Mới nhất là một trường học ở Hải Dương, tổng số tiền dự kiến thu lên đến gần 9 triệu đồng cho một học sinh.
Lẽ dĩ nhiên, sau khi thông tin được phơi ra trước công luận, nhà trường sẽ phải kiểm tra, lý giải, cơ quan chức năng sẽ vào cuộc giám sát, xử lý. Những khoản thu ngoài quy định chắc rồi sẽ được loại bỏ. Nhưng thử hỏi nếu không có sự giám sát của xã hội, sự vào cuộc của cơ quan quản lý thì những câu chuyện lạm thu ấy sẽ còn bung nở như thế nào.
Những ai có con đi học có lẽ đều biết, đều nghe hoặc ít nhiều trải nghiệm những mánh khóe, chiêu trò để thu tiền phụ huynh vào đầu năm học. Có trường bắt học sinh phải mua từ cái nhãn vở, bìa bao tập trở đi. Mua sách giáo khoa thì phải kèm sách bài tập mà có khi cả năm không đụng tới.
Đơn cử như chuyện đồng phục. Hồi tôi đi học, đồng phục nữ sinh là áo dài. Trường làm phù hiệu rời bằng mica và đi học thì cài lên áo. Thực tế tôi và nhiều bạn học những năm cấp ba chỉ có một bộ áo dài trắng, cha mẹ nghèo không phải lo tiền quần áo đồng phục khi vào năm học mới. Còn hiện nay, có trường đồng phục mỗi khối một khác nên cứ lên lớp là học sinh phải mua đồng phục mới, em út không thể mặc lại đồ của anh chị đi trước…
Hay như đồng phục thể dục, trường tôi ngày đó chỉ có một mẫu duy nhất cho tất cả các khối lớp. Không có chuyện khối 10 đồng phục màu này, khối 11 màu nọ, 12 màu khác. Một bộ thể dục mặc nguyên ba năm cấp III là chuyện bình thường đối với lứa học sinh chúng tôi.
Và đặc biệt là, nhà trường không bắt buộc học sinh phải mua bao nhiêu cái áo, bao nhiêu cái quần, bao nhiêu bộ thể dục như trường hợp ở Hải Dương đã nêu (với số tiền lên đến gần 1,5 triệu đồng chỉ riêng cho đồng phục của học sinh lớp 10). Việc mua mấy bộ, mua ít hay nhiều, đó là chuyện của từng gia đình, miễn đảm bảo cho con em mình có đồng phục tươm tất đến trường là được!
Nhắc đến tiền trường đầu năm, những khoản phải chi bắt buộc như học phí, sách vở, dụng cụ học tập, quần áo, BHYT… đã là thách thức lớn đối với rất nhiều gia đình, nhất là khi có từ hai con đi học. Thế mà trong danh sách các khoản thu, nơi này nơi kia còn đẻ ra nào là quỹ trường, quỹ lớp, ghế ngồi, nước uống, tivi, vệ sinh, phôtô, xã hội hóa, thẻ học sinh, khảo sát… Đến bao giờ mới chấm dứt được những chiêu trò, mánh khóe để chằm bẳm vào túi tiền còm cõi của các gia đình?
Còn nhớ trong cuộc gặp gỡ giáo viên phổ thông vào trung tuần tháng 8 trước thềm năm học mới vừa qua, bộ trưởng Bộ GD&ĐT từng nhận thiếu sót khi thời gian qua “ngành giáo dục chưa làm cho phụ huynh thấu hiểu, chia sẻ, chưa làm cho xã hội thấy những công việc đang làm”. Sự thấu hiểu, chia sẻ ấy phải được gầy dựng từ nhiều phía, nhất là phải từ cái tâm của những người làm giáo dục từ trên xuống dưới.
Rất rõ ràng nếu như những trường hợp lạm thu tiền trường đầu năm học vẫn còn diễn ra và những người làm sai không bị xử lý nghiêm để răn đe mà chỉ “rút kinh nghiệm” thì sẽ rất khó để khiến cho phụ huynh và xã hội thấu hiểu, chia sẻ với ngành giáo dục như mong muốn của bộ trưởng.
