Nỗ lực cứu hộ động vật ở vườn quốc gia

Vườn quốc gia (VQG) Bù Gia Mập (tỉnh Bình Phước) vừa kỷ niệm 20 năm thành lập vườn. Ngoài bảo vệ và phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học…, tiếp nhận, chăm sóc và tái thả động vật về tự nhiên là một trong những nhiệm vụ quan trọng của đơn vị này.

Thời gian đầu sau khi tái thả, chị Gái mang thức ăn vào rừng để cung cấp thêm cho các động vật. Ảnh: VÕ THƠ

Khỉ đuôi lợn bị mất một chân, không thể hòa nhập với môi trường tự nhiên nên được trung tâm nuôi trọn đời. Ảnh: VÕ THƠ

Xem các động vật như con

Gắn bó với công việc chăm sóc động vật hoang dã để tái thả, chị Trần Thị Gái chia sẻ: “Không chỉ là trách nhiệm, tôi làm công việc này còn vì tình thương đối với những loài vật thiệt thòi, cần sự chăm sóc. Các nhân viên ở đây coi chúng như con cái của mình”.

Chị Gái kể đều đặn 8 giờ mỗi ngày, chị cùng các nhân viên chăm sóc bắt đầu vệ sinh chuồng trại, sau đó cho chúng ăn. Các khẩu phần ăn, trái cây đều được chọn lựa kỹ càng, thuần tự nhiên.

Trước khi tái thả về tự nhiên, các nhân viên chăm sóc sẽ phải dành thời gian thuần dưỡng, huấn luyện các động vật để chúng thích nghi với môi trường tự nhiên.

Trước khi tái thả về tự nhiên, các nhân viên chăm sóc sẽ phải dành thời gian thuần dưỡng, huấn luyện các động vật để chúng thích nghi với môi trường tự nhiên.

Thời gian đầu sau khi tái thả, chị Gái mang thức ăn vào rừng để cung cấp thêm cho động vật. “Có loài chỉ cần nuôi một tháng đã được tái thả, có loài phải mất thời gian lâu hơn, từ hai đến ba tháng. Tuy nhiên, cũng có những loài mất khả năng sinh tồn, không thể kiếm ăn ngoài tự nhiên thì trung tâm phải nuôi trọn đời” - chị Gái nói và chỉ vào hai con khỉ đuôi lợn bị mất một chân, một tay, không thể hòa nhập với môi trường tự nhiên.

Hai con khỉ được phát hiện trong lúc nhân viên trung tâm đi tuần tra. Lúc này, hai con khỉ bị dây bẫy gắn chặt trong tình trạng suy kiệt, lở loét, nhiễm trùng nặng, vết thương hoại tử. Trung tâm phải đoạn bỏ chi để bảo tồn mạng sống cho chúng.

Theo chị Gái, các loài động vật được chuyển đến trung tâm từ nhiều nguồn như công an, kiểm lâm hoặc các trung tâm cứu hộ khác trong khu vực, tổ chức, người dân nuôi nhốt tự nguyện giao nộp.

Ý tưởng nhiều nhưng kinh phí hạn hẹp

Ông Khương Hữu Thắng, Phó Giám đốc Trung tâm Cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật, VQG Bù Gia Mập, cho biết kinh phí để duy trì việc chăm sóc các loài động vật có giới hạn. Kinh phí của Nhà nước chỉ đủ cung cấp thức ăn cho các động vật phải tái thả sau một thời gian nhất định. Đối với những loài cần thời gian chăm sóc lâu hơn hoặc nuôi phúc lợi trọn đời (những cá thể động vật bị cụt tay, cụt chân, mất khả năng sinh tồn ngoài tự nhiên) thì trung tâm phải tự sản xuất thức ăn bổ sung như trồng thêm các loại rau củ, cây trái, nuôi thêm heo, gà, vịt... Một số người dân tại địa phương, tình nguyện viên và khách du lịch cũng ủng hộ thêm nguồn thức ăn, kinh phí để mua bổ sung thức ăn cho chúng.

Anh Khương Hữu Thắng tận dụng các loại hoa quả trong vườn để bổ sung thức ăn cho các động vật. Ảnh: VÕ THƠ

Theo ông Thắng, hiện tại trung tâm đang nuôi để tái thả 14 loài và khoảng 31 cá thể (vượn đen má vàng, rái cá, cu ly nhỏ, khỉ mặt đỏ, khỉ đuôi lợn, cầy mực…). Tuy nhiên, hệ thống chuồng trại của trung tâm được xây dựng từ khá lâu nên thiết kế đã không còn phù hợp với đặc tính của từng loài. Trung tâm hiện thiếu một số chuồng để huấn luyện bản năng hoang dã, chuồng cách ly y tế đặc biệt... cho chúng.

“Đối với loài vượn trong tự nhiên, một sải tay chuyền từ cành cây này sang cây khác của chúng có thể đạt 4-5 m về không gian nhưng bề ngang chuồng nuôi hiện tại cơ bản chỉ 4 m. Do đó, không thể thực hiện công tác huấn luyện vận động được. Trung tâm đang hướng tới xây dựng thêm từ một đến hai chuồng có diện tích 100-150 m2 nhằm hỗ trợ công việc huấn luyện linh trưởng trước khi tái thả” - ông Thắng nêu ví dụ.

Trước khi tái thả về tự nhiên các loài động vật sẽ được huấn luyện bản năng hoang dã để thích nghi với môi trường.

Ngoài ra, Bù Gia Mập là vùng có nhiều rùa, hằng năm trung tâm tiếp nhận khá nhiều loài này. Trung tâm đang có ý tưởng xây dựng một khu để bảo tồn rùa, nhận nuôi sinh sản để tái thả vào rừng tự nhiên, đẩy mạnh hoạt động du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học cho học sinh, sinh viên.

Khỉ mặt đỏ sau khi được trung tâm chăm sóc khỏe mạnh sẽ tái thả vào tự nhiên.

Thiếu nguồn nhân lực, công việc đặc thù nhưng lương, thưởng lại như người lao động bình thường cũng là một vấn đề mà trung tâm trăn trở. Đặc biệt trong dịp tết, ngày lễ có khách tham quan nhiều, nhân lực thường quá tải do phải trực 24/24 giờ. Bên cạnh đó, cũng theo ông Thắng, để chăm sóc cho các con thú được tốt hơn, đặc biệt là những con thú bị bệnh cần phải có bác sĩ thú y, có chuyên môn. Tuy nhiên, việc thu hút các bác sĩ thú y về đây còn khó khăn, do đó trung tâm đang tạo điều kiện để 1-2 nhân viên được đi học đào tạo chính quy về thú y. •

VÕ THƠ