Khi Việt Nam còn mải say sưa đón Tết giữa những ngày tháng Hai ngọt ngào, các nhà khoa học vũ trụ đã có một phát hiện vĩ đại “Lần đầu tiên nhìn thấy Sóng hấp dẫn”. Giờ đã là những ngày cận kề tháng Ba, Sóng hấp dẫn vẫn còn đang rất hấp dẫn, tôi liên tưởng đến một giấc mơ sắp trở thành hiện thực. “Khi con người thật sự bắt được Sóng hấp dẫn, chúng ta sẽ tìm thấy Tình Yêu đời mình”
Ngày 11/2, các nhà khoa học Đài quan sát sóng hấp dẫn giao thoa kế laser (LIGO) ở Hanford (Mỹ) công bố lần đầu tiên “quan sát được sóng hấp dẫn trong tấm thảm không – thời gian đến Trái Đất từ một nơi xa xôi của vũ trụ”. Theo báo Tuổi Trẻ cuối tuần “Sóng hấp dẫn này đã sinh ra trong khoảnh khắc một giây cuối cùng của sự sát nhập hai lỗ đen để tạo ra một lỗ đen quay duy nhất, một sự kiện xảy ra cách đây 1.3 tỷ năm”.
Giống như tiến sĩ Giáp Văn Dương đã viết trong bài báo “Sóng hấp dẫn vì sao hấp dẫn?” rằng: “Cả thế giới chấn động và nhảy cẫng vì sự kiện này. Giống như người điếc bỗng nhiên nghe được âm thanh, con người giờ đây đã có nghe được những va chạm và chuyển động từ vũ trụ xa xôi cách chúng ta nhiều tỷ năm ánh sáng. Điều đó cũng có nghĩa con người giờ đây có thể nghe được tiếng vọng của vũ trụ từ thuở xa xưa, và trên nguyên tắc là có thể nghe đến tận thưở hồng hoang khi bắt đầu khai thiên lập địa”. Vâng, tôi đọc báo và quan sát quả là thế giới đang nhảy múa cùng với Sóng hấp dẫn thật – dù ở Việt Nam Sóng hấp dẫn có vẻ không hấp dẫn bằng những câu chuyện showbiz, điện ảnh nước nhà đang có cơ hội lớn từ đoàn phim King Kong 2 đang đi qua Quảng Bình, Ninh Bình, bạn bè của tôi trên mạng xã hội vẫn đang chia sẻ đủ thể loại tâm trạng sau đợt nghỉ Tết dài ngày và rục rịch khởi động năm 2016. Nhưng tôi nhìn thấy ở ngoài kia thế giới đang sôi sục vì loại “sóng” đã được Einstein tiên đoán từ đầu những năm 1930. Nhật Bản và Trung Quốc bước vào cuộc chạy đua “khám phá vũ trụ”, với thử thách nghiên cứu các lỗ đen bí ẩn và sóng hấp dẫn. Nhà vật lý Hồ Văn Thụy thuộc Viện hàn lâm khoa học Trung Quốc bày tỏ “Sóng hấp dẫn cung cấp cho chúng ta một công cụ mới để hiểu thêm về vũ trụ, do đó Trung Quốc cần phải tham gia nghiên cứu này”. Các nhà khoa học vũ trụ khắp thế giới thì như vừa sống lại lần nữa, họ háo hức nói về những chân trời mới mở ra sau khi Sóng hấp dẫn được nhìn thấy, họ nói về viễn cảnh của phát hiện vĩ đại này như khi con người khám phá ra sóng điện từ rồi chúng được ứng dụng trong radio, tivi, điện thoại di động… sẽ kỳ diệu và đáng kinh ngạc đến nhường nào.
Tôi vốn dốt môn Vật lý nhưng lại rất say mê vũ trụ. Sóng hấp dẫn khiến tôi nhớ lại những ngày tôi lang thang theo chân giáo sư Trịnh Xuân Thuận trong chuyến về thăm Việt Nam năm 2012 để trình bày những chủ đề về “Big Bang và vị trí con người trong vũ trụ”, về mối liên kết giữa Khoa học và Phật giáo, về khả năng nhìn thấy quá khứ và tương lai trên những đài quan sát vũ trụ cao thật cao ở khắp nơi trên thế giới. Đó là lần đầu tiên tôi cảm thấy Vật lý Thiên văn giống như một môn học về Tình Yêu, về niềm Đam mê, về mối nhân duyên giữa người với người cũng như mối liên hệ giữa hành tinh chúng ta đang sống với dãy ngân hà trong Vũ trụ. Sẽ thế nào khi chúng ta “lắng nghe được âm thanh của vũ trụ”, khi chúng ta nhìn thấy được quá khứ và tương lai, khi chúng ta đoán biết được Ai sẽ là một nửa thật sự của mình ngay từ cái nhìn đầu tiên, chỉ bởi vì anh ấy/cô ấy phát ra một loại “sóng hấp dẫn” cùng tần số với mình?
Ai sẽ là một nửa thật sự của mình ngay từ cái nhìn đầu tiên, chỉ bởi vì anh ấy/cô ấy phát ra một loại “sóng hấp dẫn” cùng tần số với mình?
Tôi vẫn còn nhớ một câu hỏi và một câu trả lời khiến tôi suy nghĩ mãi về nguồn gốc của Tình yêu.
Một bạn nữ duyên dáng: Giáo sư có tin vào mối nhân duyên giữa vợ chồng từ kiếp trước không?
GS Trịnh Xuân Thuận: Trong thế giới nguyên tử, có một thí nghiệm nổi tiếng do Einstein, Podolsky và Rosen (EPR) đưa ra vào năm 1935 thế này: tưởng tượng ra một hạt phân hủy một cách tự phát thành ra 2 photon A và B. Luật đối xứng cho rằng chúng sẽ di chuyển ngược chiều nhau: nếu A đi về hướng Tây, thì B sẽ đi về hướng Đông. Nhưng thực nghiệm đã chứng minh: nếu A đi về hướng Tây, thì B sẽ về hướng Tây; nếu A đi về hướng Đông, thì B sẽ đi về hướng Đông. Điều đáng ngạc nhiên là, sau khi tách rời nhau, A và B không có đủ thời gian (10 phần tỷ giây) để “liên lạc và thông tin cho nhau” là A (hay B) sẽ đi đâu, chúng vẫn “tìm thấy nhau sau đó”. Trong thí nghiệm gần đây nhất do nhà vật lý Nicolas thực hiện tại Geneva, năm 1998, hai photon được giữ cách xa nhau 10km, nhưng những ứng xử của chúng vẫn tương quan tuyệt hảo. Vì thế, dù khoa học chưa có bằng chứng đầy đủ về mối nhân duyên vợ chồng, nhưng tôi cược rằng Phật giáo đúng.
Tôi cũng cược rằng Khoa học và Tâm linh đã có mối quan hệ mật thiết với nhau kể từ thưở khai thiên lập địa, khi Vũ trụ mới được hình thành. Sóng hấp dẫn khiến trí tưởng tượng của tôi càng thêm mơ mộng về cách người ta tìm thấy Tình Yêu. Tôi hình dung rồi đây thế giới sẽ phát minh ra một ứng dụng trên điện thoại di động, trên một chiếc vòng đeo tay hay một chiếc đồng hồ phát ra loại “sóng hấp dẫn” cá biệt cho từng người, như cô A thì dịu dàng nhưng cá tính, anh B mạnh mẽ và tình cảm, chàng C thì lạnh lùng bề ngoài nhưng tinh tế bên trong, nàng D thì nhạy cảm trong một vỏ bọc xù xì… khiến cho một đôi nam nữ hay gay hay less có thể nhận ra ngay ai chính là người ấy chỉ trong chốc lát khi lướt ngang qua nhau trên phố. Thế giới này sẽ lãng mạn đến nhường nào nếu người ta “bắt được sóng hấp dẫn” của riêng mình chỉ ngay lần gặp đầu tiên.
Con đường dẫn đến Đam mê qua Sóng hấp dẫn cũng đâu kém phần đặc sắc. Tôi tưởng tượng rằng rồi đây những chàng trai cô gái mới tốt nghiệp Đại học hay những người bất ngờ thất nghiệp sẽ không cần phải đi rải đơn tìm việc ở các công ty rồi thất vọng trở về sau những buổi phỏng vấn nhạt nhẽo, tất cả những gì họ cần làm là ngồi cặm cụi viết thư chia sẻ ước mơ và bức tranh công việc mà họ thiết tha mong muốn rồi tung nó lên trời đến những đám mây, hay nhét vào trong chai thời gian, nhờ gió, nhờ nước và cả không khí gửi đến “vị sếp Mr Right” của mình. Sóng hấp dẫn sẽ làm phần việc còn lại, đưa những bức thư tỏa đầy thứ năng lượng óng ánh của “sóng hấp dẫn đam mê” đến với những ông chủ cũng đang nỗ lực gửi đi những tín hiệu tìm kiếm những nhân viên năng động và đầy tiềm năng đang ở đâu đó trên hành tinh này. Cuộc đời này sẽ đơn giản và thú vị biết bao nếu con người tìm thấy niềm Đam mê của mình ngay công việc đầu tiên họ làm trong đời. Tôi quá mơ mộng rồi, Sóng hấp dẫn không thể mạnh mẽ và chuẩn xác đến thế được. Nhưng tôi tin dù rằng thời gian để những làn “sóng hấp dẫn” cá thể tìm thấy nhau không thể nhanh chóng như một cái chớp mắt, nhưng điều chúng ta có thể làm là chờ đợi đúng thời điểm. Right time, right person. Right time, right work. Chúng ta rồi cũng sẽ tìm thấy nhau, phải không Tình yêu?
Thật lòng xin lỗi ông Albert Einstein nhiều lắm, trong khi thế giới đang háo hức khám phá về vũ trụ qua Sóng hấp dẫn, còn tôi lại ngồi đây huyên thuyên về Tình yêu. Nhưng tôi nghĩ, Vũ trụ chính là Tình yêu. Như tôi đã mơ mộng lúc đầu đấy thôi. “Khi con người thật sự hiểu về Vũ trụ, chúng ta sẽ thật sự thấu hiểu thế nào gọi là Tình yêu”.
-----------
“Cùng với thời gian, con người bắt đầu nhận ra rằng các hiện tượng trên trời đều bộc lộ tính quy luật và thường hằng vốn rất thiếu vắng trong các công việc và quan hệ của con người. Sự đều đặn không gì lay chuyển được của Mặt trời đi qua bầu trời vào ban ngày, và Mặt trăng thay đổi hình dạng của nó theo các khoảng thời gian đều đặn trong tháng, những mùa nối tiếp nhau một cách bất biến từ năm nay sang năm khác, sự quay trở lại của Mặt trời sau nhật thực toàn phần, tính chuẩn xác, không bao giờ sai lệch này của các hiện tượng trên trời tựa như một dạng bảo hiểm trước những bất trắc, vô định của ngày mai. Mặt trời trở lại chiếu sáng ban ngày sau những tối tăm của ban đêm được xem như là một sự tái sinh sau cái chết. Con người cổ đại nhìn thấy trong quy luật này của bầu trời như một bằng chứng cho tính bất diệt của linh hồn.
Các bạn hãy ngẩng lên nhìn bầu trời vào một đêm tối đẹp trời. Mắt bạn tự nhiên sẽ bị những ngôi sao sáng nhất cuốn hút. Theo cách gần như bản năng, bạn bắt đầu tưởng tượng nối chúng với nhau bằng những đường nét và vẽ nên các họa tiết trên bầu trời. Cố gắng xác lập một trật tự trên bầu trời, đó là một nhu cầu hết sức con người. Qua các thời đại và các nền văn hóa khác nhau, con người đã phóng chiếu lên bầu trời những ước mơ và khát vọng của mình: các họa tiết và hình ảnh mà con người cảm nhận thấy ở đó thường chỉ là sự phản ánh môi trường cụ thể của họ. Chẳng hạn như tại bán cầu Bắc, chòm sao mà người Tây phương gọi là Đại Hùng (Gấu lớn), một hình ảnh do người Hy Lạp cổ đại và những người Da đỏ châu Mỹ truyền lại tới cho chúng ta là do họ là những người săn bắn đích thực. Còn người Pháp trung thành với truyền thống ẩm thực của mình, lại nhìn thấy ở đó hình ảnh của một chiếc xoong. Chủ đề bếp núc cũng được người dân Bắc Mỹ sử dụng, đối với họ đó là một cái muỗng. Người Trung Quốc, vốn quen với bộ máy hành chính khổng lồ, ở đó các quan lại của Đế chế dành nhiều thời gian để tra cứu những văn bản cũ, truyền những chỉ thị và thảo các báo cáo, lại thấy đó là hình ảnh của một thầy ký trên thiên đình, ngồi trên một đám mây và nhận đơn khiếu nại của thần dân. Đối với người Ai Cập, chòm sao này lại biểu thị một đoàn rước kỳ lạ gồm có một con bò tót, một vị thần nằm và một con hà mã cõng một con cá sấu trên lưng. Còn đối với những người Trung Âu, họ lại thấy đó là một cỗ xe ngựa. Những hình ảnh mà chúng ta cảm nhận thấy trên bầu trời thường nói về chính chúng ta, về lối sống của chúng ta hơn là chính những hiện tượng đó”
(Nguồn gốc – Nỗi hoài niệm về những thuở ban đầu, Trịnh Xuân Thuận)
Theo Lê Minh (thatmah.com)
