Bộ GTVT và Bộ TN&MT vừa báo cáo Thủ tướng kết quả thí điểm và đánh giá việc sử dụng cát biển làm đường cao tốc cũng như hạ tầng giao thông, đô thị vùng ĐBSCL. Trong đó, hai bộ đều đồng quan điểm mở rộng phạm vi thí điểm sử dụng cát biển làm các công trình giao thông.
Tin vui từ kết quả nghiên cứu đến thực địa
Với yêu cầu đa dạng nguồn vật liệu phục vụ các công trình giao thông, Bộ GTVT đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành triển khai thí điểm sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường tại đoạn tuyến hoàn trả đường tỉnh 978 (ĐT.978) dự án thành phần đoạn Hậu Giang - Cà Mau, thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam. Hiện dự án đã hoàn thành, đưa vào khai thác từ tháng 8-2023.
Theo báo cáo của Ban quản lý dự án Mỹ Thuận, kết quả theo dõi, đánh giá trong quá trình thi công và quan trắc ở giai đoạn khai thác đến nay cho thấy mẫu cát biển có các chỉ tiêu môi trường nằm trong giới hạn cho phép; chỉ tiêu cơ lý đáp ứng yêu cầu vật liệu đắp nền đường theo quy định; hàm lượng chỉ tiêu kim loại nặng trong đất nằm trong giới hạn cho phép.
“Với kết quả thí điểm hiện trường, ngày 20-12-2023, hội đồng cấp bộ tổ chức họp đánh giá. Qua đó cho thấy cát biển ở hai tỉnh Trà Vinh, Sóc Trăng đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật làm nền đường ô tô…” - Bộ GTVT cho biết.
Song song với quá trình trên, Bộ TN&MT cũng thực hiện nhiệm vụ đánh giá tài nguyên khoáng sản cát biển làm vật liệu xây dựng thông thường để phục vụ các công trình giao thông, đô thị khu vực ĐBSCL, tại vùng biển tỉnh Sóc Trăng, gồm khu B1 (250 km2) và khu B2 - B4 (diện tích 1.250 km2).
Sau một năm thực hiện, Bộ TN&MT xác định tại khu B1 có vùng cát biển với diện tích 160,3 km2, phân bố nằm ngay trên bề mặt đáy biển. Cấu tạo vùng cát này có các thông số phù hợp, chẳng hạn như tính đồng nhất về thành phần, độ hạt khá cao; hệ số biến thiên chiều dày 28% và hàm lượng 10%, thuộc loại rất ổn định…
“Qua đó cho thấy khả năng sử dụng cát biển (nguyên khai) khu B1 đáp ứng yêu cầu làm vật liệu san lấp hạ tầng đô thị theo TCVN 5747:1993; đáp ứng được các chỉ tiêu cơ bản làm vật liệu san lấp nền đường ô tô theo TCVN 9436:2012…” - Bộ TN&MT cho hay.
Đối với khu B2 - B4, Bộ TN&MT cho biết kết quả công tác địa vật lý, địa chất năm 2023 đã khoanh định được ba khu vực, tổng diện tích 490 km2, với dự báo khoáng sản cát khoảng 1,1 tỉ m3. Theo các tài liệu địa chấn, dự đoán có hệ thống các cồn cát ngầm là các trầm tích sông biển hình thành trong các lòng sông cổ, chiều sâu dự đoán có thể đến 15 m, có triển vọng về khoáng sản cát làm vật liệu xây dựng.
Mở rộng thí điểm cần tuân thủ điều kiện
Với kết quả trên, Bộ TN&MT nhận định diện tích B1 đủ điều kiện chuyển giao đơn vị khai thác ngay theo Nghị quyết 43/2022 của Quốc hội về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Đơn vị khai thác áp dụng giải pháp công nghệ khai thác hợp lý theo điều kiện khí tượng, hải văn khu vực đảm bảo giảm thiểu thiệt hại đối với môi trường và nuôi trồng thủy sản trong khu vực.
Trong quá trình khai thác, bộ này lưu ý cần thực hiện công tác quan trắc giám sát môi trường nước biển, trầm tích, thay đổi địa hình đáy biển và xói lở, bồi tụ bờ biển. Tiếp tục cập nhật mô hình dự báo tác động theo công nghệ khai thác, sản lượng khai thác, thời gian, tần suất khai thác thực tế áp dụng. “Tiếp tục đánh giá các diện tích còn lại của đề án để đảm bảo nguồn vật liệu xây dựng cho khu vực ĐBSCL để giảm áp lực khai thác cát sông…” - Bộ TN&MT cho hay.
Mặc dù kết quả thí điểm ở hiện trường và nghiên cứu của hai bộ mang lại kết quả khả quan nhưng Bộ GTVT nhận định do dự án thí điểm mới chỉ thực hiện với quy mô nhỏ, cấp thiết kế thấp hơn đường cao tốc, chất lượng cát biển mới chỉ được nghiên cứu cho một khu vực (mỏ cát biển tỉnh Trà Vinh), các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn về độ mặn đối với cây trồng, vật nuôi chưa đầy đủ.
“Vì vậy, việc sử dụng đại trà vật liệu cát biển để xây dựng đường ô tô cần được tiếp tục thí điểm mở rộng ở các dự án với cấp quy mô, cấp thiết kế cao hơn, cũng như thí điểm ở các điều kiện tự nhiên, điều kiện môi trường, nguồn vật liệu cát biển khác nhau để có cơ sở đánh giá một cách toàn diện…” - Bộ GTVT cho hay.
Trên cơ sở đó, hội đồng cấp bộ thống nhất việc sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường ô tô cao tốc tuân thủ một số điều kiện. Cụ thể, chỉ sử dụng cát biển đáp ứng các tiêu chuẩn vật liệu theo TCVN 9436:2012, sử dụng cho nền đắp có độ chặt K≤ 95 tại các khu vực có điều kiện môi trường nhiễm mặn tương tự khu vực thử nghiệm của dự án thí điểm. Trước mắt nên xem xét sử dụng cho khu vực hạ âm, nền đắp K95, khu vực nền đường nằm dưới khu vực chịu tác động của hoạt tải; cần triển khai các giải pháp quan trắc môi trường để giám sát mức độ tác động trong quá trình thực hiện.
Với nguyên tắc trên, Bộ GTVT cho biết đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh, TP căn cứ nhu cầu, điều kiện thực tế triển khai dự án của địa phương để tổ chức triển khai thí điểm mở rộng sử dụng cát biển làm nền đường cho dự án xây dựng công trình giao thông có điều kiện tự nhiên, môi trường tương tự như dự án thí điểm.•
Khu vực có thể khai thác cát biển
Sau khi có kết quả nghiên cứu, Bộ TN&MT đề xuất chuyển sang giai đoạn thăm dò khai thác cát biển ở khu vực khu B1 với 145 triệu m3. Vị trí trước mắt là khu vực cách bờ cửa biển Định An 20 km.
“Độ sâu khai thác cát biển 3-4 m; phương pháp khai thác có thể sử dụng tàu hút xén thổi cỡ trung bình - nhỏ, vận chuyển bằng sà lan theo luồng hàng hải Định An đến nơi tiêu thụ; công suất khai thác đề nghị mức 30.000-50.000 m3/ngày, thời gian khai thác liên tục trong 10 ngày và phù hợp nhất từ tháng 3 đến tháng 8 hằng năm…” - Bộ TN&MT cho hay.
