tốt hơn về thẩm mỹ.
Truyền thông cũng cần đóng vai trò định hướng, giúp nâng cao nhận thức thẩm mỹ cho công chúng. Các cơ quan quản lý nhà nước như Sở Văn hóa cũng đã thực hiện nhiều chương trình văn hóa nghệ thuật tại các vùng sâu, vùng xa và các trường học, nhằm đưa các giá trị văn hóa truyền thống đến với thế hệ trẻ.
Có 30 năm kinh nghiệm trong việc làm sân khấu kịch nói và biểu diễn cho thiếu nhi, đạo diễn Hoàng Duẩn cho rằng ngoài việc nhà nước đưa các nghệ sĩ nổi tiếng, có chuyên môn vào dạy âm nhạc cho học sinh, cũng cần chú trọng đến việc giúp các em cảm nhận được không chỉ về kỹ thuật (như lời hát, nhạc, cao độ) mà còn về các giá trị văn học, mỹ học của âm nhạc.
"Từ kinh nghiệm nghiên cứu của tôi ở Thụy Điển, họ cho rằng trẻ em khi mới sinh ra đều có bản tính bổn thiện, tương tự như quan niệm của người Việt. Trẻ nhỏ sẽ nhìn vào thầy cô và cha mẹ như những hình mẫu lý tưởng, chứ chưa biết đến các "ngôi sao" hay "thần tượng".
Chính vì vậy, ngay từ khi còn nhỏ, chúng ta cần phải định hướng cho trẻ về giá trị âm nhạc và nghệ thuật một cách đúng đắn, để khi các em lớn lên, họ có thể tự lựa chọn những gì tốt đẹp cho bản thân" – nam đạo diễn chia sẻ.
Đạo diễn Hoàng Duẩn nhấn mạnh vai trò quan trọng của nhà sản xuất âm nhạc trong việc lựa chọn và phát hành sản phẩm phù hợp với giá trị văn hóa xã hội, không chỉ dựa vào nhạc sĩ. Tuy nhiên, công tác quản lý âm nhạc hiện nay gặp khó khăn do sự phát triển của truyền thông, khi ca sĩ và công ty âm nhạc có thể phát hành bài hát trực tiếp qua mạng mà không qua kiểm duyệt, đặc biệt là trên các nền tảng như YouTube và TikTok. Để giải quyết vấn đề này, ông đề xuất cần bổ sung nguồn lực và phương tiện cho công tác quản lý và hậu kiểm.
Ông cũng đề xuất các cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt ở TP.HCM, nên xây dựng và ban hành "Luật Biểu diễn nghệ thuật" để bảo vệ quyền lợi nghệ sĩ và định rõ quy chuẩn nghệ thuật biểu diễn. Điều này sẽ tạo môi trường nghệ thuật lành mạnh, có trách nhiệm với xã hội, đồng thời khuyến khích sáng tạo và bảo vệ những nghệ sĩ dám lên tiếng phê bình các tác phẩm không đạt chuẩn mực.
Tương tự, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, Tổng Giám đốc Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) cũng cho rằng điều quan trọng là chúng ta cần xác định rõ trách nhiệm của nhạc sĩ, ca sĩ và những người hoạt động âm nhạc tại TP.HCM. Mỗi tác phẩm âm nhạc ra đời đều có sự tác động của nhiều yếu tố và vai trò của từng bên phải rõ ràng
Thứ hai, để giải quyết vấn đề này, cần có một khung pháp lý rõ ràng, không thể dựa vào cảm tính. Các cơ quan quản lý nhà nước phải có văn bản quy định cụ thể, và không thể thiếu sự định hướng từ các cơ quan truyền thông để điều chỉnh tình hình hiện nay.
"Cuối cùng, chúng ta cần phải thống nhất quan điểm về quản lý âm nhạc và nghệ thuật, tạo điều kiện để nghệ sĩ phát triển sáng tạo trong một môi trường lành mạnh. Điều này sẽ giúp ngành âm nhạc phát triển bền vững, đồng thời bảo vệ các giá trị văn hóa và đạo đức xã hội" - ông nhấn mạnh..
Ông Nguyễn Thọ Truyền, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM nhìn nhận, qua các bài tham luận hôm nay, chúng ta thấy rằng âm nhạc có vai trò quan trọng trong việc hình thành tâm lý, giáo dục, và bảo tồn văn hóa. Tuy nhiên, cũng có nhiều vấn đề cần giải quyết như âm nhạc lệch chuẩn, sự thiếu hụt trong giáo dục âm nhạc, và trách nhiệm của nhạc sĩ trong sáng tác. Tất cả đều ảnh hưởng đến thế hệ trẻ, những người chịu tác động mạnh mẽ từ âm nhạc hiện nay.
Chúng ta cần định hướng âm nhạc phát triển theo hướng tích cực, đảm bảo vai trò của âm nhạc trong đời sống tinh thần, kết nối cộng đồng, giáo dục và bảo tồn văn hóa.
Đặc biệt, các nghệ sĩ trẻ, sinh viên và ca sĩ phải tiếp nối và phát huy những giá trị âm nhạc của Việt Nam. Hội Âm nhạc TP.HCM cần tiếp tục phát triển, gắn kết các vùng miền và xây dựng những mô hình âm nhạc có giá trị.
Ban Tuyên giáo mong rằng sau buổi tọa đàm, chúng ta sẽ triển khai các hoạt động giáo dục đạo đức nghề nghiệp, định hướng sáng tác và biểu diễn âm nhạc, góp phần lan tỏa những giá trị thẩm mỹ, đạo đức và nghệ thuật trong xã hội. Chúc các đồng chí lãnh đạo và các đại biểu sức khỏe và thành công trong công việc, tiếp tục nghiên cứu và sáng tạo để âm nhạc đóng góp tích cực vào sự phát triển của thành phố.
