Ukraine kết thúc năm 2024 trong tình trạng thiếu hụt nhân lực, thất thế rõ ràng trong một số trận chiến quan trọng và ít có triển vọng thay đổi tình hình trên chiến trường. Dù vậy, Kiev vẫn đạt được một số tiến bộ đáng chú ý về mặt quân sự, tạo nền tảng chống lại đà tiến của Nga.
Dưới đây là một số thành tựu quân sự của Ukraine trong năm 2024, theo tờ Kyiv Independent.
Số lượng UAV khổng lồ
Năm 2024 là một bước ngoặt đối với Ukraine trong việc triển khai máy bay không người lái (UAV) tầm xa.
Cuối tháng 9, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov nói rằng quân đội nước này phá hủy hoặc làm hư hại hơn 200 cơ sở quân sự ở Nga bằng công nghệ “bầy UAV”. Cả Ukraine và Nga đều sử dụng công nghệ này, triển khai hàng chục, thậm chí hàng trăm UAV cùng lúc để áp đảo hệ thống phòng không của đối phương.
Theo Kyiv Independent, giới chức Ukraine không công khai xác nhận các cuộc tấn công bằng UAV cũng như số lượng UAV được triển khai nên chỉ có thể ước tính dựa trên báo cáo từ Nga, truyền thông độc lập địa phương hoặc mạng xã hội.
Theo các báo cáo từ Nga, cuộc tấn công bằng UAV lớn nhất của Ukraine vào lãnh thổ Nga là vào ngày 1-9. Giới chức Nga tuyên bố đã bắn hạ 158 UAV trên bầu trời 16 tỉnh thành, bao gồm cả thủ đô Moscow. Đáng chú ý, vụ tấn công gây cháy tại nhà máy lọc dầu Gazpromneft ở quận Kapotnya (Moscow) đã khiến nhà máy phải ngừng một nửa công suất.
Cuộc tấn công lớn thứ hai diễn ra vào ngày 10-9 khi giới chức Nga cho biết hệ thống phòng không nước này đã bắn hạ 144 UAV. Tỉnh Bryansk là nơi bị tấn công nhiều nhất, với 72 UAV bị bắn hạ, tiếp theo là Moscow (20 UAV) và tỉnh Kursk (14 UAV).
Tỉnh trưởng tỉnh Moscow - ông Andrey Vorobyov cho biết mảnh vỡ từ các UAV đã rơi xuống khu dân cư khiến một người thiệt mạng và 3 người bị thương.
Các cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine cho thấy phòng không của Nga vẫn còn kẽ hở. Ông Mattias Eken, chuyên gia quốc phòng và an ninh tại tổ chức phi lợi nhuận RAND Europe, nói với Kyiv Independent rằng Nga có thể cần nâng cấp công nghệ radar để đối phó với sự gia tăng các cuộc tấn công bằng UAV, tuy nhiên, việc nâng cấp có thể phải mất nhiều năm.
Nga hiện cố gắng bảo vệ bầu trời bằng cách tăng số lượng nhóm phòng không cơ động, cùng các biện pháp khác. Tuy nhiên, bước đi này sẽ đòi hỏi nguồn lực lớn, nhất là khi Ukraine được cho là đang sản xuất hàng nghìn UAV tầm xa chỉ trong một năm.
Cải thiện năng lực tầm xa
UAV của Ukraine có chi phí sản xuất rẻ hơn nhiều so với tên lửa nhưng lại sở hữu tầm bắn ấn tượng tương đương. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Umerov, trong năm 2024, Ukraine đã tăng cường đáng kể năng lực quân sự tầm xa, gấp “nhiều lần” so với trước đây.
Vào tháng 4, Ukraine lần đầu tiên tấn công một mục tiêu cách biên giới nước này 1.300 km.
Một UAV tầm xa của Ukraine đã nhắm vào một trong những nhà máy lọc dầu lớn nhất của Nga, nằm tại TP Nizhnekamsk (CH Tatarstan thuộc Nga). Cuộc tấn công cũng đánh trúng một cơ sở sản xuất UAV của Nga tại Khu Kinh tế Đặc biệt Alabuga ở huyện Yelabuga.
Đến tháng 7, một UAV của Ukraine lập kỷ lục tầm bắn mới khi tấn công sân bay quân sự Olenya tại tỉnh Murmansk (Nga) và gây hư hại cho một máy bay ném bom Tu-22M3 của đối phương. Mục tiêu này nằm cách biên giới Ukraine 1.800 km.
“Máy bay Tu-22M3 là loại vũ khí mà chỉ Liên Xô mới có thể sản xuất, và đó là lý do Nga cố gắng giấu chúng ở những nơi xa như vậy” - phát ngôn viên Cục Tình báo Quân đội Ukraine (HUR), ông Andrii Yusov, phát biểu trên truyền hình quốc gia ngày 29-7.
Các cuộc tấn công tầm xa đã buộc Nga phải di chuyển máy bay ra xa biên giới. Truyền thông Ukraine cho rằng tính đến nay, Nga đã di chuyển 90% số máy bay, vốn được sử dụng để tấn công Ukraine, ra xa hơn 300 km so với biên giới Ukraine.
Kích nổ kho đạn Nga
Một trong những mục tiêu quan trọng mà Ukraine nhắm đến là các kho vũ khí của Nga, nơi lưu trữ đạn dược để chuyển ra tiền tuyến.
Vào tháng 9, Ukraine tuyên bố các UAV của nước này đã thiêu rụi ít nhất 30.000 tấn đạn dược của Nga, được cho là bao gồm cả tên lửa đạn đạo.
Ukraine tuyên bố đã phá hủy kho đạn tại Toropets, tỉnh Tver (Nga) - nơi giới chức Nga từng mô tả là có khả năng chịu được một vụ tấn công hạt nhân. Vụ tấn công “đã xóa sổ hoàn toàn một nhà kho lớn thuộc cơ quan tên lửa và pháo binh của Bộ Quốc phòng Nga”, một nguồn tin từ Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) chia sẻ với Kyiv Independent.
Bộ Quốc phòng Anh công bố báo cáo rằng các cuộc tấn công trên đã phá hủy một lượng đạn dược lớn, được xem là “mất mát đạn dược lớn nhất” của Nga kể từ đầu chiến sự.
Các chuyên gia nhận định rằng ngay cả những thiệt hại nhỏ tại các kho, cũng có thể gây ra những khó khăn đáng kể trong chuỗi hậu cần của Nga.
“Nếu bạn thực hiện 10 cuộc tấn công bằng UAV khiến cơ sở đó không thể bốc dỡ hoặc lưu trữ đạn dược mới trong 5, 6 hoặc 8 giờ, điều này tự nó đã là một ảnh hưởng lớn. Có thể không làm hư hại bất kỳ thứ gì, nhưng vẫn tạo ra tác động trên chiến trường vì đạn dược không đến được tiền tuyến” - kỹ sư Michael Bohnert tại RAND nêu quan điểm.
Ông Federico Borsari, chuyên gia tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA), bổ sung rằng các tổn thất lớn hơn, như việc mất lượng vũ khí đủ dùng trong một tháng, có thể làm chậm nhịp độ tiến quân của lực lượng Nga ở tiền tuyến, cũng như giảm đáng kể hỏa lực tấn công nhắm vào binh sĩ Ukraine.
Tấn công ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga
Xuất khẩu năng lượng từ lâu đã là nguồn thu chủ yếu của Nga. Tuy nhiên, ngành công nghiệp dầu mỏ Nga đang phải chịu thiệt hại nặng nề do các cuộc tấn công gần đây của Ukraine, gây gián đoạn sản xuất và làm giá nhiên liệu tại Nga tăng vọt.
Cuối tháng 4, giá dầu diesel ở Nga đã tăng gần 10%, trong khi giá xăng đạt mức cao nhất trong sáu tháng, tăng hơn 20% so với đầu năm, theo tờ Politico.
Sau các cuộc tấn công của Ukraine, nhiều nhà máy lọc dầu ở Nga buộc phải ngừng sản xuất. Theo ước tính của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào tháng 7, các cuộc không kích của Ukraine đã khiến sản lượng dầu của Nga giảm khoảng 17%.
Vào tháng 8, một cuộc tấn công của Ukraine nhắm vào nhà máy lọc dầu Kavkaz gần thị trấn Proletarsk, tỉnh Rostov (Nga), đã gây ra một vụ cháy kéo dài hơn hai tuần. Ngọn lửa lan rộng đến cơ sở lưu trữ dầu, khiến việc dập tắt trở nên vô cùng khó khăn.
Tính đến tháng 11, ba nhà máy lọc dầu của Nga đã buộc phải ngừng hoặc giảm sản xuất do chịu thiệt hại nghiêm trọng và đối mặt với nguy cơ đóng cửa.
Dưới áp lực của các cuộc tấn công liên tục từ Ukraine và các lệnh trừng phạt từ phương Tây, ngành công nghiệp dầu mỏ Nga đang tìm những cách mới để tiếp tục xuất khẩu. Tuy nhiên, nhìn chung các cuộc tấn công của Ukraine chưa đủ để tác động đáng kể đến ngành dầu Nga.
Hướng đi tiếp theo
Vào tháng 10, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng Ukraine có khả năng sản xuất 4 triệu UAV mỗi năm.
Quân đội Ukraine không chỉ bước vào năm 2025 với mục tiêu gia tăng sản xuất UAV mà còn hướng đến việc đẩy mạnh sản xuất tên lửa trong bối cảnh nguồn cung vũ khí từ các đối tác phương Tây, đặc biệt là Mỹ, có thể suy giảm.
Tổng thống Zelensky đã kêu gọi đầu tư vào ngành công nghiệp quốc phòng của Ukraine để duy trì năng lực sản xuất ở mức cao.
“Nhờ ngành công nghiệp quốc phòng, Ukraine sẽ trở thành một trong những nhà đóng góp quan trọng cho an ninh toàn cầu và là một nhân tố mạnh mẽ trên thị trường vũ khí và công nghệ quốc phòng thế giới. Tôi tin rằng, tất cả những ai đồng hành cùng chúng tôi, cùng Ukraine, sẽ được hưởng lợi” - ông Zelensky nhấn mạnh.
Các loại tên lửa sản xuất ở Ukraine có thể tạo ra bước ngoặt trong các cuộc tấn công của Ukraine sâu vào lãnh thổ Nga. Tuy nhiên, trong năm mới, quân đội Ukraine sẽ tiếp tục đối mặt với một mối đe dọa nguy hiểm hơn, đó là sự tấn công dồn dập của Nga trên các chiến tuyến.
Theo các chuyên gia, Ukraine vẫn chưa có đủ tên lửa và UAV để ngăn chặn hoàn toàn đà tiến công của Nga ở các hướng bắc, đông và nam.
