Quán Kỳ Nam, Leon Lê và Liên Bỉnh Phát: Chậm mà thấm!

Phim Quán Kỳ Nam sẽ chính thức góp mặt tại Liên hoan phim quốc tế Palm Springs 2026 diễn ra vào đầu tháng 1-2026 tại Mỹ.

Liên hoan phim quốc tế Palm Springs 2026 (Palm Springs International Film Festival -PSIFF) là một trong những liên hoan phim uy tín và có sức ảnh hưởng lớn tại Mỹ, thường được xem là “bước đệm” quan trọng hướng tới giải Oscar danh giá.

Có những bộ phim không bước vào rạp để “thắng” ngay. Chúng bước vào rạp để thiết lập lại nhịp thở của người xem, để thử xem ta còn đủ kiên nhẫn mà ở lại với những cảm xúc rất khẽ nhưng khi đã thấm, nó thấm dai dẳng như hậu vị một ngụm trà đậm. Quán Kỳ Nam là kiểu phim như thế.

Trong cuộc trò chuyện với báo Pháp Luật TP.HCM mới đây, đạo diễn Leon Lê và nam chính Liên Bỉnh Phát đã chia sẻ nhiều câu chuyện thú vị xoay quanh phim Quán Kỳ Nam và mối duyên lành của cả hai.

Mối quan hệ đặc biệt giữa Leon Lê và Liên Bỉnh Phát

Leon Lê là đạo diễn Việt kiều với hành trình giao thoa văn hoá rõ nét: sinh ra ở Sài Gòn, trưởng thành tại Mỹ, được đào tạo nhạc kịch và từng biểu diễn trên sân khấu Broadway. Sau nhiều năm làm nghề tại Mỹ, anh trở về Việt Nam từ 2008 và bước sâu vào điện ảnh.

Dấu mốc đưa Leon Lê được giới mộ điệu chú ý là Song Lang (2018). Đến Quán Kỳ Nam, anh tiếp tục theo đuổi lối kể “chậm mà thấm”, thể hiện lại đời sống Sài Gòn thập niên 1980 bằng những chi tiết đời sống được chăm chút, coi ký ức như chất liệu sáng tác.

Trong khi đó, Liên Bỉnh Phát là gương mặt cũng được biết đến rộng rãi từ chính Song Lang - vai điện ảnh đầu tay giúp anh bước vào hàng ngũ những diễn viên trẻ giàu tiềm năng. Sau đó, anh hoạt động đều ở cả điện ảnh lẫn truyền hình, gây chú ý bởi lối diễn tinh tế, tự nhiên, biết tiết chế và thiên về nội tâm.

Năm 2025, Liên Bỉnh Phát tạo dấu ấn lớn khi trở thành diễn viên Việt Nam đầu tiên giành giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất tại Giải Kim Chung (Golden Bell Awards) ở Đài Loan, nhờ vai bác sĩ trong series The Outlaw Doctor.

Đồng thời, Liên Bỉnh Phát cũng đang là Đại sứ cuộc thi ảnh “TP.HCM - Sắc màu mới” do Báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức, gắn hình ảnh của mình với tinh thần lan toả những khoảnh khắc đẹp của thành phố.

Điểm thú vị là ở cả hai dự án lớn của Leon Lê, Liên Bỉnh Phát đều đảm nhiệm vai nam chính. Nói về mối quan hệ đặc biệt với nam diễn viên, Leon Lê có chút hóm hỉnh, nói: “Chúng tôi đã đi cùng nhau 8 năm. Phát giờ ngon rồi, trưởng thành hơn, đẹp trai hơn nhưng cũng… cứng đầu và hay cãi thầy hơn”.

“Thực tế, tôi viết Quán Kỳ Nam là để đo ni đóng giày cho Phát, cho cậu ấy cơ hội diễn những vai tâm lý tinh tế, thứ khó hơn nhiều so với vai gào thét hay hành động giật gân. Với tôi, những cảm xúc nhỏ bé, những trở ngại tâm lý vi tế trước biến động của cuộc sống mới là thứ khó lừa khán giả nhất” - Leon Lê nói.

Ở phía ngược lại, Liên Bỉnh Phát cho biết 8 năm qua đã khiến họ không chỉ là đạo diễn – diễn viên, mà trở nên thân thiết và xem nhau như bạn. Anh kể thêm: “Ngoài các dự án làm chung, mỗi khi cần một lời tư vấn trong nghề, người đầu tiên tôi nghĩ đến và tìm gặp thường là Leon Lê”.

Leon Lê: "Nếu muốn 500 tỉ, tôi đã làm phim khác rồi"

Bàn về Quán Kỳ Nam, ở Việt Nam, phim gặp không ít trắc trở: Suất chiếu khiêm tốn, truyền thông xuất hiện những dòng tít kiểu “tiếc cho”, “đau lòng cho”. Nhưng Leon Lê chọn một thái độ gần như “ngược dòng”, thậm chí thẳng thắng bày tỏ anh không cần ai thương hại phim.

Bởi, anh ví hành trình làm phim arthouse như một người đầu bếp quyết nấu món đặc sản giữa khu phố toàn đồ ăn nhanh. Chủ nhà hàng, tức nhà phát hành có thể đặt món ấy vào góc khuất, phục vụ vào giờ muộn vì nghĩ “không ai ăn”. Nhưng người đầu bếp, nếu đã tin vào công thức, sẽ không vì thế mà nêm nếm cho vừa miệng số đông.

Với Leon Lê, “hương vị” của một bộ phim chưa bao giờ nằm ở độ ồn của đám đông, mà nằm ở độ sâu của cuộc gặp giữa tác phẩm và những khán giả thật sự biết dừng lại để nếm cho ra vị tỉ mỉ, và phần tâm hồn người làm nghề đã đặt vào từng khuôn hình.

“Tôi chấp nhận lỗ về doanh thu vì biết mình không làm phim thị trường. Tuy nhiên, tôi tự hào về giá trị văn hóa (culture value) mà mình đóng góp. Trước đó, Song Lang dù lỗ nhưng 8 năm sau vẫn được chiếu tại các liên hoan phim và trường đại học, trở thành một "classic" của điện ảnh Việt. Tôi không cần ai thương hại, vì tôi hiểu mục đích mình làm phim là gì. Nếu muốn 500 tỉ, tôi đã làm phim khác rồi” - Leon Lê nhấn mạnh.

Câu nói ấy không phải lời chống đối thị trường, mà là một cách định vị hệ quy chiếu: Doanh thu là một thước đo, nhưng không phải thước đo duy nhất. Và điều khiến Leon Lê có phần thất vọng nằm ở tư duy “one size fits all” - một cơ chế áp dụng cho tất cả khi phát hành phim tại Việt Nam.

Nói cho dễ hình dung, cơ chế phát hành phim trong nước hiện vẫn vận hành gần như theo một công thức cố định: Chiếu sneak show (suất chiếu sớm), rồi dựa vào phản hồi của vài suất đầu để quyết định lịch chiếu cuối tuần. Chính ba ngày cuối tuần lại trở thành “bài kiểm tra” xem phim được ở lại rạp hay phải rời rạp.

“Vấn đề nằm ở chỗ mọi thể loại, từ phim thương mại đến phim nghệ thuật, đều bị đưa vào cùng một quy trình, trong khi bản chất và nhịp tiếp cận khán giả của từng dòng phim vốn rất khác nhau.

“Việc thiếu đa dạng chiến lược phát hành là một trong những lý do khiến các tác phẩm như Quán Kỳ Nam khó tiếp cận đúng tệp khán giả”.

Tuy vậy, thay vì nản lòng, Leon Lê vẫn chọn nhìn Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng như một địa hạt giàu tiềm năng nhất cho sáng tạo. Đó là nơi ký ức, văn hoá và đời sống đô thị đủ dày để người làm phim có thể bám rễ lâu dài, đào sâu chất liệu và làm mới chính mình.

Minh chứng là khi được hỏi về dự định cho phim thứ ba, đạo diễn cho biết anh đã có hai dự án tương đối rõ ràng trong kế hoạch sắp tới, trong đó có một phim cổ trang lấy bối cảnh Việt Nam xưa.

Ở thì hiện tại, quả thật, sau khi thưởng thức Quán Kỳ Nam, rất nhiều khán giả đã xuýt xoa trước sự tĩnh lặng và thơ mộng của một Sài Gòn những năm 1980. “Hậu vị từ Quán Kỳ Nam cứ đọng lại nơi cuốn họng, một cách dai dẳng, càng ngẫm càng thấm, càng thấm thì lại muốn thưởng thức lần nữa” - một khán giả chia sẻ.

“Tâm dưỡng”: Từ khóa như mạch đập bí mật của bộ phim

Trong Quán Kỳ Nam, có một từ khóa như mạch đập bí mật, giữ nhịp cho toàn phim: Tâm dưỡng. “Tâm dưỡng” xuất hiện như kết quả của một sự loay hoay rất đẹp. Nhân vật Khang đã vật lộn rất lâu để dịch cho ra một cách gọi xứng đáng với hành động kết nối, thấu hiểu và đồng hành giữa hai con người thông qua từ apprivoiser (trong Hoàng tử bé).

Và chính ở đó, phim đưa ra một lựa chọn có tính quan niệm: thay vì đi theo những chữ dễ gợi cảm giác “thuần hóa/thuần dưỡng” (hàm ý biến người kia thành đối tượng để mình nắm giữ), Quán Kỳ Nam nghiêng về “tâm dưỡng”, nghe mềm mại hơn mà cũng đòi hỏi sự tương giao cảm xúc của các nhân vật vi tế hơn, vượt lên trên những rung động chóng vánh, mãnh liệt thường thấy.

Vậy nên, sau khi xem cái kết của phim, nhiều khán giả bày tỏ với Leon Lê rằng lẽ ra nhân vật trong phim nên đấu tranh quyết liệt hơn để giữ lấy tình yêu.

Trước nhận định này, Leon Lê nói: “Đó là sự thiếu sâu sắc khi áp đặt tư duy năm 2025 vào bối cảnh những năm 80. Thời đó, tình yêu đi kèm với chuẩn mực xã hội và sự hy sinh. Kỳ Nam không thể ích kỷ giữ Khang lại để hủy hoại tương lai của cậu ấy. Hơn nữa, Quán Kỳ Nam không chỉ là phim về tình yêu nam nữ, nó là về sự hòa hợp dân tộc và "tâm dưỡng" giữa hai phe đối nghịch được đại diện bởi hai nhân vật chính”.

Có lẽ, cũng vì thế mà bộ phim tạo ra một trải nghiệm đặc thù. Nó không nịnh người xem bằng nhịp nhanh, cũng không “giải thích hộ” cảm xúc. Nó mời ta bước vào trạng thái của “tâm dưỡng” ngay khi ngồi xuống ghế rạp: chậm hơn một chút, lắng hơn một chút, kiên nhẫn hơn một chút, để nhận ra thứ chuyển động quan trọng nhất thường diễn ra ở những chi tiết mà ít ai để ý.

Liên Bỉnh Phát: "Diễn xuất tôi chín hơn"

Với Liên Bỉnh Phát, vai Khang được xem như một chương mới trong hành trình nghề nghiệp, bởi đây là lần trở lại làm việc cùng đạo diễn từng trao cho anh “bước đi đầu tiên” qua Song Lang.

Anh cũng bày tỏ rằng sau nhiều năm làm nghề, bản thân đã có một độ chín hơn trong việc tiếp cận nhân vật, từ cách tiết chế cảm xúc cho đến việc xây dựng đời sống nội tâm.

“Mọi cảm xúc của Khang gần như không được “nói” thành lời, mà phải toát ra từ đôi mắt. Đó là thử thách lớn nhất của tôi. Để làm được, tôi buộc phải hiểu nhân vật đến nơi đến chốn: từ tâm lý, nhịp cảm xúc, cho tới ngôn ngữ cơ thể.

Vì khi thoại ít, thì mỗi cử chỉ nhỏ, từng nhịp thở, một cái dừng lại hay lướt qua đều phải chính xác với thiết lập nhân vật; chỉ cần lệch một chút thì không còn là Khang nữa. Với những cảnh quan trọng như lần Khang gặp Kỳ Nam đầu tiên và lần cuối cùng, ánh mắt lại càng mang tính quyết định.

Ở lần đầu, đó là khoảnh khắc rung động đến nhanh, bất ngờ đến mức Khang chưa kịp gọi tên chỉ biết mình bị hút vào ánh nhìn của cô ấy, như thể mọi thứ xung quanh bỗng chốc lùi lại.

Còn ở cảnh cuối, khi hai người đứng cạnh và nhìn nhau ở hồ Con Rùa, ánh mắt của Khang không còn trong trẻo nữa mà chồng lên nhiều lớp: tiếc nuối, nặng lòng, bất lực, và cả một chút oán trách. Không phải oán trách Kỳ Nam. Khang oán trách hoàn cảnh đã đẩy anh vào lựa chọn rời đi, khi mối quan hệ còn chưa kịp nở thành hình” - Liên Bỉnh Phát tâm sự.

Trước câu hỏi về việc Quán Kỳ Nam dù được giới chuyên môn khen ngợi nhưng lại chưa tạo được cú hích ở phòng vé, Liên Bỉnh Phát thừa nhận anh vẫn có chút tiếc nuối. Tuy vậy, nam diễn viên cho biết mình không quá bận tâm vào con số doanh thu, bởi điều quan trọng nhất đối với anh là bản thân đã nỗ lực hết mình trong quá trình làm phim, và cả ê-kíp cũng đặt rất nhiều tâm huyết vào tác phẩm.

Theo Liên Bỉnh Phát, việc doanh thu không như kỳ vọng cũng dễ hiểu, vì khẩu vị khán giả vốn khác nhau, trong khi đây lại là dòng phim nghệ thuật nên không phải ai cũng dễ tiếp nhận.

Dẫu vậy, anh nói: “Tôi vẫn cảm thấy tự hào khi bộ phim nhận được đánh giá tích cực từ nhiều chuyên gia và có những khán giả thật sự đồng cảm với câu chuyện”.